DOI Artikel:
Kossakowska-Szanajca, Zofia; Majewska-Maszkowska, Bożenna: Widoki zamku łańcuckiego
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19550#0185
Zofia Ko ssaków ska-Szanajca
Bożenna Majewska-Maszkowska
WIDOKI ZAMKU ŁAŃCUCKIEGO
A
JL jLrtykuł niniejszy powstał na marginesie monografii zamku w Łańcucie1. Charakter
książki nie pozwalał na szersze omówienie znanych nam widoków i wyciągnięcie wniosków,
możliwe jedynie przy publikacji całego materiału ikonograficznego. W książce reprodukowano
zaledwie tylko kilka z nich, wykorzystując je jako materiał ilustracyjny i pomocniczy. Zorga-
nizowana w roku 1964 przez Muzeum Narodowe w Warszawie wystawa: „Widoki aichitekto-
niczne w malarstwie polskim", ujawniła dodatkowo dwa z czterech nieznanych widoków zamku,
pochodzące ze zbiorów prywatnych (il. 22, 29). W sumie ponad dwadzieścia sztuk obrazów, rycin
i rysunków, powstałych od końca XVIII do początku XX wieku, stanowi zespół, który wart jest
omówienia. Zamek w Łańcucie rozbudowany przez Stanisława Lubomirskiego, wojewodę
krakowskiego w 1641 roku, przebudowywany przez następnych właścicieli — zmieniał swój
wygląd w ciągu dwu prawie stuleci. Za rządów księżnej mar szalkowej Izabelli z Czartoryskich
Lubomirskiej prowadzono wielofazowe prace nad przeobrażeniem rezydencji łańcuckiej, trwające
od połowy XVIII do początku XIX wieku. W latach dwudziestych i trzydziestych XIX stulecia
zamek uległ dalszym przekształceniom z inicjatywy ówczesnego właściciela Alfreda Potockiego,
pierwszego ordynata łańcuckiego. Wreszcie na przełomie XIX i XX wieku, gdy dziedzicami
Łańcuta byli Elżbieta z Radziwiłłów i Roman Potoccy, zamek przybrał ostateczną, rozbudowaną
formę, która przetrwała do dziś.
Zachowane widoki zamku łańcuckiego, mniej lub więcej wiernie notujące kolejne zmiany,
jakim ulegał, są wizualnym potwierdzeniem zapisów archiwalnych — dawnych inwentarzy i ra-
chunków, te zaś z kolei pozwalają niekiedy uściślić czas powstania danego widoku, dzięki przed-
stawionym na nich fragmentom architektonicznym, o których wiemy na podstawie źródeł, w jakim
powstały okresie.
Najstarszym znanym widokiem zamku jest wyobrażenie tej budowli na Mappie Lasów,
1 Z. Kossakowska-Szanajca, B. Majewsk a-M aszkowska, Zamek w Łańcucie. War-
szawa 1964.
181
Bożenna Majewska-Maszkowska
WIDOKI ZAMKU ŁAŃCUCKIEGO
A
JL jLrtykuł niniejszy powstał na marginesie monografii zamku w Łańcucie1. Charakter
książki nie pozwalał na szersze omówienie znanych nam widoków i wyciągnięcie wniosków,
możliwe jedynie przy publikacji całego materiału ikonograficznego. W książce reprodukowano
zaledwie tylko kilka z nich, wykorzystując je jako materiał ilustracyjny i pomocniczy. Zorga-
nizowana w roku 1964 przez Muzeum Narodowe w Warszawie wystawa: „Widoki aichitekto-
niczne w malarstwie polskim", ujawniła dodatkowo dwa z czterech nieznanych widoków zamku,
pochodzące ze zbiorów prywatnych (il. 22, 29). W sumie ponad dwadzieścia sztuk obrazów, rycin
i rysunków, powstałych od końca XVIII do początku XX wieku, stanowi zespół, który wart jest
omówienia. Zamek w Łańcucie rozbudowany przez Stanisława Lubomirskiego, wojewodę
krakowskiego w 1641 roku, przebudowywany przez następnych właścicieli — zmieniał swój
wygląd w ciągu dwu prawie stuleci. Za rządów księżnej mar szalkowej Izabelli z Czartoryskich
Lubomirskiej prowadzono wielofazowe prace nad przeobrażeniem rezydencji łańcuckiej, trwające
od połowy XVIII do początku XIX wieku. W latach dwudziestych i trzydziestych XIX stulecia
zamek uległ dalszym przekształceniom z inicjatywy ówczesnego właściciela Alfreda Potockiego,
pierwszego ordynata łańcuckiego. Wreszcie na przełomie XIX i XX wieku, gdy dziedzicami
Łańcuta byli Elżbieta z Radziwiłłów i Roman Potoccy, zamek przybrał ostateczną, rozbudowaną
formę, która przetrwała do dziś.
Zachowane widoki zamku łańcuckiego, mniej lub więcej wiernie notujące kolejne zmiany,
jakim ulegał, są wizualnym potwierdzeniem zapisów archiwalnych — dawnych inwentarzy i ra-
chunków, te zaś z kolei pozwalają niekiedy uściślić czas powstania danego widoku, dzięki przed-
stawionym na nich fragmentom architektonicznym, o których wiemy na podstawie źródeł, w jakim
powstały okresie.
Najstarszym znanym widokiem zamku jest wyobrażenie tej budowli na Mappie Lasów,
1 Z. Kossakowska-Szanajca, B. Majewsk a-M aszkowska, Zamek w Łańcucie. War-
szawa 1964.
181