DOI article:
Olszewska, Anna: Lech Kalinowski (1920 - 2004)
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.18668#0075
Rocznik Historii Sztuki, tom XXXVII
PAN WDN, 2012
ANNA OLSZEWSKA
AGH AKADEMIA GÓRNICZO HUTNICZA
LECH KALINOWSKI (1920-2004)
Niewyczerpany w uzgadnianiu szczegółów. Składał swoje narracje ze skrupulatnie obserwowanych
detali, cierpliwie gromadzonych faktów. Styl jego pisania każe myśleć o encyklopedycznych skarbcach
Izydora z Sewilli i Rąbana Maura, o retorycznej sprawności Sugera z St. Denis. Lech Kalinowski - autor
Spéculum artis - jawi się w swoich studiach jako solidny interpretator, który był przekonany, że istnieje
możliwość precyzyjnego odczytywania sztuki. Jego naukowe ambicje sięgały rekonstrukcji intelektualnego
wymiaru samego dzieła, uchwycenia go takim, jakim było w pierwszym okresie swojego istnienia.
W historii historii sztuki Lech Kalinowski wymieniany jest wśród uczonych posługujących się meto-
dą interpretacji ikonologicznej, zaraz obok starszej o pokolenie Zofii Ameisenowej oraz rówieśnika
Jana Białostockiego i Zdzisława Kępińskiego. W takim świetle zaprezentowany został w tekstach Adama
Małkiewicza, w artykułach Jerzego Gadomskiego oraz Wojciecha Bałusa1. U tych autorów znajdziemy
również uwagi o przejęciu metod ikonologicznych krakowskiego uczonego od Johannesa Hoogewerffa
oraz o późniejszych nawiązaniach do formuł opisanych w Studies in Iconology Erwina Panofsky'ego.
Adam Małkiewicz zaznaczał, że Lech Kalinowski na równi z Janem Białostockim wprowadzał ikonologię
w Polsce przed 1960 r.2 Wielokrotnie podkreślano, jak nowe na gruncie polskim było zapatrywanie Lecha
Kalinowskiego na dzieło sztuki, które ten analizował nie tylko pod kątem rozpoznania treści ideowych,
ale i artystycznych, przy założeniu że forma jest również nośnikiem znaczeń3. Zdaniem profesora Małkie-
wicza przełomowe dla nauki polskiej prace na temat Kaplicy Zygmuntowskiej oraz Drzwi Gnieźnieńskich
były świadectwem kształtowania się metody krakowskiego uczonego i wyprzedzały pod tym względem
propozycje Ernsta Gombricha, sformułowane w 1957 r.4 Z kolei Teresa Rodzińska-Chorąży zaznaczała, że
uczony, w nawiązaniu do Richarda Krautheimera, Guntera Bandmanna i Erwina Panofsky'ego przeniósł
na grunt polski „sposoby odczytywania znaczeń [...] budowli zamkniętych trzema wymiarami"5. Również
Małgorzata Smorąg-Różycka podkreśliła nowatorstwo postaw badawczych Kalinowskiego. Tym razem
1 A. M a ł к i e w i с z, Pożegnanie Mistrza. Lech Kalinowski (1920-2004), „Biuletyn Historii Sztuki", 67, 2005, nr 1/2, s. 26;
szersze ujęcie: idem, Z dziejów polskiej historii sztuki. Studia i szkice, Universitas, Kraków 2005, s. 79-91, 199-212; W. В a ł u s,
W opozycji do głównego nurtu? Ksawery Piwocki i Lech Kalinowski o wiedeńskiej szkole historii sztuki, „Modus. Prace z Historii Sztuki",
X-XI, 2011, s. 8; używając w tym kontekście zwrotu „interpretacja ikonologiczna", podążam za powszechnie przyjętą w historii sztuki
terminologią, pomijając zastrzeżenia samego Lecha Kalinowskiego, o których będzie mowa poniżej.
2 Małkiewicz, Z dziejów polskiej historii sztuki..., s. 90.
3 A. Małkiewicz, Polska historia sztuki wobec metody ikonologicznej, [w:] Magistro et amico: amici discipulique. Lechowi
Kalinowskiemu w osiemdziesięciolecie urodzin, red. J. Gadomski, A. Małkiewicz, A. Róży с ka-Bryzek, K. Żurowska,
Kraków 2002, s. 39-40.
4 Ibidem, s. 39^10.
5 T. Rodzińska-Chorąży, Co nam mówi architektura murowana?, [w:] Ziemie polskie w X wieku i ich znaczenie w kształ-
towaniu się nowej mapy Europy, red. H. Samsonowicz, Kraków 2000, s. 362-363; o znaczeniu metody ikonologicznej w badaniach
Lecha Kalinowskiego dla sztuki i architektury w Polsce: T. Rodzińska-Chorąży, Zespoły rezydencjonalne i kościoły centralne
na ziemiach polskich do połowy XII wieku, Kraków 2009, s. 285.
