DOI Artikel:
Morawski, Stefan: Nurt główny aktualnych postaw anarchoartystycznych
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14268#0246
NURT GŁÓWNY AKTUALNYCH POSTAW ANARCHOARTYSTYCZNYCH
243
Materiały zestawione w antologii Mit-
chell Goodmana są szczególnie wymowne;
autor we wstępie do niej podkreśla, że
rewolucyjne przemiany, jakie zaszły w USA
w latach 1965 — 1970, były zarówno w po-
lityce, jak i w innych dziedzinach życia
społecznego ciągłą inwencją i twórczą im-
prowizacją, poszukiwaniem, a nie dokona-
niem. Co więcej — ,,Ruch ten jest anar-
chistyczny w jego najgłębszych impulsach;
przez decentralizację prowadzi znów do
wspólnoty i poczucia całości...; jest pier-
wotny w tym przynajmniej sensie, że zakłada
powrót do zmysłów, do żywego ciała, jego
zdolności odczuwania i wyobrażania sobie
cudzego bytowania, jest to stan, w którym
człowiekowi przywrócona jest bezpośrednia
świadomość własnej energii, potencji życio-
wych"32. Część czwarta antologii dotyczy
miejsca sztuki i środków masowego prze-
kazu w procesie narastania rewolty i kształ-
towania rozwiązań alternatywnych wobec
istniejącego systemu. Sztuka w tym kon-
tekście to przede wszystkim teatr. Np.
komunikat o studenckim Guérilla Théâtre
z Uniwersytetu w Madison z 1968 r. — autor
żali się na brak pozytywnego programu, na
to, że demaskacja otoczenia i żywy kontakt
z widownią stanowią pułap możliwości.
Abbie Hoffman w imieniu yippisów (prze-
mówienie w chicagowskim Lincoln Park z 27 VIII 1968) podnosi przede wszystkim motyw teatru
walczącego. Gra jest — powiada — zresztą poważniejsza: orzeł lub reszka, tzn. bądź złamanie dyktatu
mass-mediów i przyjęcie tych ostatnich dla propagandy rewolucyjnej, bądź klęska. Środki te bowiem
(łącznie z filmem, teatrem, literaturą, muzyką przekazywaną w TV) są głównym i najbardziej skutecznym
narzędziem manipulowania świadomością zbiorową. Trzynastopunktowy manifest yippies podczas Festi-
walu Życia w czasie konwencji partii demokratycznej zakładał rewolucyjne święto, tzn. wspólne czytanie
poezji i mowy polityczne, wystawy i demagogiczne plakaty, muzykę rock i publiczne prowokacje seksualne,
seanse narkotyczno-psychodeliczne i niszczenie kart mobilizacyjnych. Radykalne pisma studenckie ,,01d
Mole" (grudzień 1969) i „The Great Speckled Bird" (luty 1970) tłumaczą, że Beatlesi, Rolling Stones
etc. są wciąż niezastąpionymi heroldami rewolty, ponieważ budzą młodzież ze śpiączki. Trzeba patrzeć
przez palce, że za tymi zespołami funkcjonuje... wielki business. Działają prorewolucyjnie, gdyż bunt zaczyna
się od „zbiorowego szaleństwa", od gorączki ciała, od słów, które rozjaśniają świadomość, że młode pokolenie
jest — bez szans i chęci ponownej zgody — skłócone ze światem już ustanowionym. Pieśni-poezje Boba Dylana
wciąż powracają w argumentacji jako dowód bezsporny, że wystarczy uchwycić i skondensować niepokoje,
rozsiane dookoła, by przekształcić je w gest „wielkiej odmowy" (The Great Refusai). Wraz z owym gestem, jak
piszą liczni autorzy, dojrzewa bunt anarchistyczny. Tą samą aurą przepojone było sympozjum sztuki destrukcyj-
nej w nowojorskim Judson Church z 21 marca 1968. Doszło tam do publicznej awantury: kiedy Charlotte
