DOI Artikel:
Morawski, Stefan: Nurt główny aktualnych postaw anarchoartystycznych
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14268#0240
NURT GŁÓWNY AKTUALNYCH POSTAW ANARCHOARTYSTYCZNYCH 237
12. G. Brus, Selbstbemahing und Selbstverstiimmelung, Wiedeń 13. G. Brus, Zerreissprobe, Monachium 1970
1965.
tekście myślowym Brus byłby bliższy Freudowi niż np. Frommowi, gdyż wg pierwszego instynkt destrukcyjno-
-napastliwy jest zakorzeniony w konstytucji ludzkiej, podczas gdy dla Fromma jest wyłącznie produktem samo-
unicestwiającej się cywilizacji. W każdym razie Brus jako ofiarnik, sublimując energię seksualną, pojedynkuje
się zarazem ze społeczeństwem ugruntowanym na „zasadzie realności", złowieszczej, zniewalającej ludzi. Inter-
pretacja à la Marcuse, którą przedstawiam tutaj, jest jawnie naciągnięta. Niedocieczony jest bowiem ewentualny
zasób argumentów lub ich brak w ogóle ze strony Brusa. Wypada go niemniej uznać za paraanarchistę, jeśli wziąć
pod uwagę całość jego działań, tzn. współpracę z Miihlem, uczestnictwo w spektaklu pt. Sztuka i rewolucja
w 1968 r. (w audytorium wiedeńskiej Wyższej Szkoły Technicznej), stwierdzenie, iż engagement ideologiczne
bynajmniej nie kłóci się z nastawieniem destrukcyjnym (gdyż niszczenie dla niszczenia stanowi nonsens). Co
więcej, jeśli moje domniemania są trafne, dzielił on przekonanie z Nitschem, iż wyzwalanie instynktów to bez-
pardonowe wyzwanie rzucone mentalności kapitalistycznej, tzn. surowym obowiązkom, pedantycznej, uregu-
lowanej pracy, zasadzie oszczędzania i gromadzenia dóbr, uległości wobec narzuconych norm, nader wąskiemu
traktowaniu tego, co normalne (comme il faut), poszukiwaniu bezpieczeństwa w absolutnym konformizme,
w wydzielonych ramach pod wyznaczonym kierownictwem itd. Stanowisko Nitscha i Brusa zasługuje więc na
miano paraanarchistycznego choćby dlatego, że wg nich, akcje które przedstawiali, to niezła miotła potwornej
stajni augiaszowej, jaką jest każde państwo.
Program Nitscha sięga zresztą głębiej — orgiastyczno-misteryjny teatr podobnie jak Flux-mass prowadzi
do anarchizmu w odmianie magiczno-metafizycznej. Paraobrzędowość owych happeningów, umyślne udziwnie-
nie i uniezwyklenie akcji na skutek piętrzenia ich symbolicznych znaczeń (kulturowych, religijnych, psychologi-
cznych), agresywna prowokacja wobec panujących norm, które uważa się za istne obłąkanie, podczas gdy
odmieńców ma się za ludzi autentycznych — te właśnie cechy składające się na ideę zwierzchnią Nitscha zbliża-
jącą go do anarchistycznej wykładni. Takiej samej, jaką spotykamy w komunach hippisów i dzieci-kwiatów,
doświadczających psychodelicznych transów i przyswajających sobie wiedzę tajemną i praktyki religijne Dale-
kiego Wschodu.
12. G. Brus, Selbstbemahing und Selbstverstiimmelung, Wiedeń 13. G. Brus, Zerreissprobe, Monachium 1970
1965.
tekście myślowym Brus byłby bliższy Freudowi niż np. Frommowi, gdyż wg pierwszego instynkt destrukcyjno-
-napastliwy jest zakorzeniony w konstytucji ludzkiej, podczas gdy dla Fromma jest wyłącznie produktem samo-
unicestwiającej się cywilizacji. W każdym razie Brus jako ofiarnik, sublimując energię seksualną, pojedynkuje
się zarazem ze społeczeństwem ugruntowanym na „zasadzie realności", złowieszczej, zniewalającej ludzi. Inter-
pretacja à la Marcuse, którą przedstawiam tutaj, jest jawnie naciągnięta. Niedocieczony jest bowiem ewentualny
zasób argumentów lub ich brak w ogóle ze strony Brusa. Wypada go niemniej uznać za paraanarchistę, jeśli wziąć
pod uwagę całość jego działań, tzn. współpracę z Miihlem, uczestnictwo w spektaklu pt. Sztuka i rewolucja
w 1968 r. (w audytorium wiedeńskiej Wyższej Szkoły Technicznej), stwierdzenie, iż engagement ideologiczne
bynajmniej nie kłóci się z nastawieniem destrukcyjnym (gdyż niszczenie dla niszczenia stanowi nonsens). Co
więcej, jeśli moje domniemania są trafne, dzielił on przekonanie z Nitschem, iż wyzwalanie instynktów to bez-
pardonowe wyzwanie rzucone mentalności kapitalistycznej, tzn. surowym obowiązkom, pedantycznej, uregu-
lowanej pracy, zasadzie oszczędzania i gromadzenia dóbr, uległości wobec narzuconych norm, nader wąskiemu
traktowaniu tego, co normalne (comme il faut), poszukiwaniu bezpieczeństwa w absolutnym konformizme,
w wydzielonych ramach pod wyznaczonym kierownictwem itd. Stanowisko Nitscha i Brusa zasługuje więc na
miano paraanarchistycznego choćby dlatego, że wg nich, akcje które przedstawiali, to niezła miotła potwornej
stajni augiaszowej, jaką jest każde państwo.
Program Nitscha sięga zresztą głębiej — orgiastyczno-misteryjny teatr podobnie jak Flux-mass prowadzi
do anarchizmu w odmianie magiczno-metafizycznej. Paraobrzędowość owych happeningów, umyślne udziwnie-
nie i uniezwyklenie akcji na skutek piętrzenia ich symbolicznych znaczeń (kulturowych, religijnych, psychologi-
cznych), agresywna prowokacja wobec panujących norm, które uważa się za istne obłąkanie, podczas gdy
odmieńców ma się za ludzi autentycznych — te właśnie cechy składające się na ideę zwierzchnią Nitscha zbliża-
jącą go do anarchistycznej wykładni. Takiej samej, jaką spotykamy w komunach hippisów i dzieci-kwiatów,
doświadczających psychodelicznych transów i przyswajających sobie wiedzę tajemną i praktyki religijne Dale-
kiego Wschodu.