Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie (14.1970)

Publikacja: zabytek nie publikowany.

Analogie: Mogensen, jw., tabl. XXXIV, A, 184; P e r d r i z e t, Les terres cuite, jw., tabl. XLII, L;
S p e n c e, Myths and Legends of Ancient Egypt. London 1917, s. 280.

Rzeźba Besa w ogólnym swym wyglądzie nie przypomina karła, lecz postać dziwnie zdefor-
mowaną. Gdyby przeprowadzić linię poziomą dzielącą rzeźbę na dwie równe części, z jednej
strony znalazłaby się głowa razem z torsem, tworząca zwartą bryłę, z drugiej jedynie nogi,
chude, szeroko rozstawione. Tę samą kompozycję, z analogicznym układem nóg i wyekspono-
waniem części dźwiganych — głowy i torsu — posiada przedstawienie Besa publikowane przez
Spencera. Korona Eesa ma swą analogię w dwóch przedstawieniach, z których jedno dato-
wane jest przez Mogensena na okres saicko-ptolemejski, drugie przez Perdrizeta ogólnie na grec-
ko-rzymski.

W opracowaniu rzeźby widoczny jest daleko posunięty schematyzm i uproszczenie, zupełne
zatracenie proporcji, jak również nieudolność i niedbałość wykonania. O tym ostatnim świad-
czyć mogą zwłaszcza dwa nacięcia poniżej prawej ręki, analogicznie do niej zaznaczone. Wydaje
się, że ślad ten jest wynikiem pierwotnego zamiaru usytuowania ręki. O braku umiejętności
rzeźbiarskich świadczyć może modelunek oraz sposób opracowania prawej ręki, będący nie-
jako jej miniaturą i odmienność przedstawienia przy porównaniu z drugą, lewą. Z tych wzglę-
dów przypuszczać można, że rzeźba była wykonana w jednym z prowincjonalnych warsztatów
w okolicach Edfu i datować ją na okres późnorzymski III w.n.e.

2. BES LEGIONISTA
Nr inw. 141024 MN
Tell Edfu 1939
Wys. 0,165 m

Glina jasnoczerwona z nikłymi śladami polichromii
Forma dwuczęściowa

Brak lewego ucha, niewielkiej części tarczy, nóg od kolan i rewersu

Bes stojący ze złączonymi nogami, o szczupłej sylwetce, bez zaz-
naczonej muskulatury, odziany jest w krótką tunikę ściągniętą w pasie
i opadającą luźnymi fałdami. W lewej ręce trzyma przyciśniętą do
torsu dużą, okrągłą tarczę acnuę zakończoną wypukłym obrzeże-
niem i ozdobioną pośrodku rozetą. W prawej ręce nieproporcjonal-
nie szczupłej, zgiętej w łokciu i podniesionej do góry, trzyma
krótki miecz, zachodzący na całą szerokość korony. Głowa zwień-
czona koroną o trzech strusich piórach, wachlarzowato rozchodzą-
cych się i półokrągło zakończonych. Twarz plastycznie wymodelo-
wana z wypukłymi, grubymi brwiami rozchodzącymi się łukowato

26