DOI article:
Chrościcki, Juliusz A.: Rubens w Polsce
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.14268#0207
204
JULIUSZ A. CHROŚCICKI
62. Rubens, Portret królowej Elżbiety Burbońskiej, żony 63. Powiększenie twarzy z Rubensa Portretu Elżbiety
Filipa IV, króla Hiszpanii. Państwowe Zbiory Sztuki Burbońskiej
na Wawelu
okazały się inne wczesne szkice ze zbiorów amerykańskich540 i angielskich541. Od artykułów Antala i Żarnów
skiego zmieniła się koncepcja rozwoju tego tematu.
Michał Walicki pisał o tym szkicu: ,,Że mamy przed sobą niewątpliwie dzieło genialnego Flamanda — o tym
przekonani jesteśmy intuicyjnie od pierwszej chwili. [...] ton Rubensa zadźwięczał w nas od razu w sposób
pełny i czysty [...]. Szkic warszawski datuje się z lat 1612—1615 [...] znajdował się w galerii Manfrotti w Wenecji,
a ostatnio uchodził za zaginiony. Jest on pierwszym pomysłem kompozycyjnym wielkiego obrazu Drogi krzy-
żowej [...} w r. 1637 dla opactwa w Afflighen, a znajdującego się obecnie w Muzeum w Brukseli. Triumfująca
barwa Rubensa, płynna i mięsna jednocześnie, zalewa całą płaszczyznę malowidła, w którym dramat Golgoty,
rozbrzmiewający zdyszanym pogłosem muskularnej męki, nasycony najwyższą poniewierką jest przecież jedno-
cześnie wspaniałą, a pozaświadomą prawie manifestacją ku czci siły witalnej"542.
Wedle tego szkicu w ciepłej czerwonobrunatnej tonacji wykonana została rycina543. Obraz warszawski ma
stosunkowo dużą bibliografię544, ale nie wszystkie problemy z Drogą krzyżową w pracowni Rubensa zostały
zamknięte.
W zbiorach prywatnych w Krakowie znajdował się portret Królowej Elżbiety Burbońskiej545, żony Filipa IV
540 Dawn. kolekcja F. Buttram w Oklahoma. Zob. S. Slive [Rec], Erik Larsen: P. P. Rubens [...], 1952, „College Art Journal",
XIII, 1954, s. 239 n.
541 Dawn. kolekcja M.Q. Morris w Londynie, sprzedany u Christe (1959), obecnie Art Muséum, University of California,
Berkeley. Zob. M. Jaffé, Rubens at Rotterdam, „Burlington Magazine", XCVI, 1954, s. 53 — 57; [Haverkamp-Bagemann],
Oliverfschetsen van P.P. Rubens..., nr kat. 19.
342 M. Walicki, Ocalone dzieło zbieracza. Galeria Popławskich w Muzeum Narodowym w Warszawie, „Arkady", R. II, 1936,
nr 4, s. 188; il. kolorowa po s. 188; tenże, Przewodnik po Galerii Malarstwa Obcego, Warszawa 1936, nr 8.
543 Rycina Piętro Monaco w Racolta di operę [...] le storie del Vecchio e Nuovo Testamento, 1763, il. 1.
544 Nie wymieniają ich Białostocki i Walicki, Malarstwo europejskie..., nr kat. 196, s. 503 — 504 (tamże bibliografia do
1955 г.). Dyskusję z Żarnowskim podjął E. van der Wijngaert, De Betteekenis der Prentenkunst voor het Rubensschilderij, „Kunst-
historische Bijdragen van het Jaarboek van het Koninklijke Muséum voor Schone Kunsten, Antwerpen", 1939/1941, s. 152 — 154;
E. Haverkamp-Begemann, [w:] „Bulletin van het Rijksmuseum", VII, 1959, nr 1, s. 6; P. P. Rubens, Paintings..., nr kat. 98,
s. 229.
545 Płótno, olej 585 x 460 mm. Konserwowany w 1974 r. przez kons. M. Schuster-Gawłowską, z czego wykonana została pełna
dokumentacja. O pozostałych portretach Elżbiety de Valois zob. F. Huemer, Portraits, I, [w:] Corpus Rubenianum Ludwig Burchard,
vol. XIX, Bruksela 1977, nr kat. 34-36, il. 98-113.