PAN WDN, 2012
ANNA OLSZEWSKA
AGH AKADEMIA GÓRNICZO HUTNICZA
LECH KALINOWSKI (1920-2004)
Niewyczerpany w uzgadnianiu szczegółów. Składał swoje narracje ze skrupulatnie obserwowanych
detali, cierpliwie gromadzonych faktów. Styl jego pisania każe myśleć o encyklopedycznych skarbcach
Izydora z Sewilli i Rąbana Maura, o retorycznej sprawności Sugera z St. Denis. Lech Kalinowski - autor
Spéculum artis - jawi się w swoich studiach jako solidny interpretator, który był przekonany, że istnieje
możliwość precyzyjnego odczytywania sztuki. Jego naukowe ambicje sięgały rekonstrukcji intelektualnego
wymiaru samego dzieła, uchwycenia go takim, jakim było w pierwszym okresie swojego istnienia.
W historii historii sztuki Lech Kalinowski wymieniany jest wśród uczonych posługujących się meto-
dą interpretacji ikonologicznej, zaraz obok starszej o pokolenie Zofii Ameisenowej oraz rówieśnika
Jana Białostockiego i Zdzisława Kępińskiego. W takim świetle zaprezentowany został w tekstach Adama
Małkiewicza, w artykułach Jerzego Gadomskiego oraz Wojciecha Bałusa1. U tych autorów znajdziemy
również uwagi o przejęciu metod ikonologicznych krakowskiego uczonego od Johannesa Hoogewerffa
oraz o późniejszych nawiązaniach do formuł opisanych w Studies in Iconology Erwina Panofsky'ego.
Adam Małkiewicz zaznaczał, że Lech Kalinowski na równi z Janem Białostockim wprowadzał ikonologię
w Polsce przed 1960 r.2 Wielokrotnie podkreślano, jak nowe na gruncie polskim było zapatrywanie Lecha
Kalinowskiego na dzieło sztuki, które ten analizował nie tylko pod kątem rozpoznania treści ideowych,
ale i artystycznych, przy założeniu że forma jest również nośnikiem znaczeń3. Zdaniem profesora Małkie-
wicza przełomowe dla nauki polskiej prace na temat Kaplicy Zygmuntowskiej oraz Drzwi Gnieźnieńskich
były świadectwem kształtowania się metody krakowskiego uczonego i wyprzedzały pod tym względem
propozycje Ernsta Gombricha, sformułowane w 1957 r.4 Z kolei Teresa Rodzińska-Chorąży zaznaczała, że
uczony, w nawiązaniu do Richarda Krautheimera, Guntera Bandmanna i Erwina Panofsky'ego przeniósł
na grunt polski „sposoby odczytywania znaczeń [...] budowli zamkniętych trzema wymiarami"5. Również
Małgorzata Smorąg-Różycka podkreśliła nowatorstwo postaw badawczych Kalinowskiego. Tym razem
1 A. M a ł к i e w i с z, Pożegnanie Mistrza. Lech Kalinowski (1920-2004), „Biuletyn Historii Sztuki", 67, 2005, nr 1/2, s. 26;
szersze ujęcie: idem, Z dziejów polskiej historii sztuki. Studia i szkice, Universitas, Kraków 2005, s. 79-91, 199-212; W. В a ł u s,
W opozycji do głównego nurtu? Ksawery Piwocki i Lech Kalinowski o wiedeńskiej szkole historii sztuki, „Modus. Prace z Historii Sztuki",
X-XI, 2011, s. 8; używając w tym kontekście zwrotu „interpretacja ikonologiczna", podążam za powszechnie przyjętą w historii sztuki
terminologią, pomijając zastrzeżenia samego Lecha Kalinowskiego, o których będzie mowa poniżej.
2 Małkiewicz, Z dziejów polskiej historii sztuki..., s. 90.
3 A. Małkiewicz, Polska historia sztuki wobec metody ikonologicznej, [w:] Magistro et amico: amici discipulique. Lechowi
Kalinowskiemu w osiemdziesięciolecie urodzin, red. J. Gadomski, A. Małkiewicz, A. Róży с ka-Bryzek, K. Żurowska,
Kraków 2002, s. 39-40.
4 Ibidem, s. 39^10.
5 T. Rodzińska-Chorąży, Co nam mówi architektura murowana?, [w:] Ziemie polskie w X wieku i ich znaczenie w kształ-
towaniu się nowej mapy Europy, red. H. Samsonowicz, Kraków 2000, s. 362-363; o znaczeniu metody ikonologicznej w badaniach
Lecha Kalinowskiego dla sztuki i architektury w Polsce: T. Rodzińska-Chorąży, Zespoły rezydencjonalne i kościoły centralne
na ziemiach polskich do połowy XII wieku, Kraków 2009, s. 285.