Moorman usiłowała roztrzaskać skrzypce, ktoś z publiczności zerwał się, by powstrzymać artystkę. Charlotta
z pasją uderzyła interweniującego uczestnika sympozjum, tłumacząc zebranym, że zniszczenie skrzypiec to
symboliczny zastępczy akt unieważnienia sztuki bezsilnej w obliczu zbrodni popełnianych w Wietnamie. Analo-
giczna do zespołu Becka i Maliny, a przy tym dogłębnie zakorzeniona w rzeczywistości lokalnej jest grupa
Enrique Vargasa pn. Gut Theater. Działa we wschodnim Harlemie (New York) dla kolorowej publiczności
z warstw najuboższych. Aksjomaty tego teatru w formie dekalogu są następujące: uświadom sobie kim jesteś,
z jaką wspólnotą masz się powiązać, jak masz działać, żeby nie tylko przetrwać, etc... Nie jedyny to teatralny
ptMtitchet und *l«t)»cbes Piasma'
v&bmàtt %>ф ЮаптсиооЧ mit pilchem wie clastm-bem Fug
*«****♦• Ordwg m eir>sm Akt p!«t>scher 8«Ы^«тти>*
Mur. karsr, sieh scMieSiicb such <fee Finder irr> Pudding brechen
Л
8«uy* Ш7
: de' Ьт Оеток(м:«ле Sa**!.*»**» Sfc»l * KURASIA wurde «m 12. Mai 1967 segrgrdet,
"nicht ta vetvwchseln ma «inem dtmokr*ti<tct»n $tw;*;isî;scheîi Staat
* pol"jk K'Jmt «•'» m"8- «i* K«n*. ài« Podsik tein will, sich тсЫ mi dam* begntigen pofituch*
Them«t* ld,fe'st *'«i*ch dwubiWen. »Wn тов hohere Qrgamsasionsformerï dw'Mcoschcn provoîiewn
(jo wurde'ïfe? SWtid der roieo Rote fûf ćen nècbatn E.nwu dure* Chrom une! Eisen strahfcmder jeroecN,
u«d der weiîk Hase, tte von tirm Fettecke îu eîner anderen weiter епНегмеп Fetteek* lauft, unsethaf» лег.
FluS der Révolution, die gegen unserefi ятИеп EinheitBtMt* mis tmmer Ьеиегея Methoden »gier!,
VseUNcht Abfcherunç tiner «twtmonopofist.tchcn Bevormundune -» Not«*nd4e»«t» •♦ Hochscholgwet
Wahiî nśewedłf eine Parte.! Allé! Jedrrl
<3« Kunst d.h. «uch teltm! Afiel J«d«r;
Organisicn euch al* Nichtwlfthtr jeu «mer echscr. Opposition; Aile! Jederl
Meeht Sebrtuch von «wt; Machs, die ihr bab; durch 4» Recht auf Seib«b«t<mmung! Aitel
ietef Seyys, SS7C
15. J. Beuys, Manifest, 1970
32 The Movement..., s. VIII.
243
Materiały zestawione w antologii Mit-
chell Goodmana są szczególnie wymowne;
autor we wstępie do niej podkreśla, że
rewolucyjne przemiany, jakie zaszły w USA
w latach 1965 — 1970, były zarówno w po-
lityce, jak i w innych dziedzinach życia
społecznego ciągłą inwencją i twórczą im-
prowizacją, poszukiwaniem, a nie dokona-
niem. Co więcej — ,,Ruch ten jest anar-
chistyczny w jego najgłębszych impulsach;
przez decentralizację prowadzi znów do
wspólnoty i poczucia całości...; jest pier-
wotny w tym przynajmniej sensie, że zakłada
powrót do zmysłów, do żywego ciała, jego
zdolności odczuwania i wyobrażania sobie
cudzego bytowania, jest to stan, w którym
człowiekowi przywrócona jest bezpośrednia
świadomość własnej energii, potencji życio-
wych"32. Część czwarta antologii dotyczy
miejsca sztuki i środków masowego prze-
kazu w procesie narastania rewolty i kształ-
towania rozwiązań alternatywnych wobec
istniejącego systemu. Sztuka w tym kon-
tekście to przede wszystkim teatr. Np.
komunikat o studenckim Guérilla Théâtre
z Uniwersytetu w Madison z 1968 r. — autor
żali się na brak pozytywnego programu, na
to, że demaskacja otoczenia i żywy kontakt
z widownią stanowią pułap możliwości.
