DOI Artikel:
Michałowski, Janusz Maciej: Przypisywanie Norblinowi widoki architektoniczne w zbiorach Kórnickich w świetle materiału porównawczego
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19550#0085
Janusz Macie] Michałowski
PRZYPISYWANE NORBLINOWI WIDOKI ARCHITEKTONICZNE
W ZBIORACH KÓRNICKICH W ŚWIETLE MATERIAŁU PORÓW-
NAWCZEGO
V-^hoc weduta nie była nigdy specjalnością Jana Piotra Norblina, to jednak w nadzwyczaj
różnorodnej i wielowątkowej twórczości tego artysty znalazło się również miejsce dla widoków
architektonicznych. Wśród nich obok widoków z Arkadii i Puław — niemało szkiców i rysunków
Warszawy. Są to rysunki, w których pejzaż miejski stanowi temat sam w sobie, a także takie,
w których architektura, ulica, plac są tłem dla rozgrywających się współcześnie wypadków
historycznych, jak walki Insurekcji warszawskiej czy scena wieszania zdrajców na Rynku Starego
Miasta, obserwowana i rysowana z okna mieszkania artysty.
Choć często niedokładne w wykreśleniu perspektywy, przeciwko prawidłom której Norblin
„grzeszył" niejednokrotnie, rysunki te stanowią w wielu wypadkach ważne źródło dla znajomości
Warszawy ostatniej ćwierci XVIII i pierwszych lat XIX stulecia, zwłaszcza, gdy przedstawiają
fragmenty miasta przez innych artystów pominięte. Takim np. cennym źródłem są widoki war-
szawskiego Barbakanu (w Zbiorach Czartoryskich w Krakowie)1 czy widoki Bramy Pobocznej
1 Widok Barbakanu w Warszawie od strony ulicy Nowomiejskiej z datą 1799 w Zb. Czartoryskich (Rr 1424) —
Widoki architektoniczne w malarstwie polskim 1780—1880. Katalog, Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa
1966, nr kat. 270; wzmiankowany też w rozprawie: Z. Tomaszewski, Obwarowania Warszawy i obrona
północnego wjazdu do miasta [w:] Szkice staromiejskie. Praca zbiorowa, Warszawa 1955, s. 114—115, il. 19 (data
omyłk.: 1779); warto zwrócić uwagę na umieszczony na rewersie napis, przytoczony w cyt. katalogu. Niewątpliwą
zasługą Z. Tomaszewskiego jest wprowadzenie J. P. Norblina do ikonografii obwarowań Warszawy, jednak autor
ten nie zna, jak się zdaje, drugiego rysunku artysty, znajdującego się również w Zb. Czartoryskich (Rr 1577),
a przedstawiającego widok trzeciej Bramy Nowomiejskiej. Rysunek ten ma na odwrocie napis autorski (oł.):
„Porte de la Nouvelle ville ou de Zakroszim [sic!] // Jette en bas en [1]800 par // les prussiens". Rysunek ten dat.
w prawym górnym rogu „1797//W" może być punktem wyjścia do dalszych dociekań: Data 1797 zmusza do
skontrolowania wiadomości o częściowym rozebraniu tej bramy w latach 1791—94. Rysunek Norblina ma charakter
swobodnego szkicu, nie jest zaś wykończoną kompozycją wykonaną wg wcześniejszego rysunku, należy więc
w rysunku tym dopatrywać się rejestracji stanu zachowania trzeciej Bramy Nowomiejskiej w 1797 r. Opinię o roze-
braniu Bramy tej w okresie 1791—94 powtarza Tomaszewski za książką M. В ar uch a, Warszawa średnio-
wieczna, dawne mury warowne miasta st. Warszawy. Warszawa 1929, s. 43, który przedrukowuje informację tę
z pracy F. M. Sobieszczańskiego, Dzielnica staromiejska w Warszawie. Szkice historyczno-obyczajowe
6 Rocznik Muz. Nar. t. ХП/68
81
PRZYPISYWANE NORBLINOWI WIDOKI ARCHITEKTONICZNE
W ZBIORACH KÓRNICKICH W ŚWIETLE MATERIAŁU PORÓW-
NAWCZEGO
V-^hoc weduta nie była nigdy specjalnością Jana Piotra Norblina, to jednak w nadzwyczaj
różnorodnej i wielowątkowej twórczości tego artysty znalazło się również miejsce dla widoków
architektonicznych. Wśród nich obok widoków z Arkadii i Puław — niemało szkiców i rysunków
Warszawy. Są to rysunki, w których pejzaż miejski stanowi temat sam w sobie, a także takie,
w których architektura, ulica, plac są tłem dla rozgrywających się współcześnie wypadków
historycznych, jak walki Insurekcji warszawskiej czy scena wieszania zdrajców na Rynku Starego
Miasta, obserwowana i rysowana z okna mieszkania artysty.
Choć często niedokładne w wykreśleniu perspektywy, przeciwko prawidłom której Norblin
„grzeszył" niejednokrotnie, rysunki te stanowią w wielu wypadkach ważne źródło dla znajomości
Warszawy ostatniej ćwierci XVIII i pierwszych lat XIX stulecia, zwłaszcza, gdy przedstawiają
fragmenty miasta przez innych artystów pominięte. Takim np. cennym źródłem są widoki war-
szawskiego Barbakanu (w Zbiorach Czartoryskich w Krakowie)1 czy widoki Bramy Pobocznej
1 Widok Barbakanu w Warszawie od strony ulicy Nowomiejskiej z datą 1799 w Zb. Czartoryskich (Rr 1424) —
Widoki architektoniczne w malarstwie polskim 1780—1880. Katalog, Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa
1966, nr kat. 270; wzmiankowany też w rozprawie: Z. Tomaszewski, Obwarowania Warszawy i obrona
północnego wjazdu do miasta [w:] Szkice staromiejskie. Praca zbiorowa, Warszawa 1955, s. 114—115, il. 19 (data
omyłk.: 1779); warto zwrócić uwagę na umieszczony na rewersie napis, przytoczony w cyt. katalogu. Niewątpliwą
zasługą Z. Tomaszewskiego jest wprowadzenie J. P. Norblina do ikonografii obwarowań Warszawy, jednak autor
ten nie zna, jak się zdaje, drugiego rysunku artysty, znajdującego się również w Zb. Czartoryskich (Rr 1577),
a przedstawiającego widok trzeciej Bramy Nowomiejskiej. Rysunek ten ma na odwrocie napis autorski (oł.):
„Porte de la Nouvelle ville ou de Zakroszim [sic!] // Jette en bas en [1]800 par // les prussiens". Rysunek ten dat.
w prawym górnym rogu „1797//W" może być punktem wyjścia do dalszych dociekań: Data 1797 zmusza do
skontrolowania wiadomości o częściowym rozebraniu tej bramy w latach 1791—94. Rysunek Norblina ma charakter
swobodnego szkicu, nie jest zaś wykończoną kompozycją wykonaną wg wcześniejszego rysunku, należy więc
w rysunku tym dopatrywać się rejestracji stanu zachowania trzeciej Bramy Nowomiejskiej w 1797 r. Opinię o roze-
braniu Bramy tej w okresie 1791—94 powtarza Tomaszewski za książką M. В ar uch a, Warszawa średnio-
wieczna, dawne mury warowne miasta st. Warszawy. Warszawa 1929, s. 43, który przedrukowuje informację tę
z pracy F. M. Sobieszczańskiego, Dzielnica staromiejska w Warszawie. Szkice historyczno-obyczajowe
6 Rocznik Muz. Nar. t. ХП/68
81