DOI Artikel:
Bania, Zbigniew; Chyła, Wojciech: Sprawozdanie z działalności Komitetu Nauk o Sztuce Polkskiej Akademii Nauk od Lipca 2006 do października 2007 roku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14572#0240
234
SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI KOMITETU NAUK O SZTUCE PAN
nograficznych dziedzina jest, poza nielicznymi wyjątkami, pomijana przez polskich historyków sztuki.
W badaniach prowadzonych za granicą ma ona już znaczne osiągnięcia, stanowi ważny element opracowy-
wania przekazu treściowego dzieła. Istnieją wyobrażenia portretowe, na których zaprezentowane gesty trudno
jednoznacznie odczytać, mimo istniejących kompendiów z XVII i XVIII w., informujących o interpretacji
gestykulacji związanej z nauką retoryki. W dyskusji podkreślono wagę poruszonej problematyki, rzeczywis-
te zaniedbanie jej w badaniach polskich historyków sztuki, zwłaszcza w perspektywie zbliżającej się wysta-
wy portretu polskiego na Zamku Królewskim w Warszawie. Wspomniano o znaczeniach układu palców rąk
i gestów w malarstwie religijnym bizantyjskim i zachodnim.
W części zamkniętej przewodniczący rady omówił procedurę zbliżających się wyborów do Komitetu.
Powołano komisję skrutacyjną, w której skład weszli przedstawiciele poszczególnych dziedzin nauk o sztuce
zrzeszonych w Komitetcie. Historyków sztuki reprezentuje prof. Zbigniew Bania, filmologów prof. Woj-
ciech Chyła oraz prof. Tadeusz Lubelski, muzykologów - prof. Zofia Chechlińska oraz prof. Zofia Helman-
-Bednarczyk, konserwatorów - prof. Iwona Szmelter, teatrologów - prof. Edmund Krasiński i prof. Lech
Sokół. Przedyskutowano zasady umieszczania na listach osób biorących udział w głosowaniu. Postanowio-
no uwzględnić tylko te, które zajmują się twórczością naukową w dziedzinach reprezentowanych w KNoS.
Artyści-twórcy są wyłączeni z list osób biorących udział w głosowaniach. Tę zasadę należałoby uwzględnić
zwłaszcza przy przygotowywaniu list muzykologów i filmologów.
Poinformowano zebranych o przesłaniu uchwały podjętej przez Komitet Nauk o Sztuce PAN w dniu
27 października 2006 r. dotyczącej sytuacji nauczania muzyki w szkołach ogólnokształcących.
Kolejne zebranie odbyło się 18 marca 2007 r. Na otwartej części posiedzenia referat zatytułowany
Fotografika wobec polityki z lat 30. XX w. wygłosił dr Maciej Szymanowicz (UAM). Jego wystąpienie pod-
porządkowane zostało dwóm głównym zagadnieniom: zarysowi dziejów polskiej fotografii artystycznej
w okresie międzywojennym oraz podłoża ideowego tematyki dominującej w 2. połowie lat 30. XX wieku.
W pierwszej części wystąpienia położono nacisk na zjawisko piktorializmu uprawianego przez polskich fo-
tografów, rozumianego jako maksymalne zbliżenia się warsztatowe i formalne do malarstwa. Dążenie do
utrwalania krajobrazu ojczystego, dokumentowania jego stanu po odzyskaniu niepodległości dominowało
także w latach 30. Kontynuacja ta - i to zostało rozwinięte w drugiej części wystąpienia - zgodna była z za-
mierzeniami propagandy państwa polskiego tego okresu, przy czym malarski aspekt dzieł fotografii zdomi-
nował charakter dokumentacyjny. Było to zbieżne z podobnymi celami fotografów niemieckich w ruchu tzw.
Heimatphotographie. Wizyta jej przedstawiciela w 1935 r. w Polsce, zaprezentowanie zasad, praktycznych
działań i doświadczeń twórców Heimatphotographie przyczyniły się udoskonalenia metody, sformalizowania
działań polskich fotografików. Wyjątkowa zgodność celów propagandowych państwa i artystów fotografików
wynikała z podobnych zapatrywań na zadania twórców i polityków w tej dziedzinie sztuki.
