DOI Artikel:
Leszkowicz, Paweł: Susan Sontag i etyka obrazu
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14572#0193
SUSAN SONTAG I ETYKA OBRAZU
187
Po dwóch dniach wszystkie billboardy zostały poplamione farbą, pokryte napisami „będzie powtórka"
i podpisane nazwiskiem Ratko Mladića, głównego generała odpowiedzialnego za masakrę, który wciąż po-
zostaje na wolności5.
SUSAN SONTAG I BÓL INNYCH
W 1993 r. Sarajewie, do którego uciekali muzułmanie ze Srebrenicy, Susan Sontag wystawiła sztukę
Samuela Becketta Czekając na Godota.
Susan Sontag (1933-2004) amerykańska eseistka, pisarka6 i reżyserka filmowa7, która w wieku 71 lat
zmarła na raka, była jedną z najsławniejszych i najbardziej kontrowersyjnych postaci amerykańskiego życia
intelektualnego. Jako wpływowa intelektualistka i aktywistka, od lat 60. była zaangażowana nie tylko w sztukę
i literaturę, ale i w politykę, należąc w latach 70. do tzw. nowej lewicy. Na jej twórczość i sposób myślenia
wpłynęły główne konflikty militarne po II wojnie światowej oraz zaangażowanie w obronę praw człowieka
i wolność wypowiedzi.
Jako amerykańska „gwiazda" intelektualna Susan Sontag była jednocześnie konsekwentną krytyczką
amerykańskiego imperializmu wojennego. Gdy w latach 60. pisała artykuły skierowane przeciwko wojnie
w Wietnamie, nazwała białą rasę rakiem w historii człowieka. W maju 1968 г., podczas amerykańskich bom-
bardowań, pojechała do Hanoi aby wspierać północnowietnamski komunizm w walce z zaborczą amerykań-
ską polityką zagraniczną. Z kolei w latach 80. popierała wschodnioeuropejską opozycję antykomunistyczną.
Po ataku na World Trade Center 11 września 2001 r. (9\11) opublikowała w czasopiśmie „The New Yorker"
szokującą krytykę politycznej i medialnej reakcji na to wydarzenie. Sontag oskarżyła amerykańską impe-
rialną politykę zagraniczną, której agresywnością tłumaczyła odwetowy czyn zamachowców. Pisała, iż nie
był to tchórzliwy atak na cywilizację, wolność, człowieczeństwo czy wolny świat, ale konsekwencja wcześ-
niejszych amerykańskich interwencji i koalicji, był to atak na aroganckie światowe mocarstwo, a terroryści
z pewnością nie byli tchórzami.
Lewicowy aktywizm Sontag nie ograniczał się wyłącznie do śmiałych publikacji, była ona również
czynnie zaangażowana w kampanie na rzecz praw człowieka, szczególnie w kontekście konfliktów wojen-
nych i ograniczeń wolności wypowiedzi. W latach 1987-1989 pełniła funkcję prezydenta amerykańskiego
oddziału PEN Clubu, prowadząc akcje w obronie prześladowanych i uwięzionych pisarzy. W latach 90. jeź-
dziła do byłej Jugosławii, wzywając do międzynarodowej akcji przeciwko nasilającej się wojnie domowej.
Od 1993 do 1996 r. Susan Sontag przebywała w Bośni, w akcie solidarności z jej mieszkańcami. Tam
właśnie, wystawiając Becketta uznała, że nic nie jest bliższe życiu w strefie wojny niż tragiczny dramat ab-
surdu. Jak wskazuje ostatnia książka Sontag z 2003 r. Regarding the Pain of Others*, istniało dla niej także
pokrewieństwo między wojną a fotografią. Historia globalnej przemocy odcisnęła się znacząco na jej tek-
stach i działalności, książka dotykająca tego tematu jest więc idealnym i bolesnym zamknięciem całej twór-
czości.
Regarding the Pain of Others to krótki zbiór dziewięciu esejów, będący kontynuacją powszechnie uzna-
nej eseistyki pisarki, która właśnie poprzez sławny zbiór tekstów z 1967 r. Against Interprétation and Other
Essays przebojem wkroczyła w literaturę i popkulturę. Książka ta jest drugą w jej twórczości refleksją nad
fotografią. Z 1977 r. pochodzi obsypana nagrodami publikacja zatytułowana On Photography, bardzo ważna
w historii myśli o fotografii. Regarding the Pain of Others jest przez krytyków traktowana jako kontynuacja,
ale i rewizja idei zawartych w On Photography9.
5 Р. В i shop, Bomb scarce revives vivid memońes of Srebrenica massacre, „The Daily Telegraph", 6 VII 2005, s. 16.
6 Najsławniejsze powieści Susan Sontag to: The Volcano Lover (1992) i In America (2000). Polskie wydania: Susan Sontag,
Miłośnik wulkanów, tłum. J. Anders, PIW, Warszawa 1997; W Ameryce, tłum. J. Anders, Czytelnik, Warszawa 2003.
7 Fabularne i dokumentalne filmy Sontag to: Duet for Cannibals (1969), Brother Carl (1971), Promised Lands (1974), Un-
guided Tour (1983).
8 S. Sontag, Regarding the Pain of Others, Farrar, Straus and Giroux, New York 2003.
9 W twórczości Sontag istnieje również biograficzny kontekst relacji pomiędzy fotografią a cierpieniem i śmiercią. W cza-
sie kiedy pracowała nad On Photography, w 1975 г., po raz pierwszy zdiagnozowano u niej raka piersi. Rozpoczęły się lata che-
mioterapii.
