DOI Artikel:
Kudelska, Dorota: Fryderyk Pautsch i jego obrazy w wiedeńskim Herresgeschichtliches Museum
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.39127#0087
FRYDERYK PAUTSCH I JEGO OBRAZY W WIEDEŃSKIM HEERESGESCHICHTLICHES MUSEUM
85
witz26). Niewątpliwie do każdej wystawy Pautsch dodawał też nowe prace, wykonane na pochodzących
z wojskowego zaopatrzenia podłożach o standardowych formatach olejno, rzadziej temperą (podobne
właściwości technologiczne ma bardzo wiele obrazów w Heeresgeschichtliches Museum).
TEMATY 1 FORMY
Jak każdy żołnierz, także Pautsch działał na zamówienie propagandy, tematy przedstawień były w znacz-
nej części ujednolicone, jednak trudno znaleźć w jego pracach przykłady nachalnej agitacji politycznej.
Podejmował tematykę opisującą żołnierskie życie na tyłach frontu, pokazywał konstruktywne działania
wojska w terenie - budowę mostów27, transport ciężarówkami, rozjazdy kolejowe, naprawę parowozów
itd. Często malował także widoki biwakujących spokojnie żołnierzy - początkowo bez śladów zniszczeń
w okolicy, jak Lagerleben ósterreichischer Truppen in łgało (Życie obozowe austriackiego wojska pod
łgało)28 (il. 1). Drugim stałym tematem podejmowanym przez wszystkich malarzy Kunstgruppe były
przedstawienia tymczasowych przydrożnych cmentarzy polowych, z brzozowymi krzyżami.
1. Fryderyk Pautsch, Życie obozowe austriackiego wojska pod łgało, olej, tektura, 26 x 37 cm.
Wiedeń. Heeresgeschichtliches Museum. Fot. D. Kudelska
26 Katalog Kriegsbildung Ausstellung des k.u.k. Kriegspersseąuartiers, Kiinstlerhaus, Wien, 2. Oktober 1915, poz. 103, 104, 106,
107, 109, 110.
27 Zob. Fryderyk Pautsch, Budowa mostu. Narodowe Archiwum Cyfrowe: http://audiovis.nac.gov.pl/obraz/125362/e7d5b-
711 f1923d616e4f5e9980d0c318/ (dostęp: 2.02.2015). Obraz jest źle datowany na rok 1936; pochodzi z czasów I wojny światowej,
o czym świadczą zarówno fakty historyczne (ciężkie walki w tym rejonie w latach 1915-1916), jak i co najmniej sześć obrazów Pautscha
o takim samym lub podobnym tytule wymienionych w katalogach wystaw wojennych.
28 Fryderyk Pautsch, Lagerleben ósterreichischer Truppen in łgało, olej, tektura, 26 x 37 cm, sygn.: FPautsch 916, Wien. Heeres-
geschichtliches Museum, nr inw. 1968/15/BI34569. Reprodukcja [w:] Katalog der Kreigsbilderausstellung des k.u.k. Kriegspersseąuartiers,
Kiinstlerhaus, Wien 1918. poz. 36, jako: Trupenlager in łgało.
85
witz26). Niewątpliwie do każdej wystawy Pautsch dodawał też nowe prace, wykonane na pochodzących
z wojskowego zaopatrzenia podłożach o standardowych formatach olejno, rzadziej temperą (podobne
właściwości technologiczne ma bardzo wiele obrazów w Heeresgeschichtliches Museum).
TEMATY 1 FORMY
Jak każdy żołnierz, także Pautsch działał na zamówienie propagandy, tematy przedstawień były w znacz-
nej części ujednolicone, jednak trudno znaleźć w jego pracach przykłady nachalnej agitacji politycznej.
Podejmował tematykę opisującą żołnierskie życie na tyłach frontu, pokazywał konstruktywne działania
wojska w terenie - budowę mostów27, transport ciężarówkami, rozjazdy kolejowe, naprawę parowozów
itd. Często malował także widoki biwakujących spokojnie żołnierzy - początkowo bez śladów zniszczeń
w okolicy, jak Lagerleben ósterreichischer Truppen in łgało (Życie obozowe austriackiego wojska pod
łgało)28 (il. 1). Drugim stałym tematem podejmowanym przez wszystkich malarzy Kunstgruppe były
przedstawienia tymczasowych przydrożnych cmentarzy polowych, z brzozowymi krzyżami.
1. Fryderyk Pautsch, Życie obozowe austriackiego wojska pod łgało, olej, tektura, 26 x 37 cm.
Wiedeń. Heeresgeschichtliches Museum. Fot. D. Kudelska
26 Katalog Kriegsbildung Ausstellung des k.u.k. Kriegspersseąuartiers, Kiinstlerhaus, Wien, 2. Oktober 1915, poz. 103, 104, 106,
107, 109, 110.
27 Zob. Fryderyk Pautsch, Budowa mostu. Narodowe Archiwum Cyfrowe: http://audiovis.nac.gov.pl/obraz/125362/e7d5b-
711 f1923d616e4f5e9980d0c318/ (dostęp: 2.02.2015). Obraz jest źle datowany na rok 1936; pochodzi z czasów I wojny światowej,
o czym świadczą zarówno fakty historyczne (ciężkie walki w tym rejonie w latach 1915-1916), jak i co najmniej sześć obrazów Pautscha
o takim samym lub podobnym tytule wymienionych w katalogach wystaw wojennych.
28 Fryderyk Pautsch, Lagerleben ósterreichischer Truppen in łgało, olej, tektura, 26 x 37 cm, sygn.: FPautsch 916, Wien. Heeres-
geschichtliches Museum, nr inw. 1968/15/BI34569. Reprodukcja [w:] Katalog der Kreigsbilderausstellung des k.u.k. Kriegspersseąuartiers,
Kiinstlerhaus, Wien 1918. poz. 36, jako: Trupenlager in łgało.