DOI Heft:
Kolekcjonerstwo
DOI Artikel:Tkaczow, Barbara: Lapidarium wilanowskie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19554#0476
Barbara Tkaczow
LAPIDARIUM WILANOWSKIE
W 1968 roku ukończyłam opracowanie lapidarium wilanowskiego, z którego dotychczas
jedynie niektóre zabytki były publikowane w artykułach naukowych1. Ponieważ praca ta ma
charakter dłuższej monografii i ukazanie się jej w druku może ulec zwłoce, wydaje się rzeczą
właściwą, ażeby omówić na łamach Rocznika Muzeum Narodowego w Warszawie ogólny cha-
rakter znajdującego się w Wilanowie zbioru rzeźb i jego historię.
W galerii południowej, na parterze pałacu wilanowskiego, znajduje się pomieszczenie o cha-
rakterze lapidarium, mieszczące kolekcję rzeźby antycznej, obejmującą ogółem 56 obiektów,
z czego 31 sztuk stanowią fragmenty reliefów różnego rodzaju, wmurowane w ścianę, a 25 sztuk
to zabytki rzeźby pełnej — w tym 3 posągi, 22 głowy i popiersia (il. 1 i 2).
W zespole reliefów mamy prawie wyłącznie niewielkie fragmenty z różnych obiektów, głów-
nie z rzymskich sarkofagów, urn i ołtarzy. Poza jednym większym fragmentem (cała boczna
ściana sarkofagu dziecięcego z małym kawałkiem frontowej) są to fragmenty bardzo ułamkowe
i w większości słabo czytelne. Całość tego zespołu ma charakter całkiem przypadkowego zbioru
różnych fragmentów zakupionych hurtem, jednorazowo w celu wykonania modnej dekoracji
wnętrza. Reliefy te można podzielić (pod względem typu dekoracji) na dwie grupy: — a) reliefy
o dekoracji figuralnej i b) ornamentalnej. Dwa reliefy posiadają dekorację mieszaną, ornamen-
talno-figuralną. W grupie reliefów o dekoracji figuralnej przeważa tematyka dionizyjska; repre-
zentowane są także inne popularne mity występujące często w dekoracji sarkofagów. Grupa
ornamentalna obejmuje różne fragmenty dekoracji urn, ołtarzy nagrobnych i sarkofagów —
gzymsy, fryzy ornamentalne, kapitele itp.
Pod względem czasowym rozpiętość jest dość duża — najwcześniejsze reliefy pochodzą
z epoki julijsko-klaudyjskiej i flawijskiej, najpóźniejsze z seweriańskiej.
W grupie rzeźby pełnej przeważają, niestety, falsyfikaty XVIII i XIX-wieczne. W nielicznej
grupie oryginałów znajdują się m.in. dwa portrety z epoki Hadriana (w tym jeden przedstawia-
1 Praca ta była moją pracą magisterską pt.: Lapidarium wilanowskie, pisaną pod kierunkiem prof. dr. K. Mi-
chałowskiego. Inne artykuły por. wyżej s. 479.
30'
471
LAPIDARIUM WILANOWSKIE
W 1968 roku ukończyłam opracowanie lapidarium wilanowskiego, z którego dotychczas
jedynie niektóre zabytki były publikowane w artykułach naukowych1. Ponieważ praca ta ma
charakter dłuższej monografii i ukazanie się jej w druku może ulec zwłoce, wydaje się rzeczą
właściwą, ażeby omówić na łamach Rocznika Muzeum Narodowego w Warszawie ogólny cha-
rakter znajdującego się w Wilanowie zbioru rzeźb i jego historię.
W galerii południowej, na parterze pałacu wilanowskiego, znajduje się pomieszczenie o cha-
rakterze lapidarium, mieszczące kolekcję rzeźby antycznej, obejmującą ogółem 56 obiektów,
z czego 31 sztuk stanowią fragmenty reliefów różnego rodzaju, wmurowane w ścianę, a 25 sztuk
to zabytki rzeźby pełnej — w tym 3 posągi, 22 głowy i popiersia (il. 1 i 2).
W zespole reliefów mamy prawie wyłącznie niewielkie fragmenty z różnych obiektów, głów-
nie z rzymskich sarkofagów, urn i ołtarzy. Poza jednym większym fragmentem (cała boczna
ściana sarkofagu dziecięcego z małym kawałkiem frontowej) są to fragmenty bardzo ułamkowe
i w większości słabo czytelne. Całość tego zespołu ma charakter całkiem przypadkowego zbioru
różnych fragmentów zakupionych hurtem, jednorazowo w celu wykonania modnej dekoracji
wnętrza. Reliefy te można podzielić (pod względem typu dekoracji) na dwie grupy: — a) reliefy
o dekoracji figuralnej i b) ornamentalnej. Dwa reliefy posiadają dekorację mieszaną, ornamen-
talno-figuralną. W grupie reliefów o dekoracji figuralnej przeważa tematyka dionizyjska; repre-
zentowane są także inne popularne mity występujące często w dekoracji sarkofagów. Grupa
ornamentalna obejmuje różne fragmenty dekoracji urn, ołtarzy nagrobnych i sarkofagów —
gzymsy, fryzy ornamentalne, kapitele itp.
Pod względem czasowym rozpiętość jest dość duża — najwcześniejsze reliefy pochodzą
z epoki julijsko-klaudyjskiej i flawijskiej, najpóźniejsze z seweriańskiej.
W grupie rzeźby pełnej przeważają, niestety, falsyfikaty XVIII i XIX-wieczne. W nielicznej
grupie oryginałów znajdują się m.in. dwa portrety z epoki Hadriana (w tym jeden przedstawia-
1 Praca ta była moją pracą magisterską pt.: Lapidarium wilanowskie, pisaną pod kierunkiem prof. dr. K. Mi-
chałowskiego. Inne artykuły por. wyżej s. 479.
30'
471