DOI Heft:
Rzym
DOI Artikel:Rodziewicz, Mieczysław: Fragment późnoantycznej tacy z Edfu
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19554#0256
oraz raportach z wykopalisk2. Jednakże nowsze badania przekonały nas, iż ceramika późnego
antyku ma wielkie możliwości spełnienia podobnej roli w archeologii, jak ceramika okresu
wczesnorzymskiego3.
Opracowanie interesującego fragmentu naczynia z polsko-francuskich wykopalisk w Edfu
w 1937 roku, było możliwe do podjęcia w momencie, kiedy ilość informacji o tego typu zabyt-
kach jest dostatecznie duża. Szczególnie cenne w omawianym zakresie okazały się polskie wy-
kopaliska w Aleksandrii na Kom el Dikka4.
Istnieje jednak typ naczynia późnoantycznego, który od dawna budził zainteresowanie ba-
daczy, przede wszystkim ze względu na kształt oraz bogatą dekorację5. Naczynia te mają kształt
prostokątnej, płaskiej płyty okolonej pochyłą, niską czaszą zakończoną szerokim, poziomo usy-
tuowanym wylewem6. Rolę stopki spełnia płaskie, gładkie dno. Tylko wewnętrzna część na-
czynia jest dekorowana. Na dnie znajdują się duże figuralne przedstawienia niekiedy z elementa-
mi pejzażu albo sceny mitologiczne lub personifikacje7. Na wylewie występują pojedyncze figury,
grupy związane tematycznie z polowaniem lub wyobrażenia medalionów albo odciski monet8.
2 Najważniejsze pozycje to: W a a g e, jw., z bogatą literaturą. Z nowszych publikacji należy wymienić
D. H. Co x, The Greek and Roman Pottery, The Excavations at Dura Europos, Finał Report, t. IV, z. 2, New
Haven 1949, s. 14—16; F. F. Jones, Tarsus I, Excavations at Gózlu Kule. Princeton 1950, s. 203—206;
D. M. Robinson, Pottery of the Roman Period Chronology. The Athenian Agora, V, 1959. Ogólny ale
raczej popularny zarys wiadomości na ten temat podaje również R. J. Charleston, Roman Pottery. London
1955, s. 21—23.
3 W ostatnich latach znacznie wzrosło zainteresowanie problematyką ceramiki późnoantycznej, również
ze względu na rozwijające się coraz szerzej badania wczesnego średniowiecza. Polska Misja Archeologiczna w Alek-
sandrii kierowana przez prof. dr K. Michałowskiego podjęła również szczegółowe badania tego materiału. W 1967
roku przeprowadzono specjalne sondaże. Por. wstępny raport M. Rodziewicz, Stratigraphie du sondage
M XVI. 1 dans la partie sud de Kom el Dikka, Alexandrie. Etudes et Travaux, III, 1969, s. 133—145.
4 Do niedawna badania ceramiki późnoantycznej na Kom el Dikka były bardzo utrudnione, ponieważ po-
krywały ją wielometrowe warstwy arabskie. Dopiero rozpoczęcie wykopalisk w południowej części wzgórza,
tj. koło teatru, pozwoliło badać w pełni wartościowe warstwy z ceramiką przedarabską. Por. raport Rodzie-
w i c z, jw., z literaturą w przypisie 1, 2.
5 A. J. B. Wace, Late Roman Pottery and Platę. Buli. de la Soc. Arch. d'Alexandrie, XXXVII, 1948,
tabl. 1—3; Y. A 11 a i s, Płat de Djemila a decor mythologiąue. Libyca, VII, 1959, s. 44—58, il. 1—5; tenże,
Note complementaire sur des plats au decor mythologiąue. Libyca, VIII, 1960, s. 125 i nast. il. 1—5.
6 Fotografia dna tacy publikowana przez W a c e 'a, jw., tabl. 2, nie daje możliwości oceny profilu. Frag-
ment z Muzeum Narodowego w Warszawie nie daje również podstaw do rekonstrukcji profilu naczynia w prze-
kroju. Egzemplarz z Muzeum Egipskiego w Kairze jak mogłem stwierdzić, ma nieznacznie rozchyloną czaszę,
a wylew nieznacznie skośny. Por. A 11 a i s, Piat de Djemila, jw., il. 4, widok tacy kairskiej z góry.
7 Zestawienie zachowanych fragmentów por. niżej przyp. 15.
8 Najpełniej zachowanym fragmentem z wyobrażeniem medalionów na wylewie jest taca z Djemila. Na
dłuższym boku występuje 14 medalionów. Sceny polowań z reguły występują na wylewie. Tylko na jednym frag-
mencie, znalezionym nad Morzem Czarnym w Chersonezie, scena taka jest usytuowana na dnie. Por. A. Bank,
252
antyku ma wielkie możliwości spełnienia podobnej roli w archeologii, jak ceramika okresu
wczesnorzymskiego3.
