DOI Artikel:
Kempe, Antje: Etos wojskowy i drogi kariery: o dwóch nagrobkach marszałka Melchiora von Hatzfeldta
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14572#0095
O DWÓCH NAGROBKACH MARSZAŁKA MELCHIORA VON HATZFELDTA
89
16. Michacl Kern, Nagrobek hrabiego Ludwika II von Lôwenstein-Wertheima, 1614-1618, Wertheim, kościół parafialny.
Fot. A. Kempę
wiktorii służy jednak nie tylko wizualizacji chwały marszałka, lecz jest jednocześnie wyrazem jego triumfu
nad śmiercią56.
Motyw reprezentacji osoby zmarłego jako wodza dochodzi do głosu szczególnie w figurze leżącej Hatz-
feldta. Gisant przyjmuje pozę „śniącego" (schlafender Trâumer), która jest jednym z najbardziej popularnych
motywów rzeźby sepulkralnej doby renesansu57. Interesująca jest w tym kontekście wypowiedź Gerharda
Schmidta, odnosząca się do średniowiecznego wzoru tego typu: „Przy obecnym stanie naszej wiedzy musimy
się zadowolić stwierdzeniem, iż w tych postaciach szczególnie widoczne jest piętno »stanowego« gisant"5^.
Postać taką przypisuje on stanowi rycerskiemu, powołując się przy tym na wprowadzoną przez Erwina Pa-
nofskiego ironiczną nazwę „umierający Gal" („dying Gaul") dla tej formy demi-gis ant, która przeżyła roz-
kwit szczególnie w angielskej sztuce sepulkralnej między 1230 a 1340 r.39 Można ją zatem uważać za właś-
36 Ten aspekt podkreśliła już Jeanette Kohl w pracy o nagrobku Colleoniego w Bcrgamo: J. К o h 1, Fama und Virtus. Barto-
lomeo Colleonis Grabkapelle, Berlin 2004, s. 221.
>7 J. I m o r d e, Tràumende Prâlaten. Zu einer ,, invenzione " Andréa Sansovinos, [w:] Die Jagiellonen. Kunst und Kultur einer
europaischen Dynastie an der Wende zur Neuzeit, D. Popp, R. Suckale (eds.), Nurnberg 2002 (Wissenschaftliche Beibânde
zum Anzeiger des Germanischen Nationalmuseums, 21), s. 375-384; J. Roli, ,,Do We Affect Fashion in the Grave? "Italian and
Spanish Tomb Sculptures and the Pose of the Dreamer, [w:] The Image of the Individual. Portraits in the Renaissance, N. Mann,
L. S y s o n (eds.), London 1998, s. 154-165, s. 157; o tym samym motywie też J. Białostocki, The Art of the Renaissance in
Eastern Europe: Hungary, Bohemia, Poland, Oxford, Leipzig 1997, s. 52-56.
58 „Bei dem heutigen Stand unseres Wissens aber werden wir uns damit begniigen miissen, in diesen Gestalten eine besonders
eigenwillige Auspràgung des »standesspezifischen« gisant zu sehen" - G. Schmidt, Typen und Bildmotive des spàtmittelalterlichen
Monumentalgrabes, [w:] Skulptur und Grabmal des Spàtmittelalters in Rom und Italien, Akten des Kongresses „Scultura e monu-
mento sepolcrale del tardo Medioevo a Roma e in Italia", J. G a r m s, A.M. R о m a n i n i (eds.), Wien 1990, s. 69.
59 E. P a n o f s к y, Tomb Sculpture: Its Changing Aspects from Ancient Egypt to Bernini, H.W. Janson (éd.), New York
1992, s. 56; tak samo К. Bauch, Das mittelalterliche Grabbild. Figiirliche Grabmàler des II. bis 15. Jahrhunderts in Europa,
Berlin, New York 1976, rozdz. 10 (s. 120-140); A. R e i n 1 e, Das stellvertretende Bildnis. Plastiken und Gemàlde von der Antike
bis ins 19. Jahrhundert, Zurich, Miinchen, s. 232-235.