Abbie Hoffman w imieniu yippisów (prze-
mówienie w chicagowskim Lincoln Park z 27 VIII 1968) podnosi przede wszystkim motyw teatru
walczącego. Gra jest — powiada — zresztą poważniejsza: orzeł lub reszka, tzn. bądź złamanie dyktatu
mass-mediów i przyjęcie tych ostatnich dla propagandy rewolucyjnej, bądź klęska. Środki te bowiem
(łącznie z filmem, teatrem, literaturą, muzyką przekazywaną w TV) są głównym i najbardziej skutecznym
narzędziem manipulowania świadomością zbiorową. Trzynastopunktowy manifest yippies podczas Festi-
walu Życia w czasie konwencji partii demokratycznej zakładał rewolucyjne święto, tzn. wspólne czytanie
poezji i mowy polityczne, wystawy i demagogiczne plakaty, muzykę rock i publiczne prowokacje seksualne,
seanse narkotyczno-psychodeliczne i niszczenie kart mobilizacyjnych. Radykalne pisma studenckie ,,01d
Mole" (grudzień 1969) i „The Great Speckled Bird" (luty 1970) tłumaczą, że Beatlesi, Rolling Stones
etc. są wciąż niezastąpionymi heroldami rewolty, ponieważ budzą młodzież ze śpiączki. Trzeba patrzeć
przez palce, że za tymi zespołami funkcjonuje... wielki business. Działają prorewolucyjnie, gdyż bunt zaczyna
się od „zbiorowego szaleństwa", od gorączki ciała, od słów, które rozjaśniają świadomość, że młode pokolenie
jest — bez szans i chęci ponownej zgody — skłócone ze światem już ustanowionym. Pieśni-poezje Boba Dylana
wciąż powracają w argumentacji jako dowód bezsporny, że wystarczy uchwycić i skondensować niepokoje,
rozsiane dookoła, by przekształcić je w gest „wielkiej odmowy" (The Great Refusai). Wraz z owym gestem, jak
piszą liczni autorzy, dojrzewa bunt anarchistyczny. Tą samą aurą przepojone było sympozjum sztuki destrukcyj-
nej w nowojorskim Judson Church z 21 marca 1968. Doszło tam do publicznej awantury: kiedy Charlotte
Moorman usiłowała roztrzaskać skrzypce, ktoś z publiczności zerwał się, by powstrzymać artystkę. Charlotta
z pasją uderzyła interweniującego uczestnika sympozjum, tłumacząc zebranym, że zniszczenie skrzypiec to
symboliczny zastępczy akt unieważnienia sztuki bezsilnej w obliczu zbrodni popełnianych w Wietnamie. Analo-
giczna do zespołu Becka i Maliny, a przy tym dogłębnie zakorzeniona w rzeczywistości lokalnej jest grupa
Enrique Vargasa pn. Gut Theater. Działa we wschodnim Harlemie (New York) dla kolorowej publiczności
z warstw najuboższych. Aksjomaty tego teatru w formie dekalogu są następujące: uświadom sobie kim jesteś,
z jaką wspólnotą masz się powiązać, jak masz działać, żeby nie tylko przetrwać, etc... Nie jedyny to teatralny
ptMtitchet und *l«t)»cbes Piasma'
v&bmàtt %>ф ЮаптсиооЧ mit pilchem wie clastm-bem Fug
*«****♦• Ordwg m eir>sm Akt p!«t>scher 8«Ы^«тти>*
Mur. karsr, sieh scMieSiicb such <fee Finder irr> Pudding brechen
Л
8«uy* Ш7
: de' Ьт Оеток(м:«ле Sa**!.*»**» Sfc»l * KURASIA wurde «m 12. Mai 1967 segrgrdet,
"nicht ta vetvwchseln ma «inem dtmokr*ti<tct»n $tw;*;isî;scheîi Staat
* pol"jk K'Jmt «•'» m"8- «i* K«n*. ài« Podsik tein will, sich тсЫ mi dam* begntigen pofituch*
Them«t* ld,fe'st *'«i*ch dwubiWen. »Wn тов hohere Qrgamsasionsformerï dw'Mcoschcn provoîiewn
(jo wurde'ïfe? SWtid der roieo Rote fûf ćen nècbatn E.nwu dure* Chrom une! Eisen strahfcmder jeroecN,
u«d der weiîk Hase, tte von tirm Fettecke îu eîner anderen weiter епНегмеп Fetteek* lauft, unsethaf» лег.
FluS der Révolution, die gegen unserefi ятИеп EinheitBtMt* mis tmmer Ьеиегея Methoden »gier!,
VseUNcht Abfcherunç tiner «twtmonopofist.tchcn Bevormundune -» Not«*nd4e»«t» •♦ Hochscholgwet
Wahiî nśewedłf eine Parte.! Allé! Jedrrl
<3« Kunst d.h. «uch teltm! Afiel J«d«r;
Organisicn euch al* Nichtwlfthtr jeu «mer echscr. Opposition; Aile! Jederl
Meeht Sebrtuch von «wt; Machs, die ihr bab; durch 4» Recht auf Seib«b«t<mmung! Aitel
ietef Seyys, SS7C
15. J. Beuys, Manifest, 1970
32 The Movement..., s. VIII.