DOI Artikel:
Mikocka-Rachubowa, Katarzyna: Mistrz Nagrobka Provany - rzeźbiarz krakowski przełomu XVI i XVII wieku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.13596#0058
54
KATARZYNA MI KOCK A-RACHUBO W A
38. Nagrobek Marcina Leśniowolskiego — fragment belkowania.
do cekinów w nagrobku Provany, które przywodzą na myśl formy stosowane przez Michałowicza,
a będące echem dekoracji kaplicy Zygmuntowskiej — albo wśród rycin Serlia (główki delfinów przy
krawędziach bocznych nagrobka Kostki)186. Gryfy o ciele przechodzącym w motyw roślinny, tworzące
spływy w nagrobku Provany, zostały prawdopodobnie przejęte z jakiegoś niderlandzkiego wzornika,
choć w Krakowie przedstawienia tego rodzaju również nie były obce187. Także dla herm w epitafium
Vertemy źródłem mógł być wzór graficzny; zresztą kompozycja całego obramienia tego epitafium zdra-
dza pokrewieństwa z grafiką, najpewniej francuską188, chociaż podobne ujęcia spotykane są też w sztuce
kręgu Michałowicza189. Motyw wszelkiego rodzaju masek i główek, obficie stosowany w utworach
naszej grupy, występował obiegowo w ówczesnej rzeźbie krakowskiej. Obok główek aniołków, najlicz-
niejszych w dekoracji relikwiarzy, ołtarzy i nagrobków190, w ostatniej ćwierci wieku pojawiły się główki
kobiece z draperiami i w diademach191. Również motyw maski wplecionej w obramienie tablicy inskryp-
cyjnej powtarzał się często i uważany jest za motyw rodzimy192. Jeśli chodzi o bezpośrednie inspiracje,
to tu także widzimy pewne analogie ze sztuką Michałowicza. Zdobiące nagrobek Leśniowolskiego
i Provany maski profilowe ulistnione, zakończone wolutami i nałożone na brzeg zwieńczenia wydają się
odbiciem masek w nagrobkach biskupów Izdbieńskiego czy Zebrzydowskiego (na trzonach kolumn
i w konsolkach w kluczu arkady); obramienie kartusza herbowego z maską u góry w zwieńczeniu
186 Ser li o, Regole generali..., k. 46.
187 Burnatowa, op. cit., s. 94-95, 202.
188 Por. Zer ner, op. cit., il. A.F. 47 — 48 — grafika Antonio Fantuzziego z 1543 г.
189 M.in. w nagrobku biskupa Padniewskiego (Katalog rysunków, loc. cit.) czy ołtarzu katedry lwowskiej, dłuta Jana Białego.
190 Burnatowa, op. cit., s. 28.
191 Burnatowa, op. cit., s. 72; por. nagrobki Zygmunta Augusta (1574—1575), Katarzyny z Rapów Fogelwederowej na
elewacji kościoła Mariackiego w Krakowie (1575), Arnulfa i Stanisława Uchańskich w Uchaniach (ok. 1590), Stefana Batorego
w katedrze wawelskiej (1595).
192 Burnatowa, op. cit., s. 123.
KATARZYNA MI KOCK A-RACHUBO W A
38. Nagrobek Marcina Leśniowolskiego — fragment belkowania.
do cekinów w nagrobku Provany, które przywodzą na myśl formy stosowane przez Michałowicza,
a będące echem dekoracji kaplicy Zygmuntowskiej — albo wśród rycin Serlia (główki delfinów przy
krawędziach bocznych nagrobka Kostki)186. Gryfy o ciele przechodzącym w motyw roślinny, tworzące
spływy w nagrobku Provany, zostały prawdopodobnie przejęte z jakiegoś niderlandzkiego wzornika,
choć w Krakowie przedstawienia tego rodzaju również nie były obce187. Także dla herm w epitafium
Vertemy źródłem mógł być wzór graficzny; zresztą kompozycja całego obramienia tego epitafium zdra-
dza pokrewieństwa z grafiką, najpewniej francuską188, chociaż podobne ujęcia spotykane są też w sztuce
kręgu Michałowicza189. Motyw wszelkiego rodzaju masek i główek, obficie stosowany w utworach
naszej grupy, występował obiegowo w ówczesnej rzeźbie krakowskiej. Obok główek aniołków, najlicz-
niejszych w dekoracji relikwiarzy, ołtarzy i nagrobków190, w ostatniej ćwierci wieku pojawiły się główki
kobiece z draperiami i w diademach191. Również motyw maski wplecionej w obramienie tablicy inskryp-
cyjnej powtarzał się często i uważany jest za motyw rodzimy192. Jeśli chodzi o bezpośrednie inspiracje,
to tu także widzimy pewne analogie ze sztuką Michałowicza. Zdobiące nagrobek Leśniowolskiego
i Provany maski profilowe ulistnione, zakończone wolutami i nałożone na brzeg zwieńczenia wydają się
odbiciem masek w nagrobkach biskupów Izdbieńskiego czy Zebrzydowskiego (na trzonach kolumn
i w konsolkach w kluczu arkady); obramienie kartusza herbowego z maską u góry w zwieńczeniu
186 Ser li o, Regole generali..., k. 46.
187 Burnatowa, op. cit., s. 94-95, 202.
188 Por. Zer ner, op. cit., il. A.F. 47 — 48 — grafika Antonio Fantuzziego z 1543 г.
189 M.in. w nagrobku biskupa Padniewskiego (Katalog rysunków, loc. cit.) czy ołtarzu katedry lwowskiej, dłuta Jana Białego.
190 Burnatowa, op. cit., s. 28.
191 Burnatowa, op. cit., s. 72; por. nagrobki Zygmunta Augusta (1574—1575), Katarzyny z Rapów Fogelwederowej na
elewacji kościoła Mariackiego w Krakowie (1575), Arnulfa i Stanisława Uchańskich w Uchaniach (ok. 1590), Stefana Batorego
w katedrze wawelskiej (1595).
192 Burnatowa, op. cit., s. 123.