DOI article:
Murawska-Muthesius, Katarzyna: Turris Sapientiae
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.13597#0101
TURRIS SAPIENTIAE
97
19. Albrecht Durer, Melancolia I, 1514, miedzioryt
posłużenia się tymi samymi motywami — wyrażone przy ich pomocy przesłanie: przeświadczenie o ist-
nieniu pułapu ludzkich możliwości, granic dostępnego im poznania. Jest to prawda, która w programie
filozoficznym Lullusa dotyczy niedoskonałości ludzkiego poznania w ogóle, u Diirera zaś — zgodnie
z interpretacją Panofskiego — już tylko artysty, któremu niedostępne są tajemnice metafizyki. Podczas
gdy Rajmundus z XIV-wiecznej miniatury zdaje się nie wyrażać wcale niezadowolenia z faktu, że możli-
wości intelektualne i moralne człowieka są skończone, że po to, by wznieść się do Boga trzeba dostąpić
jego łaski (jest to przecież podstawa jego doktryny, nie dający się obalić dogmat całej filozofii średnio-
wiecznej), to Durerowski pogrążony w melancholii artysta niechętnie już akceptuje świadomość ograni-
czenia swych możliwości i popada w posępną bezczynność.
[...] Świadomość, że istnieją dziedziny, do których nie jest im dane przeniknąć, budzi poczucie psychicznego ograniczenia i własnej
niewystarczalności — i sprowadza cierpienie.
Zda się tych właśnie uczuć doznaje Melancholia I Diirera. Uskrzydlona, lecz tkwiąca na ziemi, w wieńcu na skroniach, lecz
z chmurnym obliczem, bezczynna mimo tylu narzędzi przynależnych sztuce i wiedzy — sprawia ona wrażenie istoty twórczej, która
może tylko rozpaczać, bo rozumie, że nigdy nie wejdzie do wyższego królestwa myśli".
9 E. Panofsky, Trzy ryciny Albrechta Diirera. Rycerz, Śmierć i Diabeł, Św. Hieronim w pracowni, Melancholia I, tłum.
P. Ratkowska, [w:] Studia..., s. 289.
13 - Rocznik Historii Sztuki, t. XIX
97
19. Albrecht Durer, Melancolia I, 1514, miedzioryt
posłużenia się tymi samymi motywami — wyrażone przy ich pomocy przesłanie: przeświadczenie o ist-
nieniu pułapu ludzkich możliwości, granic dostępnego im poznania. Jest to prawda, która w programie
filozoficznym Lullusa dotyczy niedoskonałości ludzkiego poznania w ogóle, u Diirera zaś — zgodnie
z interpretacją Panofskiego — już tylko artysty, któremu niedostępne są tajemnice metafizyki. Podczas
gdy Rajmundus z XIV-wiecznej miniatury zdaje się nie wyrażać wcale niezadowolenia z faktu, że możli-
wości intelektualne i moralne człowieka są skończone, że po to, by wznieść się do Boga trzeba dostąpić
jego łaski (jest to przecież podstawa jego doktryny, nie dający się obalić dogmat całej filozofii średnio-
wiecznej), to Durerowski pogrążony w melancholii artysta niechętnie już akceptuje świadomość ograni-
czenia swych możliwości i popada w posępną bezczynność.
[...] Świadomość, że istnieją dziedziny, do których nie jest im dane przeniknąć, budzi poczucie psychicznego ograniczenia i własnej
niewystarczalności — i sprowadza cierpienie.
Zda się tych właśnie uczuć doznaje Melancholia I Diirera. Uskrzydlona, lecz tkwiąca na ziemi, w wieńcu na skroniach, lecz
z chmurnym obliczem, bezczynna mimo tylu narzędzi przynależnych sztuce i wiedzy — sprawia ona wrażenie istoty twórczej, która
może tylko rozpaczać, bo rozumie, że nigdy nie wejdzie do wyższego królestwa myśli".
9 E. Panofsky, Trzy ryciny Albrechta Diirera. Rycerz, Śmierć i Diabeł, Św. Hieronim w pracowni, Melancholia I, tłum.
P. Ratkowska, [w:] Studia..., s. 289.
13 - Rocznik Historii Sztuki, t. XIX