DOI Artikel:
Jaworska, Władysława: Nieznane źródło do ikonografii Radomia i jego związki z kolekcjonerstwem polskim
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19550#0165
Jadwiga Jaworska
NIEZNANE ŹRÓDŁO DO IKONOGRAFII RADOMIA
I JEGO ZWIĄZKI Z KOLEKCJONERSTWEM POLSKIM
jLJ adania nad dziejami miast w Polsce w XVIII i XIX w., prowadzone w ostatnich latach
przez Instytut Urbanistyki i Architektury, przyniosły m. in. kilka publikacji dotyczących Rado-
mia1. Opracowania te, oparte na bogatych materiałach archiwalnych rękopiśmiennych i karto-
graficznych, ujawniły niewspółmierne ubóstwo przekazów ikonograficznych zwłaszcza z okresu
wcześniejszego. Nie znamy np. dotychczas dowodów zainteresowania Radomiem Zygmunta
Vogla, chociaż wiadomo, że działał on w pobliskim Zwoleniu, nie mówiąc już o jego widokach
Puław i Kazimierza nad Wisłą2.
Odnaleziona niedawno praca ryso wnika-amatora, przedstawiająca widok rynku w Radomiu
w 1808 r. (il. 1), stanowi jedyne, znane w chwili obecnej źródło ikonograficzne, informujące nas
o wyglądzie miasta na przełomie XVIII-XIX w. — w momencie poprzedzającym gruntowne
przemiany, jakie przyniosła miastu programowa gospodarka okresu Królestwa Polskiego,
oparta na nowoczesnych przepisach i realizowana przez świadomych swoich poczynań urba-
nistów i architektów.
Widok ten odnaleziony został w zespole rysunków pochodzących ze spuścizny po Piusie
Welońskim3, znajdującej się obecnie w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie. Jest to
rysunek wykonany ołówkiem, częściowo przy pomocy linijki, piórem, sepią, pokolorowany
akwarelą i gwaszem, na papierze żeberkowym z filigranem „IV" [Honig], o wymiarach 27x33,4.
Rysunek ten podklejony był uprzednio innym papierem z drukowanymi rubrykami ankiety
1 W. Kalinowski, Plany regulacyjne Radomia w latach 1818—1826. Biuletyn Instytutu Urbanistyki
i Architektury 1952, nr 2; W. Kalinowski, Radom — studium historyczne układu przestrzennego. Warszawa
1953. Rękopis w Pracowni Konserwacji Zabytków; W. Kalinowski, Rozbudowa Radomia w latach 1815—
1830. Studia z historii budowy miast. Prace Instytutu Urbanistyki i Architektury, V, Warszawa 1955.
2 Potwierdza to dr Krystyna Sroczyńska, autorka monografii o Zygmuncie Voglu (w druku).
3 Nr inw. Rys. Pol. 580/76.
11 Rocznik Muz. Nar. t. XII/68
161
NIEZNANE ŹRÓDŁO DO IKONOGRAFII RADOMIA
I JEGO ZWIĄZKI Z KOLEKCJONERSTWEM POLSKIM
jLJ adania nad dziejami miast w Polsce w XVIII i XIX w., prowadzone w ostatnich latach
przez Instytut Urbanistyki i Architektury, przyniosły m. in. kilka publikacji dotyczących Rado-
mia1. Opracowania te, oparte na bogatych materiałach archiwalnych rękopiśmiennych i karto-
graficznych, ujawniły niewspółmierne ubóstwo przekazów ikonograficznych zwłaszcza z okresu
wcześniejszego. Nie znamy np. dotychczas dowodów zainteresowania Radomiem Zygmunta
Vogla, chociaż wiadomo, że działał on w pobliskim Zwoleniu, nie mówiąc już o jego widokach
Puław i Kazimierza nad Wisłą2.
Odnaleziona niedawno praca ryso wnika-amatora, przedstawiająca widok rynku w Radomiu
w 1808 r. (il. 1), stanowi jedyne, znane w chwili obecnej źródło ikonograficzne, informujące nas
o wyglądzie miasta na przełomie XVIII-XIX w. — w momencie poprzedzającym gruntowne
przemiany, jakie przyniosła miastu programowa gospodarka okresu Królestwa Polskiego,
oparta na nowoczesnych przepisach i realizowana przez świadomych swoich poczynań urba-
nistów i architektów.
Widok ten odnaleziony został w zespole rysunków pochodzących ze spuścizny po Piusie
Welońskim3, znajdującej się obecnie w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie. Jest to
rysunek wykonany ołówkiem, częściowo przy pomocy linijki, piórem, sepią, pokolorowany
akwarelą i gwaszem, na papierze żeberkowym z filigranem „IV" [Honig], o wymiarach 27x33,4.
Rysunek ten podklejony był uprzednio innym papierem z drukowanymi rubrykami ankiety
1 W. Kalinowski, Plany regulacyjne Radomia w latach 1818—1826. Biuletyn Instytutu Urbanistyki
i Architektury 1952, nr 2; W. Kalinowski, Radom — studium historyczne układu przestrzennego. Warszawa
1953. Rękopis w Pracowni Konserwacji Zabytków; W. Kalinowski, Rozbudowa Radomia w latach 1815—
1830. Studia z historii budowy miast. Prace Instytutu Urbanistyki i Architektury, V, Warszawa 1955.
2 Potwierdza to dr Krystyna Sroczyńska, autorka monografii o Zygmuncie Voglu (w druku).
3 Nr inw. Rys. Pol. 580/76.
11 Rocznik Muz. Nar. t. XII/68
161