W dyskusji (prof. Ratajczakowa, prof. Grzybkowski, prof. Kowalski, prof. Chrościcki) zwrócono uwagę
na zbieżność propagandowych działań państwa i innych dziedzin sztuki (teatr) włączenie się instytucji spe-
cjalnie tworzonych takich jak Instytutu Propagandy Sztuki, przypomniano, że podobne zjawiska występo-
wały w całej Europie, szczególnie na Węgrzech, w Szwajcarii, Hiszpanii i oczywiście Niemczech, a w Szwe-
cji czytelne są w fotografiach obok nacjonalistycznych także egzystencjalne relacje do natury. Siła nurtu
piktorialnego i słabość awangardowego tłumaczą kontynuację wcześniejszego charakteru formalnego foto-
grafiki do końca lat 30. Podkreślono wielką rolę instytucji wojskowych w organizowaniu fotograficznych
przedsięwzięć propagandowych (prof. Kowalczyk). Zwrócono uwagę na możliwość określenia fotografiki
tamtych czasów podobnie jak teatru i filmu - pojęciem „estetyka uczciwie anachroniczna", dzieła ją re-
prezentujące łatwo też poddają się politycznej instrumentalizacji (prof. Chyła). Podkreślono istnienie silne-
go nurtu dokumentowania rodzimej kultury i krajobrazu jeszcze przed I wojną, w tym duże zasługi Mieczy-
sława Karłowicza, wydawnictw, publikacji albumowych takich jak Wieś i miasteczko, Towarzystwa Opieki
nad Zabytkami Przeszłości, kontynuowanych po 1918 г.: Cuda Polski, Polska w krajobrazach i zabytkach,
czy prywatnej działalności Romana Aftanazego (prof. Stęszewski, prof. Tomaszewski, prof. Kowalczyk).
Przypomniano działania dokumentacyjne przed 1939 r. niemieckich historyków sztuki, m.in. w Płocku,
niemal o charakterze wywiadowczym (ks. prof. Knapiński)
W części zamkniętej posiedzenia prof. J. Chrościcki przedstawił sprawozdanie z kadencji sprawowa-
nego przez siebie stanowiska przewodniczącego Komitetu, poinformował o procedurze przebiegu wyborów
do Komitetu przez głosowanie listowne. Komisja skrutacyjna przedstawiła listy uczestników głosowania, do
których Rada wprowadziła niewielkie poprawki. Przewodniczący przedstawił kandydatury prac profesorskich
SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI KOMITETU NAUK O SZTUCE PAN
nograficznych dziedzina jest, poza nielicznymi wyjątkami, pomijana przez polskich historyków sztuki.
W badaniach prowadzonych za granicą ma ona już znaczne osiągnięcia, stanowi ważny element opracowy-
wania przekazu treściowego dzieła. Istnieją wyobrażenia portretowe, na których zaprezentowane gesty trudno
jednoznacznie odczytać, mimo istniejących kompendiów z XVII i XVIII w., informujących o interpretacji
gestykulacji związanej z nauką retoryki. W dyskusji podkreślono wagę poruszonej problematyki, rzeczywis-
te zaniedbanie jej w badaniach polskich historyków sztuki, zwłaszcza w perspektywie zbliżającej się wysta-
wy portretu polskiego na Zamku Królewskim w Warszawie. Wspomniano o znaczeniach układu palców rąk
i gestów w malarstwie religijnym bizantyjskim i zachodnim.
W części zamkniętej przewodniczący rady omówił procedurę zbliżających się wyborów do Komitetu.
Powołano komisję skrutacyjną, w której skład weszli przedstawiciele poszczególnych dziedzin nauk o sztuce
zrzeszonych w Komitetcie. Historyków sztuki reprezentuje prof. Zbigniew Bania, filmologów prof. Woj-
ciech Chyła oraz prof. Tadeusz Lubelski, muzykologów - prof. Zofia Chechlińska oraz prof. Zofia Helman-
-Bednarczyk, konserwatorów - prof. Iwona Szmelter, teatrologów - prof. Edmund Krasiński i prof. Lech
Sokół. Przedyskutowano zasady umieszczania na listach osób biorących udział w głosowaniu. Postanowio-
no uwzględnić tylko te, które zajmują się twórczością naukową w dziedzinach reprezentowanych w KNoS.
Artyści-twórcy są wyłączeni z list osób biorących udział w głosowaniach. Tę zasadę należałoby uwzględnić
zwłaszcza przy przygotowywaniu list muzykologów i filmologów.
