DOI Artikel:
Kiepuszewski, Łukasz: Morandi i Chardin: obraz jako metafora procesu twórczego
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.51757#0086
84
ŁUKASZ KIEPUSZEWSKI
16. Herbert List, Giorgio Morandi w pracowni, 1953
swoje codzienne życie. Na tym rejestrze stają się uczestnikami rozgrywanego w akcie postrzeżeni©wym
dramatu dotykającego podstaw ich sposobu istnienia. Jeśli w obrazach Chardina dystans widzów do rze-
czy zanika, to u Morandiego podobne obiekty odsłaniają inny związek z widzem, w którym istotną rolę
odgrywa element obcości. W jego obrazach widz jest skłaniany do rozpatrzenia dystansu między jednym
a drugim obiektem; doświadczenia progu między nim samym a rzeczami.
MORANDI W WINTERTHUR
Dotychczasowa analiza martwych natur obu artystów stworzyła płaszczyznę, która pozwala otworzyć
dyskusję na jeszcze jednym - może najistotniejszym - planie, w którym znaczenie dla Morandiego odsłonią
również figuralne obrazy Chardina. W tym kontekście należy wspomnieć o jedynej podróży zagranicznej
włoskiego malarza, którą w 1956 r., a więc pod koniec życia, odbył do szwajcarskiego Winterthur.
Boloński artysta odwiedził wówczas kolekcję Oskara Reinharta, do której należy wersja Chardi-
nowskiego Chłopca budującego domek z kart, którą znał z reprodukcji na okładce znajdującej się od lat
w jego posiadaniu książki monograficznej de Ridderà. Historyk sztuki Heinz Keller, który oprowadzał
Morandiego po galerii, wspominał, że ten, oglądając obraz Chardina, skupił swą uwagę na sposobie przed-
stawienia domków z kart w lewej części kompozycji34. Świadectwo spotkania artysty z obrazem wydaje
się nieprzypadkowe i znaczące, bo właśnie ten fragment dzieła Chardina zawiera wydobyte delikatnym
światłocieniem geometryczne formy uderzająco bliskie poetyce malarstwa Morandiego. Zwróćmy uwagę
najpierw na to, że przedstawienie efemerycznych form tekturowych domów przywołuje służące za obiek-
ty studiów i ćwiczeń malarskich boksy, które włoski artysta wykonywał z papieru. Spotkanie z dziełem
z Winterthur rzuca też nowe światło na zagadnienie architektonicznego zaplecza martwych natur Moran-
34 H. Keller, Relazione sulla visita di Morandi alla collection Oskar Reinhart, [w:] Giorgio Morandi, 1890-1990. Mostra del
centenario, a cura di M. Pasquali. Katalog wystawy, Bologna, Galeria Comunale d’arte moderna, 12 maggio - 2 settembre 1990, Bologna
1990, s. 35. Por. Fergonzi, op. cit., s. 62.
ŁUKASZ KIEPUSZEWSKI
16. Herbert List, Giorgio Morandi w pracowni, 1953
swoje codzienne życie. Na tym rejestrze stają się uczestnikami rozgrywanego w akcie postrzeżeni©wym
dramatu dotykającego podstaw ich sposobu istnienia. Jeśli w obrazach Chardina dystans widzów do rze-
czy zanika, to u Morandiego podobne obiekty odsłaniają inny związek z widzem, w którym istotną rolę
odgrywa element obcości. W jego obrazach widz jest skłaniany do rozpatrzenia dystansu między jednym
a drugim obiektem; doświadczenia progu między nim samym a rzeczami.
MORANDI W WINTERTHUR
Dotychczasowa analiza martwych natur obu artystów stworzyła płaszczyznę, która pozwala otworzyć
dyskusję na jeszcze jednym - może najistotniejszym - planie, w którym znaczenie dla Morandiego odsłonią
również figuralne obrazy Chardina. W tym kontekście należy wspomnieć o jedynej podróży zagranicznej
włoskiego malarza, którą w 1956 r., a więc pod koniec życia, odbył do szwajcarskiego Winterthur.
Boloński artysta odwiedził wówczas kolekcję Oskara Reinharta, do której należy wersja Chardi-
nowskiego Chłopca budującego domek z kart, którą znał z reprodukcji na okładce znajdującej się od lat
w jego posiadaniu książki monograficznej de Ridderà. Historyk sztuki Heinz Keller, który oprowadzał
Morandiego po galerii, wspominał, że ten, oglądając obraz Chardina, skupił swą uwagę na sposobie przed-
stawienia domków z kart w lewej części kompozycji34. Świadectwo spotkania artysty z obrazem wydaje
się nieprzypadkowe i znaczące, bo właśnie ten fragment dzieła Chardina zawiera wydobyte delikatnym
światłocieniem geometryczne formy uderzająco bliskie poetyce malarstwa Morandiego. Zwróćmy uwagę
najpierw na to, że przedstawienie efemerycznych form tekturowych domów przywołuje służące za obiek-
ty studiów i ćwiczeń malarskich boksy, które włoski artysta wykonywał z papieru. Spotkanie z dziełem
z Winterthur rzuca też nowe światło na zagadnienie architektonicznego zaplecza martwych natur Moran-
34 H. Keller, Relazione sulla visita di Morandi alla collection Oskar Reinhart, [w:] Giorgio Morandi, 1890-1990. Mostra del
centenario, a cura di M. Pasquali. Katalog wystawy, Bologna, Galeria Comunale d’arte moderna, 12 maggio - 2 settembre 1990, Bologna
1990, s. 35. Por. Fergonzi, op. cit., s. 62.