DOI Heft:
Sztuka nowożytna
DOI Artikel:Kamieniecka, Elena; Schultz, Daniel [Ill.]: Portret zbiorowy Daniela Schultza
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19584#0121
Elena Kamieniecka
PORTRET ZBIOROWY DANIELA SCHULTZA*
T
%J edno z centralnych miejsc w ekspozycji sztuki niemieckiej w Ermitażu1 zajmuje dzieło Danie-
la Schultza znane pod nazwą Portret kupca mongoła z rodziną (il. l)la. Wielopostaciowa kompo-
zycja Schultza wywołuje dotąd dyskusje i spory: niejasny jest jej temat oraz kwestia kogo przed-
stawił malarz, nieznane jest miejsce powstania tego dzieła; różne wersje odczytania daty obrazu
utrudniają prawidłowe wnioskowanie. Wyjaśnienie tych zagadnień pozwoliłoby rozszerzyć nasze
pojęcią o twórczej ewolucji artysty, ograniczone dotąd brakiem danych z jego biografii.
Obraz Schultza wywołuje cały szereg problemów. Przede wszystkim powstaje pytanie, jakie śą
początki i źródła twórczej biografii artysty, jakie miejsce zajmuje on w historii sztuki.
Do rozwiązania tych kwestii przyczynił się w znacznym stopniu nowy punkt widzenia w ocenie
artystycznego dorobku Schultza, który rozpatruje się teraz jako zjawisko sztuki polskiej a nie
niemieckiej i w tym względzie nasze stanowisko zgadza się z tym, które zajęli polscy
historycy sztuki.
W literaturze niemieckiej okresu dwudziestolecia międzywojennego malarstwo Schultza,
jako głównego przedstawiciela gdańskiego środowiska artystycznego, zaliczano do osiągnięć
niemieckiej kultury narodowej. Już jednak w książce Izerginej „Niemieckie malarstwo
XVII wieku"2 po raz pierwszy problem ten postawiono zupełnie inaczej, podając w wątpliwość
powyższą klasyfikację. Autorka pisała m.in. : „... w jakiej mierze uzasadnione jest włączanie do
pracy dotyczącej historii niemieckiego malarstwa nazwiska Daniela Schultza (1615—1683) —
* Zasadnicze wnioski tej pracy opublikowała już autorka w krótkim artykule: О сюжете и датировке
произведения Даниэла Шульца „Портрет купца монгола с семьей". Сообщения Государственного
Эрмитажа, XLI, Ленинград 1976, s. 53/54.
1 А. H. Изергина, А. Н. Немило в, Искусство Германии. Путеводитель по выставке.
Государственный Эрмитах. Москва 1935.
la Państwowy Ermitaż nr inw. 8540, w prawym narożniku obrazu słabo czytelna data i podpis: „D. Schulz".
2 A. H. Изергина, Немецкая живопись XVII века. Ленинград— Москва 1960.
117
PORTRET ZBIOROWY DANIELA SCHULTZA*
T
%J edno z centralnych miejsc w ekspozycji sztuki niemieckiej w Ermitażu1 zajmuje dzieło Danie-
la Schultza znane pod nazwą Portret kupca mongoła z rodziną (il. l)la. Wielopostaciowa kompo-
zycja Schultza wywołuje dotąd dyskusje i spory: niejasny jest jej temat oraz kwestia kogo przed-
stawił malarz, nieznane jest miejsce powstania tego dzieła; różne wersje odczytania daty obrazu
utrudniają prawidłowe wnioskowanie. Wyjaśnienie tych zagadnień pozwoliłoby rozszerzyć nasze
pojęcią o twórczej ewolucji artysty, ograniczone dotąd brakiem danych z jego biografii.
Obraz Schultza wywołuje cały szereg problemów. Przede wszystkim powstaje pytanie, jakie śą
początki i źródła twórczej biografii artysty, jakie miejsce zajmuje on w historii sztuki.
Do rozwiązania tych kwestii przyczynił się w znacznym stopniu nowy punkt widzenia w ocenie
artystycznego dorobku Schultza, który rozpatruje się teraz jako zjawisko sztuki polskiej a nie
niemieckiej i w tym względzie nasze stanowisko zgadza się z tym, które zajęli polscy
historycy sztuki.
W literaturze niemieckiej okresu dwudziestolecia międzywojennego malarstwo Schultza,
jako głównego przedstawiciela gdańskiego środowiska artystycznego, zaliczano do osiągnięć
niemieckiej kultury narodowej. Już jednak w książce Izerginej „Niemieckie malarstwo
XVII wieku"2 po raz pierwszy problem ten postawiono zupełnie inaczej, podając w wątpliwość
powyższą klasyfikację. Autorka pisała m.in. : „... w jakiej mierze uzasadnione jest włączanie do
pracy dotyczącej historii niemieckiego malarstwa nazwiska Daniela Schultza (1615—1683) —
* Zasadnicze wnioski tej pracy opublikowała już autorka w krótkim artykule: О сюжете и датировке
произведения Даниэла Шульца „Портрет купца монгола с семьей". Сообщения Государственного
Эрмитажа, XLI, Ленинград 1976, s. 53/54.
1 А. H. Изергина, А. Н. Немило в, Искусство Германии. Путеводитель по выставке.
Государственный Эрмитах. Москва 1935.
la Państwowy Ermitaż nr inw. 8540, w prawym narożniku obrazu słabo czytelna data i podpis: „D. Schulz".
2 A. H. Изергина, Немецкая живопись XVII века. Ленинград— Москва 1960.
117