DOI Heft:
Rzym
DOI Artikel:Rodziewicz, Mieczysław: Fragment późnoantycznej tacy z Edfu
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19554#0255
Mieczysław Rodziewicz
FRAGMENT PÓŹNOANTYCZNEJ TACY Z EDFU
c
V_^eramika późnoantyczna stanowi nie tylko problem czysto techniczny — niejako usługowy
dla badań archeologicznych, ale jest zagadnieniem ważnym w studiach nad ogólną historią
rzemiosła ceramicznego, jest ponadto bogatym źródłem informacji ikonograficznych i artysty-
cznych. Do niedawna uważano, że tylko ceramika wczesnorzymska jest w pełni wartościową
kategorią zabytków w archeologii okresu rzymskiego, ze względu na swoje walory estetyczne,
bogactwo przedstawień figuralnych i ornamentalnych oraz stosunkowo ścisłą chronologię. Ce-
ramikę okresu późnoantycznego uważano za mierne naśladownictwo ceramiki tzw. terra sigil-
lata, będące jedynie świadectwem upadku umiejętności artystycznych i technicznych tego czasu1.
W konsekwencji dotychczas nie posiadamy syntetycznej klasyfikacji ceramiki późnoantycznej,
a materiał zabytkowy rozsiany jest po wielu publikacjach w formie przyczynkarskich artykułów
1 Wyrazem takich poglądów są stosowane jeszcze obecnie terminy dla określenia tego gatunku ceramiki jak
„fałszywa terra sigillata" czy „naśladownictwo terra sigillata". Określenia takie spotykamy w katalogach wystaw
w Essen i Wiedniu. Por. Friihchristliche Kunst aus Rom. Villa Hiigel — Essen 1962, nr kat. 213, 221, 223 oraz
Friihchristliche und Koptische Kunst. Wien 1964, nr kat. 412, s. 137. Trzeba nadmienić, że już Dragendorf wy-
odrębniał ceramikę późnego antyku jako oddzielną kategorię. Patrz H. Dragendorf, Zur Terra Sigillata-
Industrie in Griechenland, Kleinasien, Siidrussland und Agypten. B J, CI, 1897, s. 140 i nast. Ostatnio najbardziej
rozpowszechnionym jest system określania grup, opracowany przez F. O. Waage. Por. F. O. W a a g e, Hel-
lenisticand Roman Tableware of North Syria. Antioch on the Orontes. t. IV, Princeton 1948, s. 43—60, w pracy
tej wydzielił grupy oznaczone literami A, B, C, D, wyodrębnione na podstawie gatunku wyrobu ceramiki. Na
terenie Egiptu ceramika stołowa późnoantyczna jest określana terminem „Samian". Por. H. E. W i n 1 o o c k
The Monastery of Epiphanios at Thebes. New York 1926, s. 78—96; W. Y. Adams, An Introductory classifi-
cations of Christian Nubian Pottery Wares. Kush, X, 1962, s. 245—288 („Samian" „Samian Red (T)"); K. K o-
łodziejczyk, Problem ceramiki chrześcijańskiej z Nubii. Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie, X,
1966, s. 85 („ceramika samijska").
251
FRAGMENT PÓŹNOANTYCZNEJ TACY Z EDFU
c
V_^eramika późnoantyczna stanowi nie tylko problem czysto techniczny — niejako usługowy
dla badań archeologicznych, ale jest zagadnieniem ważnym w studiach nad ogólną historią
rzemiosła ceramicznego, jest ponadto bogatym źródłem informacji ikonograficznych i artysty-
cznych. Do niedawna uważano, że tylko ceramika wczesnorzymska jest w pełni wartościową
kategorią zabytków w archeologii okresu rzymskiego, ze względu na swoje walory estetyczne,
bogactwo przedstawień figuralnych i ornamentalnych oraz stosunkowo ścisłą chronologię. Ce-
ramikę okresu późnoantycznego uważano za mierne naśladownictwo ceramiki tzw. terra sigil-
lata, będące jedynie świadectwem upadku umiejętności artystycznych i technicznych tego czasu1.
W konsekwencji dotychczas nie posiadamy syntetycznej klasyfikacji ceramiki późnoantycznej,
a materiał zabytkowy rozsiany jest po wielu publikacjach w formie przyczynkarskich artykułów
1 Wyrazem takich poglądów są stosowane jeszcze obecnie terminy dla określenia tego gatunku ceramiki jak
„fałszywa terra sigillata" czy „naśladownictwo terra sigillata". Określenia takie spotykamy w katalogach wystaw
w Essen i Wiedniu. Por. Friihchristliche Kunst aus Rom. Villa Hiigel — Essen 1962, nr kat. 213, 221, 223 oraz
Friihchristliche und Koptische Kunst. Wien 1964, nr kat. 412, s. 137. Trzeba nadmienić, że już Dragendorf wy-
odrębniał ceramikę późnego antyku jako oddzielną kategorię. Patrz H. Dragendorf, Zur Terra Sigillata-
Industrie in Griechenland, Kleinasien, Siidrussland und Agypten. B J, CI, 1897, s. 140 i nast. Ostatnio najbardziej
rozpowszechnionym jest system określania grup, opracowany przez F. O. Waage. Por. F. O. W a a g e, Hel-
lenisticand Roman Tableware of North Syria. Antioch on the Orontes. t. IV, Princeton 1948, s. 43—60, w pracy
tej wydzielił grupy oznaczone literami A, B, C, D, wyodrębnione na podstawie gatunku wyrobu ceramiki. Na
terenie Egiptu ceramika stołowa późnoantyczna jest określana terminem „Samian". Por. H. E. W i n 1 o o c k
The Monastery of Epiphanios at Thebes. New York 1926, s. 78—96; W. Y. Adams, An Introductory classifi-
cations of Christian Nubian Pottery Wares. Kush, X, 1962, s. 245—288 („Samian" „Samian Red (T)"); K. K o-
łodziejczyk, Problem ceramiki chrześcijańskiej z Nubii. Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie, X,
1966, s. 85 („ceramika samijska").
251