DOI Artikel:
Chrościcki, Juliusz A.: Rubens w Polsce
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.14268#0205
202
JULIUSZ A. CHROŚCICKI
Rysunek jako odrębny od obrazu o tym samym tytule budził od dawna spory wokół atrybucji529. Uważano,
że był nie wykończony przez Rubensa (cała partia tła), a mocny retusz wiąże ten rysunek z Christoffelem Jeghe-
rem. Nie wykluczone, że rysunek został wykończony w końcu XVII w. lub XVIII w., dla uzyskania wyższej
wartości w handlu antykwarycznym.
Odmienny pogląd wyraziła ostatnio Ewa Kamińska530 na sesji w Muzeum Sztuki w Łodzi opierając proble-
matykę autorstwa na związkach z drzeworytem Ch. Jeghera. O. Metzger i K. Renger ustalając cztery etapy
powstawania wielkiej płyty drzeworytnicznej531 zauważyli, że próbne odbitki noszą ślady retuszu Rubensa.
Wydaje się, że rysunek poznański — wystawiony w 1977 г., jako niepodważalny od strony autorstwa532 — może
być uznany za jego typowe przystosowanie sposobu prowadzenia kreski i nakładania plam do pełnionej funkcji,
529 J. S. Held, Rubens. SelectedDrawings, I, Londyn 1959, nr kat. 155; Chrościcki, Corpus Rubenianum..., il. 6 (jako Rubens
i Ch. Jegher); Rysunki szkół obcych..., nr kat. 57 (tamże wcześniejsza bibliografia). Moim zdaniem fałszywa teza o pochodzeniu
rysunku z paryskiej kol. P. J. Mariette. Zob. Ph. de Chennevières i A. de Montaiglon, Abecedario de Mariette et autres notes
inédites de cet amateur sur les arts [...], t. V, Paryż 1858, s. 80. Rysunek poznański nie został też pokazany na wystawie. Le Cabinet
d'un Grand Amateur P.—J. Mariette, 1694—1774. Dessins du XV& siècle au XVIIP siècle, Musée du Louvre Gallerie Mollien, Paryż
1967; J. Muller Hofstede, Rubens, Stechervorlage fur die „ Vision des HI. Ildefons", „Pantheon", XXIII, 1965, s. 384, il. 3; O. Metz-
ger, Die Rubensstecher, „Museen in Kôln", V, 1966, nr 6, s. 479.
530 E. Kamińska, „Odpoczynek w czasie ucieczki do Egiptu" — rysunek Rubensa z kolekcji Atanazego Raczyńskiego, [w:]
Rubens, Niderlandy i Polska w XVII w. (w druku).
531 M. L. Myers, Rubens and the Woodcuts of Christoffel Jegher, „The Metropolitan Muséum of Art Bulletin", XXV, 1966,
nr 1, s. 7 n. ; Metzger, Die Rubensstecher; K. Renger, Rubens dédit dedicavitque. Rubens' Beschàftigung mit der Reproductionsgrafik,
II Teil: Radierung und Holzschnitt — die Widmungen, „Jahrbuch der Berliner Museen", XVI, 1974, s. 189 п., il. 15 — 20. Próbne
odbitki drzeworytu z retuszami ręką Rubensa są przechowywane w: Rijksprentenkabinet w Amsterdamie, Muséum voor Schone
Kunsten w Antwerpii i Cabinet des Estampes w Bibliothèque Nationale w Paryżu. Zob. van den Wijngaert, Inwentaris..., s. 315.
Stan II znajduje się w Gab. Rycin BUW. Zob. Szkoła graficzna Rubensa. Katalog rycin ze zbiorów Gabinetu Rycin BUW, oprać.
E, Budzińska, Warszawa 1975, nr kat. 40, s. 32.
532 Zaprzeczają temu zdecydowanie Ch. Norris i E. Haverkamp Begemann, a potwierdzają J. Q. van Regteren Altena, K. Ren-
ger i M. Jaffé. Są to dwie opinie przekazane mi na wystawie w Antwerpii. Zob. też P.P. Rubens, Paintings..., nr kat. 168, s. 373;
P.P. Rubens 1577-1640, Katalog II..., s. 14, 15, ił. 8-10.
