DOI article:
Żukowski, Jacek: Kryptoportrety polskich władców w malarstwie sakralnym XVII i XVIII wieku
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.18668#0175
KRYPTOPORTRETY POLSKICH WŁADCÓW W MALARSTWIE SAKRALNYM XVII I XVIII WIEKU
169
4. Autor nieokreślony, Procesja ze Św. Anianem, olej, płótno na desce,
przed 1630, fragment z kryptoportretem królewicza
Władysława Zygmunta Wazy, Konstancji Austriaczki i Zygmunta III,
kościół Bożego Ciała w Krakowie. Fot. J. Walczewski
w Porównaniu starożytnych i nowożytnych w tym, co dotyczy sztuk i nauk (1688) kazał wypowiedzieć
Prezydentowi znamienne słowa akceptacji odwiecznego uzusu: „Jest to utarty zwyczaj, by w obrazach
religijnych umieszczać tych, którzy je zamówili, a także ich całą rodzinę, że to zestawienie postaci róż-
nego czasu i różnych miejsc nie powinno nas dziwić". Słowami Abbé postulował jednak, by malarz dążył
do wiernego przedstawiania przedmiotu, by kompozycją rządziła zasada prawdopodobieństwa, zgodności
z tematem i zdrowego rozsądku15. W ujęciu takich teoretyków, jak Roland Fréart de Chambray czy Willem
Goeree, malarz powinien znać dawne zwyczaje, kształtować figury ludzkie wyposażone w odpowiedni
kostium, dekoracje i akcesoria oraz aranżować kompozycję zgodnie z praktyką poszczególnych narodów.
Akademicki klasycyzm bezpowrotnie odmienił dotychczasowe pojmowanie w kulturze europejskiej stroju
uwiecznionego w sztukach plastycznych16. Z drugiej strony, dla wzmocnienia wiarygodności historii sam
15 Teoretycy, pisarze i artyści o sztuce 1500-1600, opr. J. Białostocki, Warszawa 1985, s. 204, 396, 433; Teoretycy, historio-
grafowie i artyści o sztuce 1600-1700, opr. J. Białostocki, red. naukowa i uzupełnienia M. Poprzęcka, A. Ziemba, Warszawa
1994, s. 330.
16 R. Fréart de Chambray, Idée de la perfection de la peinture, Le Mans 1662, s. 55-56 oraz W. Goeree, Inleydingh
tôt de practyck der Al gemeene Schilder-konst, Middelburg 1670, s. 75-76, cyt. za: De Winkel, op. cit., s. 312, przyp. 165; s. 321,
przyp. 123; D. d e Marły, Dress in Baroque Portraiture. The Flight from Fashion, „The Antiquaries Journal", 60/2, 1980, s. 268-284,
tu: 272.
169
4. Autor nieokreślony, Procesja ze Św. Anianem, olej, płótno na desce,
przed 1630, fragment z kryptoportretem królewicza
Władysława Zygmunta Wazy, Konstancji Austriaczki i Zygmunta III,
kościół Bożego Ciała w Krakowie. Fot. J. Walczewski
w Porównaniu starożytnych i nowożytnych w tym, co dotyczy sztuk i nauk (1688) kazał wypowiedzieć
Prezydentowi znamienne słowa akceptacji odwiecznego uzusu: „Jest to utarty zwyczaj, by w obrazach
religijnych umieszczać tych, którzy je zamówili, a także ich całą rodzinę, że to zestawienie postaci róż-
nego czasu i różnych miejsc nie powinno nas dziwić". Słowami Abbé postulował jednak, by malarz dążył
do wiernego przedstawiania przedmiotu, by kompozycją rządziła zasada prawdopodobieństwa, zgodności
z tematem i zdrowego rozsądku15. W ujęciu takich teoretyków, jak Roland Fréart de Chambray czy Willem
Goeree, malarz powinien znać dawne zwyczaje, kształtować figury ludzkie wyposażone w odpowiedni
kostium, dekoracje i akcesoria oraz aranżować kompozycję zgodnie z praktyką poszczególnych narodów.
Akademicki klasycyzm bezpowrotnie odmienił dotychczasowe pojmowanie w kulturze europejskiej stroju
uwiecznionego w sztukach plastycznych16. Z drugiej strony, dla wzmocnienia wiarygodności historii sam
15 Teoretycy, pisarze i artyści o sztuce 1500-1600, opr. J. Białostocki, Warszawa 1985, s. 204, 396, 433; Teoretycy, historio-
grafowie i artyści o sztuce 1600-1700, opr. J. Białostocki, red. naukowa i uzupełnienia M. Poprzęcka, A. Ziemba, Warszawa
1994, s. 330.
16 R. Fréart de Chambray, Idée de la perfection de la peinture, Le Mans 1662, s. 55-56 oraz W. Goeree, Inleydingh
tôt de practyck der Al gemeene Schilder-konst, Middelburg 1670, s. 75-76, cyt. za: De Winkel, op. cit., s. 312, przyp. 165; s. 321,
przyp. 123; D. d e Marły, Dress in Baroque Portraiture. The Flight from Fashion, „The Antiquaries Journal", 60/2, 1980, s. 268-284,
tu: 272.