DOI Artikel:
Jaworska, Władysława: Widoki Mazowsza: materiały ikonograficzne w malarstwie, rysunku, grafice; Katalog
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19550#0217
Jadwiga Jaworska
WIDOKI MAZOWSZA
Materiały ikonograficzne w malarstwie, rysunku, grafice
KATALOG
NOTA REDAKCYJNA
1 otrzeba skatalogowania widoków Mazowsza ujawniła się w kręgu badań związanych
z jubileuszową wystawą Sztuki Warszawskiej, zorganizowaną w stulecie Muzeum Narodowego
w Warszawie. Zagadnienie nabrało ponownie aktualności na tle wystawy Widoki architekto-
niczne w malarstwie polskim 1780—1880.
W odróżnieniu od katalogów opracowywanych w związku z różnymi wystawami," bądź to
monograficznymi, uwzględniającymi jednego artystę i jego twórczość, bądź wystawami zagad-
nieniowymi, które przedstawiały problemy artystyczne w ich historycznym rozwoju — praca
niniejsza jest katalogiem przedmiotowym, pierwszą — w rozumieniu potrzeb ikonografii —
próbą skatalogowania widoków ziemi mazowieckiej, znajdujących się w zbiorach muzealnych
w Polsce. Na brak katalogów przedmiotowych, ułatwiających wykorzystywanie zasobów muze-
alnych w dziedzinie badań ikonograficznych, zwracano już nieraz uwagę.
Opracowanie zawiera ogółem 870 pozycji, informujących czytelnika o przekazach ikono-
graficznych dla 165 miejscowości na Mazowszu w jego granicach historycznych z końca XVI w.
Rejestracją objęto widoki z okresu od XVI wieku do początku wieku XX, ściślej mówiąc do
pierwszej wojny światowej. Wyeliminowano jedynie widoki Warszawy, przedstawiającej oddzielne,
bardzo obszerne zagadnienie ikonograficzne. Skatalogowano jednak widoki miejscowości pod-
miejskich, które od końca XVIII w. aż do 1916 г., a nawet później, zaliczane były administracyjnie
do wsi podwarszawskich (np. Wilanów aż do 1951 г.).
Celem katalogu była możliwie wyczerpująca rejestracja widoków znajdujących się w zbiorach
muzealnych, co w konsekwencji narzuciło poszukiwanie przekazów odtworzonych przede
wszystkim w technikach artystycznych. Rejestracją objęto obrazy olejne, akwarele, rysunki
luźne i znajdujące się w szkicownikach oraz albumach, ponadto grafikę różnych technik, wydaną
jako ryciny luźne samodzielne, jak również wydawnictwa albumowe, ilustracje książkowe oraz
ilustracje w czasopismach z XIX w., wreszcie artystyczną grafikę użytkową np. winiety na
papierze listowym lub pocztówki. W nielicznych jedynie wypadkach, uzasadnionych znaczeniem
przekazu, zarejestrowano fotografie lub mechaniczne reprodukcje z przełomu XIX—XX w. lub
z początku XX w. Dotyczy to m. in. obrazów zaginionych, znanych obecnie jedynie w tej formie.
213
WIDOKI MAZOWSZA
Materiały ikonograficzne w malarstwie, rysunku, grafice
KATALOG
NOTA REDAKCYJNA
1 otrzeba skatalogowania widoków Mazowsza ujawniła się w kręgu badań związanych
z jubileuszową wystawą Sztuki Warszawskiej, zorganizowaną w stulecie Muzeum Narodowego
w Warszawie. Zagadnienie nabrało ponownie aktualności na tle wystawy Widoki architekto-
niczne w malarstwie polskim 1780—1880.
W odróżnieniu od katalogów opracowywanych w związku z różnymi wystawami," bądź to
monograficznymi, uwzględniającymi jednego artystę i jego twórczość, bądź wystawami zagad-
nieniowymi, które przedstawiały problemy artystyczne w ich historycznym rozwoju — praca
niniejsza jest katalogiem przedmiotowym, pierwszą — w rozumieniu potrzeb ikonografii —
próbą skatalogowania widoków ziemi mazowieckiej, znajdujących się w zbiorach muzealnych
w Polsce. Na brak katalogów przedmiotowych, ułatwiających wykorzystywanie zasobów muze-
alnych w dziedzinie badań ikonograficznych, zwracano już nieraz uwagę.
Opracowanie zawiera ogółem 870 pozycji, informujących czytelnika o przekazach ikono-
graficznych dla 165 miejscowości na Mazowszu w jego granicach historycznych z końca XVI w.
Rejestracją objęto widoki z okresu od XVI wieku do początku wieku XX, ściślej mówiąc do
pierwszej wojny światowej. Wyeliminowano jedynie widoki Warszawy, przedstawiającej oddzielne,
bardzo obszerne zagadnienie ikonograficzne. Skatalogowano jednak widoki miejscowości pod-
miejskich, które od końca XVIII w. aż do 1916 г., a nawet później, zaliczane były administracyjnie
do wsi podwarszawskich (np. Wilanów aż do 1951 г.).
Celem katalogu była możliwie wyczerpująca rejestracja widoków znajdujących się w zbiorach
muzealnych, co w konsekwencji narzuciło poszukiwanie przekazów odtworzonych przede
wszystkim w technikach artystycznych. Rejestracją objęto obrazy olejne, akwarele, rysunki
luźne i znajdujące się w szkicownikach oraz albumach, ponadto grafikę różnych technik, wydaną
jako ryciny luźne samodzielne, jak również wydawnictwa albumowe, ilustracje książkowe oraz
ilustracje w czasopismach z XIX w., wreszcie artystyczną grafikę użytkową np. winiety na
papierze listowym lub pocztówki. W nielicznych jedynie wypadkach, uzasadnionych znaczeniem
przekazu, zarejestrowano fotografie lub mechaniczne reprodukcje z przełomu XIX—XX w. lub
z początku XX w. Dotyczy to m. in. obrazów zaginionych, znanych obecnie jedynie w tej formie.
213