JULIUSZ A. CHROŚCICKI
Rysunek jako odrębny od obrazu o tym samym tytule budził od dawna spory wokół atrybucji529. Uważano,
że był nie wykończony przez Rubensa (cała partia tła), a mocny retusz wiąże ten rysunek z Christoffelem Jeghe-
rem. Nie wykluczone, że rysunek został wykończony w końcu XVII w. lub XVIII w., dla uzyskania wyższej
wartości w handlu antykwarycznym.
Odmienny pogląd wyraziła ostatnio Ewa Kamińska530 na sesji w Muzeum Sztuki w Łodzi opierając proble-
matykę autorstwa na związkach z drzeworytem Ch. Jeghera. O. Metzger i K. Renger ustalając cztery etapy
powstawania wielkiej płyty drzeworytnicznej531 zauważyli, że próbne odbitki noszą ślady retuszu Rubensa.
Wydaje się, że rysunek poznański — wystawiony w 1977 г., jako niepodważalny od strony autorstwa532 — może
być uznany za jego typowe przystosowanie sposobu prowadzenia kreski i nakładania plam do pełnionej funkcji,
529 J. S. Held, Rubens. SelectedDrawings, I, Londyn 1959, nr kat. 155; Chrościcki, Corpus Rubenianum..., il. 6 (jako Rubens
i Ch. Jegher); Rysunki szkół obcych..., nr kat. 57 (tamże wcześniejsza bibliografia). Moim zdaniem fałszywa teza o pochodzeniu
rysunku z paryskiej kol. P. J. Mariette. Zob. Ph. de Chennevières i A. de Montaiglon, Abecedario de Mariette et autres notes
inédites de cet amateur sur les arts [...], t. V, Paryż 1858, s. 80. Rysunek poznański nie został też pokazany na wystawie. Le Cabinet
d'un Grand Amateur P.—J. Mariette, 1694—1774. Dessins du XV& siècle au XVIIP siècle, Musée du Louvre Gallerie Mollien, Paryż
1967; J. Muller Hofstede, Rubens, Stechervorlage fur die „ Vision des HI. Ildefons", „Pantheon", XXIII, 1965, s. 384, il. 3; O. Metz-
ger, Die Rubensstecher, „Museen in Kôln", V, 1966, nr 6, s. 479.
530 E. Kamińska, „Odpoczynek w czasie ucieczki do Egiptu" — rysunek Rubensa z kolekcji Atanazego Raczyńskiego, [w:]
Rubens, Niderlandy i Polska w XVII w. (w druku).
531 M. L. Myers, Rubens and the Woodcuts of Christoffel Jegher, „The Metropolitan Muséum of Art Bulletin", XXV, 1966,
nr 1, s. 7 n. ; Metzger, Die Rubensstecher; K. Renger, Rubens dédit dedicavitque. Rubens' Beschàftigung mit der Reproductionsgrafik,
II Teil: Radierung und Holzschnitt — die Widmungen, „Jahrbuch der Berliner Museen", XVI, 1974, s. 189 п., il. 15 — 20. Próbne
odbitki drzeworytu z retuszami ręką Rubensa są przechowywane w: Rijksprentenkabinet w Amsterdamie, Muséum voor Schone
Kunsten w Antwerpii i Cabinet des Estampes w Bibliothèque Nationale w Paryżu. Zob. van den Wijngaert, Inwentaris..., s. 315.
Stan II znajduje się w Gab. Rycin BUW. Zob. Szkoła graficzna Rubensa. Katalog rycin ze zbiorów Gabinetu Rycin BUW, oprać.
E, Budzińska, Warszawa 1975, nr kat. 40, s. 32.
532 Zaprzeczają temu zdecydowanie Ch. Norris i E. Haverkamp Begemann, a potwierdzają J. Q. van Regteren Altena, K. Ren-
ger i M. Jaffé. Są to dwie opinie przekazane mi na wystawie w Antwerpii. Zob. też P.P. Rubens, Paintings..., nr kat. 168, s. 373;
P.P. Rubens 1577-1640, Katalog II..., s. 14, 15, ił. 8-10.