DOI Artikel:
Dobrowolski, Witold: Program ikonograficzny Sali Jadalnej Białego Domu w Łazienkach Królewskich w Warszawie: Wenus, Izyda, masoneria
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.18668#0220
214
WITOLD DOBROWOLSKI
9. Warszawa, Biały Dom w Łazienkach Królewskich, Sala Jadalna, posąg Wenus.
Stan sprzed 1939 r. Archiwum IS PAN
są przechowywane w Instytucie Sztuki PAN-u w Warszawie)35. Zdaniem Tomasza Mikockiego, który jako
ostatni zajmował się bliżej rzeźbą, zarówno tors posągu, jak i jego głowa są antyczne, choć nie pochodzą
z jednego posągu. Natomiast ręce i odchodzące od głowy pasma włosów zostały zrekonstruowane przez
André Le Bruna. Sąd ten mogłaby potwierdzać nieregularna linia przełomu, jedynie miejscami wygła-
dzona dopasowującym przycięciem. Ponieważ jednak na całym obwodzie szyi obydwie linie przełomu
są rozdzielone warstwą gipsu, ta obserwacja nie ma wartości rozstrzygającej. Natomiast styl i sposób
opracowania twarzy i włosów, kolor i powierzchnia marmuru skłaniają nas do zaakceptowania poglądu
Marka Kwiatkowskiego, który uznał głowę za osiemnastowieczne Lebrunowskie uzupełnienie36.
Łazienkowski posąg bogini miłości jest skromnym i poważnie restaurowanym przykładem rzymskiej
kopii rzeźby greckiej z początków hellenizmu. Posąg ten był szczególnie popularny w czasach cesarstwa
rzymskiego i aktualnie znamy ponad sto pięćdziesiąt jego kopii, nie licząc licznych drobnych powtórzeń
w terakocie czy brązie37. Nagi wariant tego typu posągu Kyprydy wcześnie nazwano Anadyomene i Adolf
35 Chciałbym w tym miejscu gorąco podziękować Pani Katarzynie Mikockicj-Rachubowej za pomoc w uzyskaniu tych cennych
fotografii archiwalnych.
36 M. К w i a t к o w s к i, Łazienki, PWN, Warszawa 1972, s. 43; idem, Wielka księga Łazienek, Warszawa 2000, s. 44^5.
37 J.J. В e r n o u 11 i, Aphrodite. Ein Banstein zur griechischen Kunstmythologie, Leipzig 1873, s. 284-313; A. Fu r t w â n g 1 e г,
Aphrodite Diadumene iind Anadiomene, MbKuK, 1, 4, 1901, s. 177-181; H. R i e m a n n, Kerameikos. Ergebnisse der Ausgrahungen
2. Skidpturen vom 5 Jahrhimdert bis in rômische Zeit, Berlin 1940, s. 115-119; B. Gąssowska, Polycharmos z Rodos jako twórca
pomnika Afrodyty Anadyomene, Ossolineum, Wrocław 1971, passim; D.M. Brinkerhoff, Hellenistic Statues of Aphrodite. Studies
in the History of their Stylistic Development, New York-London 1978, s. 58-62; A. Delivorias i inni, s.v. Aphrodite, [w], Lexicon
WITOLD DOBROWOLSKI
9. Warszawa, Biały Dom w Łazienkach Królewskich, Sala Jadalna, posąg Wenus.
Stan sprzed 1939 r. Archiwum IS PAN
są przechowywane w Instytucie Sztuki PAN-u w Warszawie)35. Zdaniem Tomasza Mikockiego, który jako
ostatni zajmował się bliżej rzeźbą, zarówno tors posągu, jak i jego głowa są antyczne, choć nie pochodzą
z jednego posągu. Natomiast ręce i odchodzące od głowy pasma włosów zostały zrekonstruowane przez
André Le Bruna. Sąd ten mogłaby potwierdzać nieregularna linia przełomu, jedynie miejscami wygła-
dzona dopasowującym przycięciem. Ponieważ jednak na całym obwodzie szyi obydwie linie przełomu
są rozdzielone warstwą gipsu, ta obserwacja nie ma wartości rozstrzygającej. Natomiast styl i sposób
opracowania twarzy i włosów, kolor i powierzchnia marmuru skłaniają nas do zaakceptowania poglądu
Marka Kwiatkowskiego, który uznał głowę za osiemnastowieczne Lebrunowskie uzupełnienie36.
Łazienkowski posąg bogini miłości jest skromnym i poważnie restaurowanym przykładem rzymskiej
kopii rzeźby greckiej z początków hellenizmu. Posąg ten był szczególnie popularny w czasach cesarstwa
rzymskiego i aktualnie znamy ponad sto pięćdziesiąt jego kopii, nie licząc licznych drobnych powtórzeń
w terakocie czy brązie37. Nagi wariant tego typu posągu Kyprydy wcześnie nazwano Anadyomene i Adolf
35 Chciałbym w tym miejscu gorąco podziękować Pani Katarzynie Mikockicj-Rachubowej za pomoc w uzyskaniu tych cennych
fotografii archiwalnych.
36 M. К w i a t к o w s к i, Łazienki, PWN, Warszawa 1972, s. 43; idem, Wielka księga Łazienek, Warszawa 2000, s. 44^5.
37 J.J. В e r n o u 11 i, Aphrodite. Ein Banstein zur griechischen Kunstmythologie, Leipzig 1873, s. 284-313; A. Fu r t w â n g 1 e г,
Aphrodite Diadumene iind Anadiomene, MbKuK, 1, 4, 1901, s. 177-181; H. R i e m a n n, Kerameikos. Ergebnisse der Ausgrahungen
2. Skidpturen vom 5 Jahrhimdert bis in rômische Zeit, Berlin 1940, s. 115-119; B. Gąssowska, Polycharmos z Rodos jako twórca
pomnika Afrodyty Anadyomene, Ossolineum, Wrocław 1971, passim; D.M. Brinkerhoff, Hellenistic Statues of Aphrodite. Studies
in the History of their Stylistic Development, New York-London 1978, s. 58-62; A. Delivorias i inni, s.v. Aphrodite, [w], Lexicon