Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie (14.1970)

słoniowej, omówionych na szerokim porównawczym tle, należy wymienić przede wszystkim
artykuł Kantor z 1960 roku pt. „Ivory carving in the Mycean period", gdzie autor przepro-
wadza systematykę znanego dotychczas materiału zabytkowego i daje próbę syntezy2. Natomiast
pracą starającą się scharakteryzować archaiczną plastykę w kości słoniowej w oparciu o zacho-
wany materiał zabytkowy jest artykuł Barnetta z 1948 roku pt. „Early Greek and oriental ivo-
ries"3. Autor niniejszej rozprawy — orientalista, interesujący się przede wszystkim zagadnie-
niami genezy tej dziedziny plastyki tak wysoce rozwiniętej w starożytnej Grecji, kieruje swoje
poszukiwania ku kulturom Starożytnego Wschodu, przypisując ogromną większość znalezio-
nych w Grecji archaicznych obiektów z kości słoniowej, artystom fenickim. Uważa, że wszystkie
warsztaty przy słynnych greckich sanktuariach znajdowały się w rękach rzemieślników fenickich.
Obiekty z kości słoniowej znalezione w Grecji, rozpatruje autor omawianego artykułu w oder-
waniu od innych kategorii zabytków (np. terakot czy brązów) powstałych równocześnie. W zwią-
zku z tym wyobcowaniem materiału zabytkowego, nie widzi on wyraźnych zależności między
poszczególnymi kategoriami znalezisk i dlatego często dochodzi do niewłaściwych wniosków.
Jednakże z braku innych opracowań omawianego przez nas typu zabytków, praca Barnetta
mimo licznych braków i nieścisłości jest do dziś podstawową w zakresie archaicznej greckiej
plastyki w kości słoniowej.

Wszystkie duże zespoły zabytków z kości słoniowej odkryte w Grecji Właściwej, Jonii i wys-
pach Morza Egejskiego, odnoszące się prawie wyłącznie do okresu egejskiego i archaicznego,
zostały opublikowane mniej lub bardziej dokładnie w zbiorczych raportach wykopaliskowych.
Do nich zaliczyć należy pracę Murraya z 1900 roku pt. „Excavations in Cyprus", gdzie m.in.
opisane zostały znalezione tam zabytki z kości słoniowej odnoszące się do kręgu kultury my-
keńskiej4. Również w książce Hogartha ,,Excavations at Ephesus", omówiony został liczny
zespół archaicznych zabytków z kości słoniowej, odkryty na początku XX wieku, podczas prac
wykopaliskowych przy odsłanianiu świątyni Artemidy w Efezie5. Inny równie liczny zespół
archaicznych zabytków z kości słoniowej, odkryty w Sparcie, został omówiony w książce Daw-
kinsa „The Sanctuary of Artemis Orthia at Sparta", wydanej w 1929 roku. W obszernym
rozdziale tej książki poświęconym wyłącznie omawianej kategorii zabytków została przepro-
wadzona klasyfikacja obiektów z kości słoniowej w oparciu o towarzyszącą ceramikę, dająca
chronologiczny przegląd na przestrzeni trzech wieków, tj. od VIII do VI w.p.n.e.6. Do tego typu
opracowań należy zaliczyć jeszcze raport na temat licznej grupy egejskich i geometrycznych za-

2 H. J. Kantor, Ivory carving in the Mycean period. Archaeology, XIII, 1960, s. 14 i nast.

3 R. D. B a r n e 11, Early Greek and oriental ivories. JHS, LXVIII, 1948, s. 2 i nast.

4 A. S. Murray, A. H. Smith, H. B. W a 11 e r s, Excavations in Cyprus. London 1900.

5 D. G. H o g a r t h, Excavations at Ephesus, The archaic Artemision. London 1908, s. 155—198.

6 R.D. D a w k i n s, The Sanctuary of Artemis Orthia at Sparta. London 1929, s. 203—248.

92