JULIUSZ A. CHROŚCICKI
62. Rubens, Portret królowej Elżbiety Burbońskiej, żony 63. Powiększenie twarzy z Rubensa Portretu Elżbiety
Filipa IV, króla Hiszpanii. Państwowe Zbiory Sztuki Burbońskiej
na Wawelu
okazały się inne wczesne szkice ze zbiorów amerykańskich540 i angielskich541. Od artykułów Antala i Żarnów
skiego zmieniła się koncepcja rozwoju tego tematu.
Michał Walicki pisał o tym szkicu: ,,Że mamy przed sobą niewątpliwie dzieło genialnego Flamanda — o tym
przekonani jesteśmy intuicyjnie od pierwszej chwili. [...] ton Rubensa zadźwięczał w nas od razu w sposób
pełny i czysty [...]. Szkic warszawski datuje się z lat 1612—1615 [...] znajdował się w galerii Manfrotti w Wenecji,
a ostatnio uchodził za zaginiony. Jest on pierwszym pomysłem kompozycyjnym wielkiego obrazu Drogi krzy-
żowej [...} w r. 1637 dla opactwa w Afflighen, a znajdującego się obecnie w Muzeum w Brukseli. Triumfująca
barwa Rubensa, płynna i mięsna jednocześnie, zalewa całą płaszczyznę malowidła, w którym dramat Golgoty,
rozbrzmiewający zdyszanym pogłosem muskularnej męki, nasycony najwyższą poniewierką jest przecież jedno-
cześnie wspaniałą, a pozaświadomą prawie manifestacją ku czci siły witalnej"542.
Wedle tego szkicu w ciepłej czerwonobrunatnej tonacji wykonana została rycina543. Obraz warszawski ma
stosunkowo dużą bibliografię544, ale nie wszystkie problemy z Drogą krzyżową w pracowni Rubensa zostały
zamknięte.
W zbiorach prywatnych w Krakowie znajdował się portret Królowej Elżbiety Burbońskiej545, żony Filipa IV
540 Dawn. kolekcja F. Buttram w Oklahoma. Zob. S. Slive [Rec], Erik Larsen: P. P. Rubens [...], 1952, „College Art Journal",
XIII, 1954, s. 239 n.
541 Dawn. kolekcja M.Q. Morris w Londynie, sprzedany u Christe (1959), obecnie Art Muséum, University of California,
Berkeley. Zob. M. Jaffé, Rubens at Rotterdam, „Burlington Magazine", XCVI, 1954, s. 53 — 57; [Haverkamp-Bagemann],
Oliverfschetsen van P.P. Rubens..., nr kat. 19.
342 M. Walicki, Ocalone dzieło zbieracza. Galeria Popławskich w Muzeum Narodowym w Warszawie, „Arkady", R. II, 1936,
nr 4, s. 188; il. kolorowa po s. 188; tenże, Przewodnik po Galerii Malarstwa Obcego, Warszawa 1936, nr 8.
543 Rycina Piętro Monaco w Racolta di operę [...] le storie del Vecchio e Nuovo Testamento, 1763, il. 1.
544 Nie wymieniają ich Białostocki i Walicki, Malarstwo europejskie..., nr kat. 196, s. 503 — 504 (tamże bibliografia do
1955 г.). Dyskusję z Żarnowskim podjął E. van der Wijngaert, De Betteekenis der Prentenkunst voor het Rubensschilderij, „Kunst-
historische Bijdragen van het Jaarboek van het Koninklijke Muséum voor Schone Kunsten, Antwerpen", 1939/1941, s. 152 — 154;
E. Haverkamp-Begemann, [w:] „Bulletin van het Rijksmuseum", VII, 1959, nr 1, s. 6; P. P. Rubens, Paintings..., nr kat. 98,
s. 229.
545 Płótno, olej 585 x 460 mm. Konserwowany w 1974 r. przez kons. M. Schuster-Gawłowską, z czego wykonana została pełna
dokumentacja. O pozostałych portretach Elżbiety de Valois zob. F. Huemer, Portraits, I, [w:] Corpus Rubenianum Ludwig Burchard,
vol. XIX, Bruksela 1977, nr kat. 34-36, il. 98-113.