DOI article:
Murawska-Muthesius, Katarzyna: Turris Sapientiae
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.13597#0096
92
KATARZYNA MURAWSKA
15. Giotto, warsztat, Alegoria Czystości, XIV w., fresk, Asyż, dolny kościół
Most zasię jest z budulca: — Życz-Dobrze, Dobrze-ć-Będzie.
Filary są z pokuty — i z pacierzy do świętych,
A z jałmużny zawiasy — na których wiszą wrota.
Odźwierny zwie się Łaska [...].
Jest też w Zamku sióstr siedem: — wiecznie służą Prawdzie — Prawości,
Pełnią służbę odźwiernych — u bram bocznych kasztelu.
Jedna to Wstrzemięźliwość — druga nosi imię Pokory;
Zaś ich główne służebne — zwią się: Czystość Miłość Bliźniego,
Pani Pokój, Pani Cierpliwość — jakże wielu ludziom pomogły!
I miłościwa Szczodrość, — która tylu wpuściła [...]91.
Oprócz pokrewieństwa z grupą mnemotechnicznych diagramów cnót warto zwrócić tu uwagę na ist-
nienie bezpośrednich związków między Pierś Plowman a Pasterzem: we wprowadzeniu, jak i Passus
Primus utworu Langland wyraźnie powtarza chwyt Hermasa — przedstawiając całą narrację jako
widzenie senne objaśniane Oraczowi przez Piękną Damę symbolizującą Kościół92. Ten kolejny świadomy
powrót do Pasterza jest jeszcze jednym dowodem potęgi wizji stworzonej w II w. przez Hermasa,
frapującej ciągle przez kilkanaście wieków trafnością i niezwykłym urokiem użytej w niej metafory.
WIEŻA PEWNOŚCI I PRAWDY LULLA
Odmienny zupełnie charakter ma ilustrująca również proces wznoszenia się do Boga wieża na minia-
turze we francuskim kodeksie Thomasa le Myésiera, Breviculum seu parvum Electorium, pochodzącym
z lat 1321 — 1336 (il. 17)93. Miniatura przedstawia wykładającego zasady swej sztuki Rajmunda Lulla94,
91 Ibid., s. 79-81.
92 Ibid., s. 5, 6, 13, 16 nn.
93 Karlsruhe, Badische Landesbibliothek, Cod. St. Peter, perg. 92, fol. 5 r. Miniatury te opublikował po raz pierwszy
W. Brambach, Des Raimundus Lullus Leben und Werke in Bildern des XIV Jahrhunderts, Karlsruhe 1893, następnie J. Rubió
yBalaguer, El Breviculum i les miniatures de la vida d'en Ramon Luli de la Biblioteca de Karlsruhe, „Bulletin de la Biblioteca de
Catalunya", III: 1916, s. 73 — 89. Analizę ich treści przeprowadził R. D. F. Pring Mili, Grundzuge von Lulls Ars Inveniendi
Veritatem, „Archiv fur Geschichte der Philosophie", XLIII: 1961, s. 250-256, a także J. N. Hillgarth, Ramon Luli andLullism in
Fourteenth Century France, Oxford —Warburg Studies, Oxford 1971, s. 446 — 462.
94 O postaci Lulla i jego scholastycznej metodzie ilustrowania prawd wiary, zob. Pring Mili, op. cit., też F. Yates, The Art
of Ramon Luli: An Approach to it through Lull's Theory of Eléments, „Journal of the Warburg and Courtauld Institutes", VII: 1944,
s. 115-173.
KATARZYNA MURAWSKA
15. Giotto, warsztat, Alegoria Czystości, XIV w., fresk, Asyż, dolny kościół
Most zasię jest z budulca: — Życz-Dobrze, Dobrze-ć-Będzie.
Filary są z pokuty — i z pacierzy do świętych,
A z jałmużny zawiasy — na których wiszą wrota.
Odźwierny zwie się Łaska [...].
Jest też w Zamku sióstr siedem: — wiecznie służą Prawdzie — Prawości,
Pełnią służbę odźwiernych — u bram bocznych kasztelu.
Jedna to Wstrzemięźliwość — druga nosi imię Pokory;
Zaś ich główne służebne — zwią się: Czystość Miłość Bliźniego,
Pani Pokój, Pani Cierpliwość — jakże wielu ludziom pomogły!
I miłościwa Szczodrość, — która tylu wpuściła [...]91.
Oprócz pokrewieństwa z grupą mnemotechnicznych diagramów cnót warto zwrócić tu uwagę na ist-
nienie bezpośrednich związków między Pierś Plowman a Pasterzem: we wprowadzeniu, jak i Passus
Primus utworu Langland wyraźnie powtarza chwyt Hermasa — przedstawiając całą narrację jako
widzenie senne objaśniane Oraczowi przez Piękną Damę symbolizującą Kościół92. Ten kolejny świadomy
powrót do Pasterza jest jeszcze jednym dowodem potęgi wizji stworzonej w II w. przez Hermasa,
frapującej ciągle przez kilkanaście wieków trafnością i niezwykłym urokiem użytej w niej metafory.
WIEŻA PEWNOŚCI I PRAWDY LULLA
Odmienny zupełnie charakter ma ilustrująca również proces wznoszenia się do Boga wieża na minia-
turze we francuskim kodeksie Thomasa le Myésiera, Breviculum seu parvum Electorium, pochodzącym
z lat 1321 — 1336 (il. 17)93. Miniatura przedstawia wykładającego zasady swej sztuki Rajmunda Lulla94,
91 Ibid., s. 79-81.
92 Ibid., s. 5, 6, 13, 16 nn.
93 Karlsruhe, Badische Landesbibliothek, Cod. St. Peter, perg. 92, fol. 5 r. Miniatury te opublikował po raz pierwszy
W. Brambach, Des Raimundus Lullus Leben und Werke in Bildern des XIV Jahrhunderts, Karlsruhe 1893, następnie J. Rubió
yBalaguer, El Breviculum i les miniatures de la vida d'en Ramon Luli de la Biblioteca de Karlsruhe, „Bulletin de la Biblioteca de
Catalunya", III: 1916, s. 73 — 89. Analizę ich treści przeprowadził R. D. F. Pring Mili, Grundzuge von Lulls Ars Inveniendi
Veritatem, „Archiv fur Geschichte der Philosophie", XLIII: 1961, s. 250-256, a także J. N. Hillgarth, Ramon Luli andLullism in
Fourteenth Century France, Oxford —Warburg Studies, Oxford 1971, s. 446 — 462.
94 O postaci Lulla i jego scholastycznej metodzie ilustrowania prawd wiary, zob. Pring Mili, op. cit., też F. Yates, The Art
of Ramon Luli: An Approach to it through Lull's Theory of Eléments, „Journal of the Warburg and Courtauld Institutes", VII: 1944,
s. 115-173.