Opracowanie interesującego fragmentu naczynia z polsko-francuskich wykopalisk w Edfu
w 1937 roku, było możliwe do podjęcia w momencie, kiedy ilość informacji o tego typu zabyt-
kach jest dostatecznie duża. Szczególnie cenne w omawianym zakresie okazały się polskie wy-
kopaliska w Aleksandrii na Kom el Dikka4.
Istnieje jednak typ naczynia późnoantycznego, który od dawna budził zainteresowanie ba-
daczy, przede wszystkim ze względu na kształt oraz bogatą dekorację5. Naczynia te mają kształt
prostokątnej, płaskiej płyty okolonej pochyłą, niską czaszą zakończoną szerokim, poziomo usy-
tuowanym wylewem6. Rolę stopki spełnia płaskie, gładkie dno. Tylko wewnętrzna część na-
czynia jest dekorowana. Na dnie znajdują się duże figuralne przedstawienia niekiedy z elementa-
mi pejzażu albo sceny mitologiczne lub personifikacje7. Na wylewie występują pojedyncze figury,
grupy związane tematycznie z polowaniem lub wyobrażenia medalionów albo odciski monet8.
2 Najważniejsze pozycje to: W a a g e, jw., z bogatą literaturą. Z nowszych publikacji należy wymienić
D. H. Co x, The Greek and Roman Pottery, The Excavations at Dura Europos, Finał Report, t. IV, z. 2, New
Haven 1949, s. 14—16; F. F. Jones, Tarsus I, Excavations at Gózlu Kule. Princeton 1950, s. 203—206;
D. M. Robinson, Pottery of the Roman Period Chronology. The Athenian Agora, V, 1959. Ogólny ale
raczej popularny zarys wiadomości na ten temat podaje również R. J. Charleston, Roman Pottery. London
1955, s. 21—23.
3 W ostatnich latach znacznie wzrosło zainteresowanie problematyką ceramiki późnoantycznej, również
ze względu na rozwijające się coraz szerzej badania wczesnego średniowiecza. Polska Misja Archeologiczna w Alek-
sandrii kierowana przez prof. dr K. Michałowskiego podjęła również szczegółowe badania tego materiału. W 1967
roku przeprowadzono specjalne sondaże. Por. wstępny raport M. Rodziewicz, Stratigraphie du sondage
M XVI. 1 dans la partie sud de Kom el Dikka, Alexandrie. Etudes et Travaux, III, 1969, s. 133—145.
4 Do niedawna badania ceramiki późnoantycznej na Kom el Dikka były bardzo utrudnione, ponieważ po-
krywały ją wielometrowe warstwy arabskie. Dopiero rozpoczęcie wykopalisk w południowej części wzgórza,
tj. koło teatru, pozwoliło badać w pełni wartościowe warstwy z ceramiką przedarabską. Por. raport Rodzie-
w i c z, jw., z literaturą w przypisie 1, 2.
5 A. J. B. Wace, Late Roman Pottery and Platę. Buli. de la Soc. Arch. d'Alexandrie, XXXVII, 1948,
tabl. 1—3; Y. A 11 a i s, Płat de Djemila a decor mythologiąue. Libyca, VII, 1959, s. 44—58, il. 1—5; tenże,
Note complementaire sur des plats au decor mythologiąue. Libyca, VIII, 1960, s. 125 i nast. il. 1—5.
6 Fotografia dna tacy publikowana przez W a c e 'a, jw., tabl. 2, nie daje możliwości oceny profilu. Frag-
ment z Muzeum Narodowego w Warszawie nie daje również podstaw do rekonstrukcji profilu naczynia w prze-
kroju. Egzemplarz z Muzeum Egipskiego w Kairze jak mogłem stwierdzić, ma nieznacznie rozchyloną czaszę,
a wylew nieznacznie skośny. Por. A 11 a i s, Piat de Djemila, jw., il. 4, widok tacy kairskiej z góry.
7 Zestawienie zachowanych fragmentów por. niżej przyp. 15.
8 Najpełniej zachowanym fragmentem z wyobrażeniem medalionów na wylewie jest taca z Djemila. Na
dłuższym boku występuje 14 medalionów. Sceny polowań z reguły występują na wylewie. Tylko na jednym frag-
mencie, znalezionym nad Morzem Czarnym w Chersonezie, scena taka jest usytuowana na dnie. Por. A. Bank,
252