DOI Artikel:
Domaszewska, Helena; Muzeum Narodowe w Warszawie [Mitarb.]; Dürer, Albrecht [Ill.]: Ryciny A. Dürera w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19557#0013
stymi kreskami8. Rycina była eksponowana w 1955 r. na wystawie w Muzeum Narodowym
w Warszawie9.
Ostatni miedzioryt z tego zbioru to portret humanisty Willibalda Pirckheimera10 (il. 3)
pochodzi ze zbioru Eustachego Tyszkiewicza, założyciela Muzeum Archeologicznego w Wilnie11.
Portret ten należy do późnych prac Diirera z 1524 r. Jego typ odbiega od dawnych przedstawień
profilowych ujęciem w 3/4 postaci. W tym samym roku Durer wykonał miedzioryt o podobnym
ujęciu przedstawiający Fryderyka Mądrego Elektora Saskiego. Portret przyjaciela Diirera
ukazuje wyrazistą pełną mądrości życia i energii masywną twarz Pirckheimera. Pod popiersiem
na tablicy architektonicznej zamykającej u dołu rycinę jest łaciński napis: „Vivitur ingenio,
caetera mortis erunt" („Żyjmy duchem, reszta należy do śmierci"). Jest to jeden z bardziej
wymownych portretów w wyrazie i intencji oddania prawdziwego obrazu przyjaciela artysty.
Liczniej reprezentowane są drzeworyty. Zbiór składa się z 10 luźnych odbitek i wydawnictw.
Pierwsze lata studiów Durera w Bazylei i jego współpracę z wydawcami ilustruje rycina do
Sebastiana Branta: Das Narrenschiff—wydanie z 1494 r. przez Johannesa Bergmanna von
Olpe w Bazylei — w łacińskim przekładzie J. Lochera. (Stultifera Navis)12. Drzeworyt ten po-
chodzi ze zbioru Aleksandra Lessera13. Odbitka na skutek chemicznych zmian farby straciła
miejscami wyrazistość kreski i dziś jest jedynie dokumentem polskiego zbieractwa.
Muzeum Narodowe w Warszawie posiada zespół drzeworytów Apokalipsy Diirera z łaciń-
skiego wydania 1511 r.14 zawierającego kartę tytułową i czternaście odbitek razem oprawnych.
Brak tylko jednej, ostatniej karty: Anioł z kluczem czeluści, a i ta jest, ale w zespole luźnych
drzeworytów, które zakupiło Muzeum w 1947 r. od Tadeusza Wierzejskiego. Ponadto posiadamy
jedną odbitkę wczesnej łacińskiej edycji z 1498 r.15. Jest to Babilońska Wszetecznica (il. 4),
siedząca na smoku z siedmioma głowami i dziesięciu rogami. Nie ominie jej kara sądu; w tle
widać płonący Babilon. Z lewej strony na pierwszym planie wśród kęp roślinności, które Diirer
8 Meder, jw., s. 84, nr 40-c.
9 H. Domaszewska, Wystawa grafiki dawnej w rozwoju historycznym. Rocznik Muzeum Narodowego
w Warszawie, III, 195§, s. 505.
10 Meder, jw., s. 112, nr 103, stan 2-a; E. Panofsky, The Life and Art of Albrecht Diirer. Princeton
1955, s. 236—239, il. 303.
1J Do ryciny załączona jest pieczątka z napisem: ,,własność Eustachego Tyszkiewicza".
12 Meder, jw., s. 275, cz. III, VII, wydanie łacińskie z 1497. Filigran: Głowa wołu — widoczny częściowo
i słabo czytelny nie pozwala określić dokładnie stanu ryciny.
13 Na odwrocie ryciny znajduje się pieczątka: ,,Dar pośmiertny Emiliana barona Lessera 1912", a na obramku
drzeworytu jest pieczęć ,,Ze zbiorów Aleksandra Lessera".
14 Meder, jw., s. 152, nr 163—178 (3), wydanie łacińskie z 1511, il, 131.
15 Odbitka tego drzeworytu z tekstem łacińskim na odwrocie z 1498, opisana jest przez M e d e r a, jw.,
s. 158, nr 177 —jako wczesna łacińska edycja. A przez F. W. H. H o 11 s t e i n a, German Engrevings Etchings
and Woodcuts ca. 1400—1700. 1—VII, Amsterdam 1954—1962, t. VU, s. 142, ńr 177, 2b.
