DOI Artikel:
Mazurczakowa, Urszula M.: Próba analizy czasu przedstawionego w obrazie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.12455#0046
42
URSZULA M. MAZURCZAKOvVA
14. Mistrz Anonim, Madonna z Dzieciątkiem, Boston, Muzeum 15. Mistrz Anonim. Madonna z Dzieciątkiem, fragment
Sztuk Pięknych
scena mogła być wewnętrznie jednolita i zwarta, musi zajść określona relacja pomiędzy postacią
rysującą a modelem. Przykłady malarstwa przekazały dużą w tym względzie różnorodność rozwiązań,
stąd też różne jakości czasowe. Roger van der Weyden „ukrył" rzeczywistą funkcję modela,
funkcję pozowania, w jego własnej niejako autonomicznej czynności (il. 8). Dirick Bouts koncentruje
uwagę Marii na owocu, który trzyma w ręce, Dzieciątko natomiast gwałtownie wychyla się z ręki
Matki, kontrastując tym samym z jej spokojem (il. 19). Czynność Marii sprowadzona do nie-
znacznego gestu wyraża raczej stan niż przebieg-zmianę, pozbawiona jest czasowych interwałów.
Postać Marii może jednak przyjąć funkcję modela, poddając się całkowicie czasowi rysowania, jak
to widzimy w obrazach Colijn de Coter (il. 20), Hugo van der Goesa (il. 21) i Jana Gossarta
(il. 22). Nastąpiła jedność czasów Marii z Dzieciątkiem oraz św. Łukasza. Czynność św. Łukasza
wyznaczona tematem jest tą, która kreuje w sposób zasadniczy temporalność sceny, choć, jak
zobaczymy, nie wypełnia temporalności całej kompozycji obrazu. Środki, jakimi posługują się artyści
dla temporalnego określenia czynności rysowania, są zróżnicowane. Przede wszystkim różna jest poza
przyjmowana przez rysującego; ona też zasadniczo określa ruchowość całej postaci. W obrazach
Rogera van der Weydena i D. Boutsa chybotliwa w przyklęku na jedno kolano postać św.
Ewangelisty wspiera jakby swoją niestabilność kierunkiem wzroku, który spoczął na modelu. Na karcie
szkicownika powstaje rysunek w dającym się odczuć pośpiechu, jak spostrzeżone momentalne zja-
wisko, które niechybnie ma zniknąć. Święty w niewłaściwej dla czynności rysowania pozycji pozba-
wiony został także jakichkolwiek elementów wyposażenia właściwych do czynności rysowania.
Rzeczywisty warsztat malarza jawi się w bocznych ledwie co dostrzegalnych aneksach pomieszczenia,
jak pokazuje kompozycja D. Boutsa. natomiast w obrazie Rogera van der Weydena godność
URSZULA M. MAZURCZAKOvVA
14. Mistrz Anonim, Madonna z Dzieciątkiem, Boston, Muzeum 15. Mistrz Anonim. Madonna z Dzieciątkiem, fragment
Sztuk Pięknych
scena mogła być wewnętrznie jednolita i zwarta, musi zajść określona relacja pomiędzy postacią
rysującą a modelem. Przykłady malarstwa przekazały dużą w tym względzie różnorodność rozwiązań,
stąd też różne jakości czasowe. Roger van der Weyden „ukrył" rzeczywistą funkcję modela,
funkcję pozowania, w jego własnej niejako autonomicznej czynności (il. 8). Dirick Bouts koncentruje
uwagę Marii na owocu, który trzyma w ręce, Dzieciątko natomiast gwałtownie wychyla się z ręki
Matki, kontrastując tym samym z jej spokojem (il. 19). Czynność Marii sprowadzona do nie-
znacznego gestu wyraża raczej stan niż przebieg-zmianę, pozbawiona jest czasowych interwałów.
Postać Marii może jednak przyjąć funkcję modela, poddając się całkowicie czasowi rysowania, jak
to widzimy w obrazach Colijn de Coter (il. 20), Hugo van der Goesa (il. 21) i Jana Gossarta
(il. 22). Nastąpiła jedność czasów Marii z Dzieciątkiem oraz św. Łukasza. Czynność św. Łukasza
wyznaczona tematem jest tą, która kreuje w sposób zasadniczy temporalność sceny, choć, jak
zobaczymy, nie wypełnia temporalności całej kompozycji obrazu. Środki, jakimi posługują się artyści
dla temporalnego określenia czynności rysowania, są zróżnicowane. Przede wszystkim różna jest poza
przyjmowana przez rysującego; ona też zasadniczo określa ruchowość całej postaci. W obrazach
Rogera van der Weydena i D. Boutsa chybotliwa w przyklęku na jedno kolano postać św.
Ewangelisty wspiera jakby swoją niestabilność kierunkiem wzroku, który spoczął na modelu. Na karcie
szkicownika powstaje rysunek w dającym się odczuć pośpiechu, jak spostrzeżone momentalne zja-
wisko, które niechybnie ma zniknąć. Święty w niewłaściwej dla czynności rysowania pozycji pozba-
wiony został także jakichkolwiek elementów wyposażenia właściwych do czynności rysowania.
Rzeczywisty warsztat malarza jawi się w bocznych ledwie co dostrzegalnych aneksach pomieszczenia,
jak pokazuje kompozycja D. Boutsa. natomiast w obrazie Rogera van der Weydena godność