89
16. Michacl Kern, Nagrobek hrabiego Ludwika II von Lôwenstein-Wertheima, 1614-1618, Wertheim, kościół parafialny.
Fot. A. Kempę
wiktorii służy jednak nie tylko wizualizacji chwały marszałka, lecz jest jednocześnie wyrazem jego triumfu
nad śmiercią56.
Motyw reprezentacji osoby zmarłego jako wodza dochodzi do głosu szczególnie w figurze leżącej Hatz-
feldta. Gisant przyjmuje pozę „śniącego" (schlafender Trâumer), która jest jednym z najbardziej popularnych
motywów rzeźby sepulkralnej doby renesansu57. Interesująca jest w tym kontekście wypowiedź Gerharda
Schmidta, odnosząca się do średniowiecznego wzoru tego typu: „Przy obecnym stanie naszej wiedzy musimy
się zadowolić stwierdzeniem, iż w tych postaciach szczególnie widoczne jest piętno »stanowego« gisant"5^.
Postać taką przypisuje on stanowi rycerskiemu, powołując się przy tym na wprowadzoną przez Erwina Pa-
nofskiego ironiczną nazwę „umierający Gal" („dying Gaul") dla tej formy demi-gis ant, która przeżyła roz-
kwit szczególnie w angielskej sztuce sepulkralnej między 1230 a 1340 r.39 Można ją zatem uważać za właś-
36 Ten aspekt podkreśliła już Jeanette Kohl w pracy o nagrobku Colleoniego w Bcrgamo: J. К o h 1, Fama und Virtus. Barto-
lomeo Colleonis Grabkapelle, Berlin 2004, s. 221.
>7 J. I m o r d e, Tràumende Prâlaten. Zu einer ,, invenzione " Andréa Sansovinos, [w:] Die Jagiellonen. Kunst und Kultur einer
europaischen Dynastie an der Wende zur Neuzeit, D. Popp, R. Suckale (eds.), Nurnberg 2002 (Wissenschaftliche Beibânde
zum Anzeiger des Germanischen Nationalmuseums, 21), s. 375-384; J. Roli, ,,Do We Affect Fashion in the Grave? "Italian and
Spanish Tomb Sculptures and the Pose of the Dreamer, [w:] The Image of the Individual. Portraits in the Renaissance, N. Mann,
L. S y s o n (eds.), London 1998, s. 154-165, s. 157; o tym samym motywie też J. Białostocki, The Art of the Renaissance in
Eastern Europe: Hungary, Bohemia, Poland, Oxford, Leipzig 1997, s. 52-56.
58 „Bei dem heutigen Stand unseres Wissens aber werden wir uns damit begniigen miissen, in diesen Gestalten eine besonders
eigenwillige Auspràgung des »standesspezifischen« gisant zu sehen" - G. Schmidt, Typen und Bildmotive des spàtmittelalterlichen
Monumentalgrabes, [w:] Skulptur und Grabmal des Spàtmittelalters in Rom und Italien, Akten des Kongresses „Scultura e monu-
mento sepolcrale del tardo Medioevo a Roma e in Italia", J. G a r m s, A.M. R о m a n i n i (eds.), Wien 1990, s. 69.
59 E. P a n o f s к y, Tomb Sculpture: Its Changing Aspects from Ancient Egypt to Bernini, H.W. Janson (éd.), New York
1992, s. 56; tak samo К. Bauch, Das mittelalterliche Grabbild. Figiirliche Grabmàler des II. bis 15. Jahrhunderts in Europa,
Berlin, New York 1976, rozdz. 10 (s. 120-140); A. R e i n 1 e, Das stellvertretende Bildnis. Plastiken und Gemàlde von der Antike
bis ins 19. Jahrhundert, Zurich, Miinchen, s. 232-235.