DOI Artikel:
Widacka, Hanna: Ikonografia króla Stanisława Augusta w grafice XVIII wieku
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.12455#0209
IKONOGRAFIA KRÓLA STANISŁAWA AUGUSTA W GRAFICE
205
44. Porwanie Stanisława Augusta. Anton August .Beck, miedzioryt
pogrążone w mroku otaczają szczelnie oświetlony blaskiem pochodni powóz, z którego wysiada
Stanisław August. Ta sporych wymiarów kompozycja, z zaznaczoną perspektywą ulicy, charakteryzuje
się plastycznością, głębią i ruchem.
Na dziele odbitym u Nothnagela wzorowane są wyraźnie dwie inne akwaforty niemieckie, znacz-
nie słabsze wprawdzie od pierwowzoru, godne jednak uwagi ze względu na swą rzadkość.
Pierwsza, anonimowa i4"?, jest ciekawym panoramicznym nokturnem, ukazującym tonące w ciem-
nościach ulice Warszawy, z właściwą sceną porwania rozgrywającą się na pierwszym planie (il. 47).
Gmachy stolicy, potraktowane najzupełniej fantastycznie, zdjęte są z bardzo wysokiego punktu
widzenia, a w niektórych partiach niemal z lotu ptaka. Ambitnemu temu ujęciu nie sprostały
niestety zdolności rytownika, który nie umiał poradzić sobie z perspektywą. Właściwa scenka porwania,
oblana światłem padającym migawkowo na karetę i otaczające ją postacie, mimo iż najważniejsza,
zajmuje w całości kompozycji stosunkowo niewiele miejsca. Analogie tej sceny z akwafortą Nothna-
gela są oczywiste, pomimo pewnych redukcji (np. brak tu postaci lokaja z pochodnią).
Druga akwaforta, wykonana przez nieznanego sztycharza wg rysunku Jagera (il. 48) l4«, zaopatrzona
147 Muzeum Historyczne m.st.Warszawy, nr inw. 4456 (zakup od Ludwika Gocla, 1963). Akwaforta, wym.kompoz.
214 x379 (odb.obc). Przed konserwacją obiektu na podkładce widniał odręczny napis atramentem: „Angrif des Kônigs von
Poh/cn in Warschau\ Sądząc z liter od A do T, rozrzuconych w obrębie kompozycji, a oznaczających poszczególne
budynki i grupy postaci, do ryciny musiała być pierwotnie dołączona legenda. Akwaforta nie wymieniana w literaturze.
148 Muz.Hist.m.st. Warszawy, nr inw. 4455 (zakup od Ludwika Gocla, 1963). Akwaforta, wym. 181 x 301, również
nie notowana w literaturze. Osobę rysownika trudno określić jednoznacznie. Nie jest to na pewno Joseph Jàger, czeski
rytownik czynny w Pradze i Tyrnau w latach 1728 — 1744; wątpliwe również, czy chodzi o Johanna Georga Jagera,
medaliera działającego w Petersburgu w latach 1776-1778. lub Antoniego Jagera (1731-1802), tyrolskiego malarza.
H. Singer (op. cit., t. I, s. 146, poz. 1393/4339) wymienia jeszcze T. Jagera, autora portretu Johanna Sebastiana
Bacha, rytowanego przez Bruckmanna.
205
44. Porwanie Stanisława Augusta. Anton August .Beck, miedzioryt
pogrążone w mroku otaczają szczelnie oświetlony blaskiem pochodni powóz, z którego wysiada
Stanisław August. Ta sporych wymiarów kompozycja, z zaznaczoną perspektywą ulicy, charakteryzuje
się plastycznością, głębią i ruchem.
Na dziele odbitym u Nothnagela wzorowane są wyraźnie dwie inne akwaforty niemieckie, znacz-
nie słabsze wprawdzie od pierwowzoru, godne jednak uwagi ze względu na swą rzadkość.
Pierwsza, anonimowa i4"?, jest ciekawym panoramicznym nokturnem, ukazującym tonące w ciem-
nościach ulice Warszawy, z właściwą sceną porwania rozgrywającą się na pierwszym planie (il. 47).
Gmachy stolicy, potraktowane najzupełniej fantastycznie, zdjęte są z bardzo wysokiego punktu
widzenia, a w niektórych partiach niemal z lotu ptaka. Ambitnemu temu ujęciu nie sprostały
niestety zdolności rytownika, który nie umiał poradzić sobie z perspektywą. Właściwa scenka porwania,
oblana światłem padającym migawkowo na karetę i otaczające ją postacie, mimo iż najważniejsza,
zajmuje w całości kompozycji stosunkowo niewiele miejsca. Analogie tej sceny z akwafortą Nothna-
gela są oczywiste, pomimo pewnych redukcji (np. brak tu postaci lokaja z pochodnią).
Druga akwaforta, wykonana przez nieznanego sztycharza wg rysunku Jagera (il. 48) l4«, zaopatrzona
147 Muzeum Historyczne m.st.Warszawy, nr inw. 4456 (zakup od Ludwika Gocla, 1963). Akwaforta, wym.kompoz.
214 x379 (odb.obc). Przed konserwacją obiektu na podkładce widniał odręczny napis atramentem: „Angrif des Kônigs von
Poh/cn in Warschau\ Sądząc z liter od A do T, rozrzuconych w obrębie kompozycji, a oznaczających poszczególne
budynki i grupy postaci, do ryciny musiała być pierwotnie dołączona legenda. Akwaforta nie wymieniana w literaturze.
148 Muz.Hist.m.st. Warszawy, nr inw. 4455 (zakup od Ludwika Gocla, 1963). Akwaforta, wym. 181 x 301, również
nie notowana w literaturze. Osobę rysownika trudno określić jednoznacznie. Nie jest to na pewno Joseph Jàger, czeski
rytownik czynny w Pradze i Tyrnau w latach 1728 — 1744; wątpliwe również, czy chodzi o Johanna Georga Jagera,
medaliera działającego w Petersburgu w latach 1776-1778. lub Antoniego Jagera (1731-1802), tyrolskiego malarza.
H. Singer (op. cit., t. I, s. 146, poz. 1393/4339) wymienia jeszcze T. Jagera, autora portretu Johanna Sebastiana
Bacha, rytowanego przez Bruckmanna.