DOI Heft:
Sztuka starożytna
DOI Artikel:Zdrojewska, Wanda: Attyckie odważniki drachmowe
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19584#0021
na monety rodyjskie, na których w końcu V i w IV w. p.n.e. występuje głowa Heliosa wprost29.
Porównanie jej jednak z głową na naszym stemplu pozwala zauważyć, że Helios ma włosy roz-
wiane, lub też potraktowane w masie, rozdzielone jedynie na końcach w zwichrzone kosmyki, •
a więc odmiennie, niż możemy zaobserwować na odważniku. Niewątpliwie samo stwierdzenie, że
motyw twarzy wprost występuje na monetach w końcu V i w IV w. p.n.e. jest niewystarczające.
Lepszą analogię do interesującego nas motywu daje się zaobserwować na monetach Olbii. Należy
tu wymienić miedziany as z 3 ćw. IV w. p.n.e.30. Znajduje się on w grapie monet, na których
awersach wyobrażono głowę Demeter. Włosy bogini z rozdziałkiem po środku przylegają do twa-
rzy, a poszczególne pasma zaznaczone zostały skośnymi nacięciami. Paralelność stempla na od-
ważniku warszawskim z przedstawieniem na monetach Olbii pozwala przypuszczać, że stempel
odcisnęli urzędnicy Olbii ok. 3 ćw. IV w. p.n.e., a więc w tym czasie odważnik miał zastosowanie
na tym terenie.
Dodajmy, że na odważnikach Olbii były odciskane stemple z głową Demeter. Przykład stanowi
ciężarek w formie ołowianej kwadratowej płytki, bez zaznaczenia wartości, opatrzony w jednym
z naroży okrągłym stemplem. Ukazuje on głowę kobiecą w prawo, być może Demeter, jak sądzi
Czujstowa31. Aczkolwiek głowa jest tu przedstawiona w profilu, można przypuszczać, że pokazy-
wano ją na odważnikach również en face i po prostu do tej pory nie znamy przykładu.
Porównując ciężarek warszawski z olbijskim należy zwrócić uwagę na zbliżoną wagę obu za-
bytków: z Olbii — 66,85 g — określony jako najprawdopodobniej 11 drachm olbijskich, war-
szawski — 65 g. Podobna wartość wagowa potwierdza możliwość, że 16 drachm attyckich rów-
nych prawie 11 drachmom olbijskim mogło być akceptowane przez urzędników Olbii do celów
handlowych na tym terenie.
29 J e n к i n s, jw., s. 98, il. 208 — tetradrachma z 408 r. p.n.e. i s. 133, il. 300 — stater z lat ok. 350—340
p.n.e.; A. H. Зограф, Античные монеты. Материалы и исследования по археологии СССР nr 16,
1951, fabl. IX, 24 — didrachma z ок. 400—333 r. p.n.e.
30 Зограф, jw., s. 125, tabl. XXXI, 4.
31 Чуйстова, jw., s. 65, tabl. 20, 140.
4. Miedziany as z wizerunkiem głowy Demeter. Olbia. 3 ćwierć IV w. p.n.e.
Wg Z o graf, jw. tabl. XXXI, 4
2 Rocznik Muz. Nar. XXII
17
Porównanie jej jednak z głową na naszym stemplu pozwala zauważyć, że Helios ma włosy roz-
wiane, lub też potraktowane w masie, rozdzielone jedynie na końcach w zwichrzone kosmyki, •
a więc odmiennie, niż możemy zaobserwować na odważniku. Niewątpliwie samo stwierdzenie, że
motyw twarzy wprost występuje na monetach w końcu V i w IV w. p.n.e. jest niewystarczające.
Lepszą analogię do interesującego nas motywu daje się zaobserwować na monetach Olbii. Należy
tu wymienić miedziany as z 3 ćw. IV w. p.n.e.30. Znajduje się on w grapie monet, na których
awersach wyobrażono głowę Demeter. Włosy bogini z rozdziałkiem po środku przylegają do twa-
rzy, a poszczególne pasma zaznaczone zostały skośnymi nacięciami. Paralelność stempla na od-
ważniku warszawskim z przedstawieniem na monetach Olbii pozwala przypuszczać, że stempel
odcisnęli urzędnicy Olbii ok. 3 ćw. IV w. p.n.e., a więc w tym czasie odważnik miał zastosowanie
na tym terenie.
Dodajmy, że na odważnikach Olbii były odciskane stemple z głową Demeter. Przykład stanowi
ciężarek w formie ołowianej kwadratowej płytki, bez zaznaczenia wartości, opatrzony w jednym
z naroży okrągłym stemplem. Ukazuje on głowę kobiecą w prawo, być może Demeter, jak sądzi
Czujstowa31. Aczkolwiek głowa jest tu przedstawiona w profilu, można przypuszczać, że pokazy-
wano ją na odważnikach również en face i po prostu do tej pory nie znamy przykładu.
Porównując ciężarek warszawski z olbijskim należy zwrócić uwagę na zbliżoną wagę obu za-
bytków: z Olbii — 66,85 g — określony jako najprawdopodobniej 11 drachm olbijskich, war-
szawski — 65 g. Podobna wartość wagowa potwierdza możliwość, że 16 drachm attyckich rów-
nych prawie 11 drachmom olbijskim mogło być akceptowane przez urzędników Olbii do celów
handlowych na tym terenie.
29 J e n к i n s, jw., s. 98, il. 208 — tetradrachma z 408 r. p.n.e. i s. 133, il. 300 — stater z lat ok. 350—340
p.n.e.; A. H. Зограф, Античные монеты. Материалы и исследования по археологии СССР nr 16,
1951, fabl. IX, 24 — didrachma z ок. 400—333 r. p.n.e.
30 Зограф, jw., s. 125, tabl. XXXI, 4.
31 Чуйстова, jw., s. 65, tabl. 20, 140.
4. Miedziany as z wizerunkiem głowy Demeter. Olbia. 3 ćwierć IV w. p.n.e.
Wg Z o graf, jw. tabl. XXXI, 4
2 Rocznik Muz. Nar. XXII
17