DOI Artikel:
Dobrowolski, Witold: Program ikonograficzny Sali Jadalnej Białego Domu w Łazienkach Królewskich w Warszawie: Wenus, Izyda, masoneria
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.18668#0229
PROGRAM IKONOGRAFICZNY SALI JADALNEJ BIAŁEGO DOMU W ŁAZIENKACH KRÓLEWSKICH.
223
różnych antycznych dzieł sztuki przechowywanych w kościołach, o których sądzono, iż powstały na miej-
scu starożytnych sanktuariów Izydy, oraz późnoegipskie statuetki brązowe, ukazujące boginię trzymającą
małego Horusa na kolanach87. Tak jak Sarbiewski w swej linearnej wizji historii odejście od prawdziwej
wiary w jedynego boga tłumaczył brakiem tradycji pisanej i słabością ludzkiego umysłu z jego tendencją
do ubóstwiania wybitnych jednostek, racjonalistyczne podejście erudytów oświeceniowych skłaniało ich
do odwrócenia tego rozumowania oraz poszukiwania niezafałszowanej rzekomo średniowiecznymi speku-
lacjami genezy kultów w starożytnej tradycji, zwłaszcza w Egipcie, w misteryjnym kulcie Izydy-Ziemi.
Court de Gébelin88, rozwodząc się w 1773 r. na temat analogii łączących wierzenia najstarszych
mieszkańców Paryża z kultami egipskimi, dowodził, iż na miejscu Notre-Dame była świątynia Izydy,
a ponieważ miasto leżało nad rzeką i Izyda była boginią nawigacji, jego herbem stała się łódź uznana
za synonim bogini. W związku z tym galijska nazwa Paryża Baris została przekształcona w „Par Isis".
Także dla Niemców nazwy miast Eisenbach, Isenheim czy Isenburg świadczyły o ich dawnych związkach
katedry Notre-Dame w Chartres w starożytności wspomniani druidzi wznieśli świątynię poświęconą „dziewicy, która miała porodzić",
o ciele Diany z Efezu.
87 S. Ro ul 1 iard, Parthénie ou Histoire de la très auguste Église de Chartres, Paris 1609, s. 12 i п., 85, 95. Kapłani egipscy,
bojąc się momentu, w którym dziewica porodzi i upadną ich pogańskie idole, „aby zapobiec nieszczęściu, którego się obawiali, wyobrażali
w swych świątyniach postać Dziewicy z dziecięciem w ramionach". Cyt. za В a 11 r u ś a i t i s, op. cit., s. 97.
88 А. С o u r t de G é b e 1 i n, Le Monde primitif analysé et comparé avec le monde moderne ou recherches sur l'antiquité du
monde, Paris 1773, s. 60-61, 165.
223
różnych antycznych dzieł sztuki przechowywanych w kościołach, o których sądzono, iż powstały na miej-
scu starożytnych sanktuariów Izydy, oraz późnoegipskie statuetki brązowe, ukazujące boginię trzymającą
małego Horusa na kolanach87. Tak jak Sarbiewski w swej linearnej wizji historii odejście od prawdziwej
wiary w jedynego boga tłumaczył brakiem tradycji pisanej i słabością ludzkiego umysłu z jego tendencją
do ubóstwiania wybitnych jednostek, racjonalistyczne podejście erudytów oświeceniowych skłaniało ich
do odwrócenia tego rozumowania oraz poszukiwania niezafałszowanej rzekomo średniowiecznymi speku-
lacjami genezy kultów w starożytnej tradycji, zwłaszcza w Egipcie, w misteryjnym kulcie Izydy-Ziemi.
Court de Gébelin88, rozwodząc się w 1773 r. na temat analogii łączących wierzenia najstarszych
mieszkańców Paryża z kultami egipskimi, dowodził, iż na miejscu Notre-Dame była świątynia Izydy,
a ponieważ miasto leżało nad rzeką i Izyda była boginią nawigacji, jego herbem stała się łódź uznana
za synonim bogini. W związku z tym galijska nazwa Paryża Baris została przekształcona w „Par Isis".
Także dla Niemców nazwy miast Eisenbach, Isenheim czy Isenburg świadczyły o ich dawnych związkach
katedry Notre-Dame w Chartres w starożytności wspomniani druidzi wznieśli świątynię poświęconą „dziewicy, która miała porodzić",
o ciele Diany z Efezu.
87 S. Ro ul 1 iard, Parthénie ou Histoire de la très auguste Église de Chartres, Paris 1609, s. 12 i п., 85, 95. Kapłani egipscy,
bojąc się momentu, w którym dziewica porodzi i upadną ich pogańskie idole, „aby zapobiec nieszczęściu, którego się obawiali, wyobrażali
w swych świątyniach postać Dziewicy z dziecięciem w ramionach". Cyt. za В a 11 r u ś a i t i s, op. cit., s. 97.
88 А. С o u r t de G é b e 1 i n, Le Monde primitif analysé et comparé avec le monde moderne ou recherches sur l'antiquité du
monde, Paris 1773, s. 60-61, 165.