Poinformowano zebranych o przesłaniu uchwały podjętej przez Komitet Nauk o Sztuce PAN w dniu
27 października 2006 r. dotyczącej sytuacji nauczania muzyki w szkołach ogólnokształcących.
Kolejne zebranie odbyło się 18 marca 2007 r. Na otwartej części posiedzenia referat zatytułowany
Fotografika wobec polityki z lat 30. XX w. wygłosił dr Maciej Szymanowicz (UAM). Jego wystąpienie pod-
porządkowane zostało dwóm głównym zagadnieniom: zarysowi dziejów polskiej fotografii artystycznej
w okresie międzywojennym oraz podłoża ideowego tematyki dominującej w 2. połowie lat 30. XX wieku.
W pierwszej części wystąpienia położono nacisk na zjawisko piktorializmu uprawianego przez polskich fo-
tografów, rozumianego jako maksymalne zbliżenia się warsztatowe i formalne do malarstwa. Dążenie do
utrwalania krajobrazu ojczystego, dokumentowania jego stanu po odzyskaniu niepodległości dominowało
także w latach 30. Kontynuacja ta - i to zostało rozwinięte w drugiej części wystąpienia - zgodna była z za-
mierzeniami propagandy państwa polskiego tego okresu, przy czym malarski aspekt dzieł fotografii zdomi-
nował charakter dokumentacyjny. Było to zbieżne z podobnymi celami fotografów niemieckich w ruchu tzw.
Heimatphotographie. Wizyta jej przedstawiciela w 1935 r. w Polsce, zaprezentowanie zasad, praktycznych
działań i doświadczeń twórców Heimatphotographie przyczyniły się udoskonalenia metody, sformalizowania
działań polskich fotografików. Wyjątkowa zgodność celów propagandowych państwa i artystów fotografików
wynikała z podobnych zapatrywań na zadania twórców i polityków w tej dziedzinie sztuki.
W dyskusji (prof. Ratajczakowa, prof. Grzybkowski, prof. Kowalski, prof. Chrościcki) zwrócono uwagę
na zbieżność propagandowych działań państwa i innych dziedzin sztuki (teatr) włączenie się instytucji spe-
cjalnie tworzonych takich jak Instytutu Propagandy Sztuki, przypomniano, że podobne zjawiska występo-
wały w całej Europie, szczególnie na Węgrzech, w Szwajcarii, Hiszpanii i oczywiście Niemczech, a w Szwe-
cji czytelne są w fotografiach obok nacjonalistycznych także egzystencjalne relacje do natury. Siła nurtu
piktorialnego i słabość awangardowego tłumaczą kontynuację wcześniejszego charakteru formalnego foto-
grafiki do końca lat 30. Podkreślono wielką rolę instytucji wojskowych w organizowaniu fotograficznych
przedsięwzięć propagandowych (prof. Kowalczyk). Zwrócono uwagę na możliwość określenia fotografiki
tamtych czasów podobnie jak teatru i filmu - pojęciem „estetyka uczciwie anachroniczna", dzieła ją re-
prezentujące łatwo też poddają się politycznej instrumentalizacji (prof. Chyła). Podkreślono istnienie silne-
go nurtu dokumentowania rodzimej kultury i krajobrazu jeszcze przed I wojną, w tym duże zasługi Mieczy-
sława Karłowicza, wydawnictw, publikacji albumowych takich jak Wieś i miasteczko, Towarzystwa Opieki
nad Zabytkami Przeszłości, kontynuowanych po 1918 г.: Cuda Polski, Polska w krajobrazach i zabytkach,
czy prywatnej działalności Romana Aftanazego (prof. Stęszewski, prof. Tomaszewski, prof. Kowalczyk).
Przypomniano działania dokumentacyjne przed 1939 r. niemieckich historyków sztuki, m.in. w Płocku,
niemal o charakterze wywiadowczym (ks. prof. Knapiński)
W części zamkniętej posiedzenia prof. J. Chrościcki przedstawił sprawozdanie z kadencji sprawowa-
nego przez siebie stanowiska przewodniczącego Komitetu, poinformował o procedurze przebiegu wyborów
do Komitetu przez głosowanie listowne. Komisja skrutacyjna przedstawiła listy uczestników głosowania, do
których Rada wprowadziła niewielkie poprawki. Przewodniczący przedstawił kandydatury prac profesorskich