187
Po dwóch dniach wszystkie billboardy zostały poplamione farbą, pokryte napisami „będzie powtórka"
i podpisane nazwiskiem Ratko Mladića, głównego generała odpowiedzialnego za masakrę, który wciąż po-
zostaje na wolności5.
SUSAN SONTAG I BÓL INNYCH
W 1993 r. Sarajewie, do którego uciekali muzułmanie ze Srebrenicy, Susan Sontag wystawiła sztukę
Samuela Becketta Czekając na Godota.
Susan Sontag (1933-2004) amerykańska eseistka, pisarka6 i reżyserka filmowa7, która w wieku 71 lat
zmarła na raka, była jedną z najsławniejszych i najbardziej kontrowersyjnych postaci amerykańskiego życia
intelektualnego. Jako wpływowa intelektualistka i aktywistka, od lat 60. była zaangażowana nie tylko w sztukę
i literaturę, ale i w politykę, należąc w latach 70. do tzw. nowej lewicy. Na jej twórczość i sposób myślenia
wpłynęły główne konflikty militarne po II wojnie światowej oraz zaangażowanie w obronę praw człowieka
i wolność wypowiedzi.
Jako amerykańska „gwiazda" intelektualna Susan Sontag była jednocześnie konsekwentną krytyczką
amerykańskiego imperializmu wojennego. Gdy w latach 60. pisała artykuły skierowane przeciwko wojnie
w Wietnamie, nazwała białą rasę rakiem w historii człowieka. W maju 1968 г., podczas amerykańskich bom-
bardowań, pojechała do Hanoi aby wspierać północnowietnamski komunizm w walce z zaborczą amerykań-
ską polityką zagraniczną. Z kolei w latach 80. popierała wschodnioeuropejską opozycję antykomunistyczną.
Po ataku na World Trade Center 11 września 2001 r. (9\11) opublikowała w czasopiśmie „The New Yorker"
szokującą krytykę politycznej i medialnej reakcji na to wydarzenie. Sontag oskarżyła amerykańską impe-
rialną politykę zagraniczną, której agresywnością tłumaczyła odwetowy czyn zamachowców. Pisała, iż nie
był to tchórzliwy atak na cywilizację, wolność, człowieczeństwo czy wolny świat, ale konsekwencja wcześ-
niejszych amerykańskich interwencji i koalicji, był to atak na aroganckie światowe mocarstwo, a terroryści
z pewnością nie byli tchórzami.
Lewicowy aktywizm Sontag nie ograniczał się wyłącznie do śmiałych publikacji, była ona również
czynnie zaangażowana w kampanie na rzecz praw człowieka, szczególnie w kontekście konfliktów wojen-
nych i ograniczeń wolności wypowiedzi. W latach 1987-1989 pełniła funkcję prezydenta amerykańskiego
oddziału PEN Clubu, prowadząc akcje w obronie prześladowanych i uwięzionych pisarzy. W latach 90. jeź-
dziła do byłej Jugosławii, wzywając do międzynarodowej akcji przeciwko nasilającej się wojnie domowej.
Od 1993 do 1996 r. Susan Sontag przebywała w Bośni, w akcie solidarności z jej mieszkańcami. Tam
właśnie, wystawiając Becketta uznała, że nic nie jest bliższe życiu w strefie wojny niż tragiczny dramat ab-
surdu. Jak wskazuje ostatnia książka Sontag z 2003 r. Regarding the Pain of Others*, istniało dla niej także
pokrewieństwo między wojną a fotografią. Historia globalnej przemocy odcisnęła się znacząco na jej tek-
stach i działalności, książka dotykająca tego tematu jest więc idealnym i bolesnym zamknięciem całej twór-
czości.
Regarding the Pain of Others to krótki zbiór dziewięciu esejów, będący kontynuacją powszechnie uzna-
nej eseistyki pisarki, która właśnie poprzez sławny zbiór tekstów z 1967 r. Against Interprétation and Other
Essays przebojem wkroczyła w literaturę i popkulturę. Książka ta jest drugą w jej twórczości refleksją nad
fotografią. Z 1977 r. pochodzi obsypana nagrodami publikacja zatytułowana On Photography, bardzo ważna
w historii myśli o fotografii. Regarding the Pain of Others jest przez krytyków traktowana jako kontynuacja,
ale i rewizja idei zawartych w On Photography9.
5 Р. В i shop, Bomb scarce revives vivid memońes of Srebrenica massacre, „The Daily Telegraph", 6 VII 2005, s. 16.
6 Najsławniejsze powieści Susan Sontag to: The Volcano Lover (1992) i In America (2000). Polskie wydania: Susan Sontag,
Miłośnik wulkanów, tłum. J. Anders, PIW, Warszawa 1997; W Ameryce, tłum. J. Anders, Czytelnik, Warszawa 2003.
7 Fabularne i dokumentalne filmy Sontag to: Duet for Cannibals (1969), Brother Carl (1971), Promised Lands (1974), Un-
guided Tour (1983).
8 S. Sontag, Regarding the Pain of Others, Farrar, Straus and Giroux, New York 2003.
9 W twórczości Sontag istnieje również biograficzny kontekst relacji pomiędzy fotografią a cierpieniem i śmiercią. W cza-
sie kiedy pracowała nad On Photography, w 1975 г., po raz pierwszy zdiagnozowano u niej raka piersi. Rozpoczęły się lata che-
mioterapii.