9
w Warszawie9.
Ostatni miedzioryt z tego zbioru to portret humanisty Willibalda Pirckheimera10 (il. 3)
pochodzi ze zbioru Eustachego Tyszkiewicza, założyciela Muzeum Archeologicznego w Wilnie11.
Portret ten należy do późnych prac Diirera z 1524 r. Jego typ odbiega od dawnych przedstawień
profilowych ujęciem w 3/4 postaci. W tym samym roku Durer wykonał miedzioryt o podobnym
ujęciu przedstawiający Fryderyka Mądrego Elektora Saskiego. Portret przyjaciela Diirera
ukazuje wyrazistą pełną mądrości życia i energii masywną twarz Pirckheimera. Pod popiersiem
na tablicy architektonicznej zamykającej u dołu rycinę jest łaciński napis: „Vivitur ingenio,
caetera mortis erunt" („Żyjmy duchem, reszta należy do śmierci"). Jest to jeden z bardziej
wymownych portretów w wyrazie i intencji oddania prawdziwego obrazu przyjaciela artysty.
Liczniej reprezentowane są drzeworyty. Zbiór składa się z 10 luźnych odbitek i wydawnictw.
Pierwsze lata studiów Durera w Bazylei i jego współpracę z wydawcami ilustruje rycina do
Sebastiana Branta: Das Narrenschiff—wydanie z 1494 r. przez Johannesa Bergmanna von
Olpe w Bazylei — w łacińskim przekładzie J. Lochera. (Stultifera Navis)12. Drzeworyt ten po-
chodzi ze zbioru Aleksandra Lessera13. Odbitka na skutek chemicznych zmian farby straciła
miejscami wyrazistość kreski i dziś jest jedynie dokumentem polskiego zbieractwa.
Muzeum Narodowe w Warszawie posiada zespół drzeworytów Apokalipsy Diirera z łaciń-
skiego wydania 1511 r.14 zawierającego kartę tytułową i czternaście odbitek razem oprawnych.
Brak tylko jednej, ostatniej karty: Anioł z kluczem czeluści, a i ta jest, ale w zespole luźnych
drzeworytów, które zakupiło Muzeum w 1947 r. od Tadeusza Wierzejskiego. Ponadto posiadamy
jedną odbitkę wczesnej łacińskiej edycji z 1498 r.15. Jest to Babilońska Wszetecznica (il. 4),
siedząca na smoku z siedmioma głowami i dziesięciu rogami. Nie ominie jej kara sądu; w tle
widać płonący Babilon. Z lewej strony na pierwszym planie wśród kęp roślinności, które Diirer
8 Meder, jw., s. 84, nr 40-c.
9 H. Domaszewska, Wystawa grafiki dawnej w rozwoju historycznym. Rocznik Muzeum Narodowego
w Warszawie, III, 195§, s. 505.
10 Meder, jw., s. 112, nr 103, stan 2-a; E. Panofsky, The Life and Art of Albrecht Diirer. Princeton
1955, s. 236—239, il. 303.
1J Do ryciny załączona jest pieczątka z napisem: ,,własność Eustachego Tyszkiewicza".
12 Meder, jw., s. 275, cz. III, VII, wydanie łacińskie z 1497. Filigran: Głowa wołu — widoczny częściowo
i słabo czytelny nie pozwala określić dokładnie stanu ryciny.
13 Na odwrocie ryciny znajduje się pieczątka: ,,Dar pośmiertny Emiliana barona Lessera 1912", a na obramku
drzeworytu jest pieczęć ,,Ze zbiorów Aleksandra Lessera".
14 Meder, jw., s. 152, nr 163—178 (3), wydanie łacińskie z 1511, il, 131.
15 Odbitka tego drzeworytu z tekstem łacińskim na odwrocie z 1498, opisana jest przez M e d e r a, jw.,
s. 158, nr 177 —jako wczesna łacińska edycja. A przez F. W. H. H o 11 s t e i n a, German Engrevings Etchings
and Woodcuts ca. 1400—1700. 1—VII, Amsterdam 1954—1962, t. VU, s. 142, ńr 177, 2b.
9