DOI Heft:
Jubileusz 300-lecia Wilanowa
DOI Artikel:Przemówienie prof. dra Stanisława Lorentza - Dyrektora Muzeum Narodowego w Warszawie na uroczystej akademii 300-lecia Wilanowa w dn. 23 kwietnia 1977 r.
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19584#0204
PRZEMÓWIENIE PROF. DRA STANISŁAWA LORENTZA—DYREKTORA MUZEUM
NARODOWEGO W WARSZAWIE
na uroczystej akademii 300-lecia Wilanowa w dn. 23 kwietnia 1977 r.
Obchodzimy dziś 300-lecie Wilanowa, który powstał, jako królewska rezydencja stołeczna
i przez 20 lat taki miał charakter, następnie w ciągu 250 lat był magnacką siedzibą—■ Sieniaw-
skich, Czartoryskich, Lubomirskich, Potockich, Branickich, a 32 lata temu przeszedł na własność
Państwa i uznany został za pomnik historii i kultury o charakterze muzeum narodowego.
Trzy daty chcemy przypomnieć w okresie jubileuszowym :
300-lecie nabycia Wilanowa przez Jana Sobieskiego
175-lecie podjęcia przez Stanisława Kostkę Potockiego inicjatywy utworzenia i udostępnienia
pałacu szerokiej publiczności.
15-lecie udostępnienia Wilanowa zwiedzającym po generalnych pracach konserwatorskich.
Te trzy daty w dziejach Wilanowa mają szczególną wymowę.
Dnia 23 kwietnia 1677 r. akurat 300 lat temu, król Jan Sobieski stał się faktycznym właścicie-
lem dóbr wilanowskich, w których pragnął sobie stworzyć letnią rezydencję na czas pobytu w War-
szawie. Powstał zespół pałacowo-ogrodowy, który uważać można za rodzimą, polską interpreta-
cję włoskiej willi barokowej. W XIX i XX w. powstanie Wilanowa wiązano z ziemiańskimi upodo-
baniami króla, wspominając jego wiedeńskie zwycięstwo. Uchodziło trochę uwagi, że pałac po-
myślany był przez króla jako siedziba władzy, cnoty i piękna, że w królewskiej intencji stanowić
miał pomnik zasług i sukcesów militarnych Jana Sobieskiego, i że też miał obrazować zjednoczoną
i sielską Rzeczypospolitą. Dopiero najnowsze studia ujawniły, jak wiele różnorodnych treści kryje
dekoracja architektoniczna — rzeźbiarska i malarska — pałacu.
W w. XVIII za Sieniawskiej, Czartoryskich i Lubomirskich pałac został rozbudowany, jego
wnętrza wzbogacone i bogato wyposażone, założenia ogrodowe — rozwinięte. Wyraźne ślady
w wyposażeniu wnętrz pozostawiła paroletnia dzierżawa Wilanowa przez króla Augusta II.
Na przełomie XVIII i XIX w. inicjatywę przywrócenia dawnej świetności Wilanowa i zgroma-
dzenia w pałacu pamiątek po królu Janie Sobieskim podjął wybitny działacz Wieku Oświecenia,
pisarz, archeolog, historyk sztuki, literat, kolekcjoner, czynny też w dziedzinie polityczno-spo-
łecznej i wojskowej — Stanisław Kostka Potocki. Jego uważać możemy za twórcę muzeum wila-
nowskiego, bo gromadził świadomie, tworzył zbiory historyczne, galerię obrazów, galerię portretu
polskiego, zbiory sztuki antycznej, chińszczyzny i japońszczyzny, zbiory sztuki zdobniczej, zbiory
rysunków i grafiki. Utworzył też w Wilanowie bibliotekę i archiwum. Powstał dzięki temu w Wi-
lanowie ośrodek kultury i nauki, służący pisarzom, badaczom i artystom.
Jeżeli ze Stanisławem Kostką Potockim wiążemy utworzenie w Wilanowie Muzeum, to i dla-
tego, że zbiory swe udostępniał dla publiczności. Nastąpiło to równo 175 lat temu, w r. 1802.
200
NARODOWEGO W WARSZAWIE
na uroczystej akademii 300-lecia Wilanowa w dn. 23 kwietnia 1977 r.
Obchodzimy dziś 300-lecie Wilanowa, który powstał, jako królewska rezydencja stołeczna
i przez 20 lat taki miał charakter, następnie w ciągu 250 lat był magnacką siedzibą—■ Sieniaw-
skich, Czartoryskich, Lubomirskich, Potockich, Branickich, a 32 lata temu przeszedł na własność
Państwa i uznany został za pomnik historii i kultury o charakterze muzeum narodowego.
Trzy daty chcemy przypomnieć w okresie jubileuszowym :
300-lecie nabycia Wilanowa przez Jana Sobieskiego
175-lecie podjęcia przez Stanisława Kostkę Potockiego inicjatywy utworzenia i udostępnienia
pałacu szerokiej publiczności.
15-lecie udostępnienia Wilanowa zwiedzającym po generalnych pracach konserwatorskich.
Te trzy daty w dziejach Wilanowa mają szczególną wymowę.
Dnia 23 kwietnia 1677 r. akurat 300 lat temu, król Jan Sobieski stał się faktycznym właścicie-
lem dóbr wilanowskich, w których pragnął sobie stworzyć letnią rezydencję na czas pobytu w War-
szawie. Powstał zespół pałacowo-ogrodowy, który uważać można za rodzimą, polską interpreta-
cję włoskiej willi barokowej. W XIX i XX w. powstanie Wilanowa wiązano z ziemiańskimi upodo-
baniami króla, wspominając jego wiedeńskie zwycięstwo. Uchodziło trochę uwagi, że pałac po-
myślany był przez króla jako siedziba władzy, cnoty i piękna, że w królewskiej intencji stanowić
miał pomnik zasług i sukcesów militarnych Jana Sobieskiego, i że też miał obrazować zjednoczoną
i sielską Rzeczypospolitą. Dopiero najnowsze studia ujawniły, jak wiele różnorodnych treści kryje
dekoracja architektoniczna — rzeźbiarska i malarska — pałacu.
W w. XVIII za Sieniawskiej, Czartoryskich i Lubomirskich pałac został rozbudowany, jego
wnętrza wzbogacone i bogato wyposażone, założenia ogrodowe — rozwinięte. Wyraźne ślady
w wyposażeniu wnętrz pozostawiła paroletnia dzierżawa Wilanowa przez króla Augusta II.
Na przełomie XVIII i XIX w. inicjatywę przywrócenia dawnej świetności Wilanowa i zgroma-
dzenia w pałacu pamiątek po królu Janie Sobieskim podjął wybitny działacz Wieku Oświecenia,
pisarz, archeolog, historyk sztuki, literat, kolekcjoner, czynny też w dziedzinie polityczno-spo-
łecznej i wojskowej — Stanisław Kostka Potocki. Jego uważać możemy za twórcę muzeum wila-
nowskiego, bo gromadził świadomie, tworzył zbiory historyczne, galerię obrazów, galerię portretu
polskiego, zbiory sztuki antycznej, chińszczyzny i japońszczyzny, zbiory sztuki zdobniczej, zbiory
rysunków i grafiki. Utworzył też w Wilanowie bibliotekę i archiwum. Powstał dzięki temu w Wi-
lanowie ośrodek kultury i nauki, służący pisarzom, badaczom i artystom.
Jeżeli ze Stanisławem Kostką Potockim wiążemy utworzenie w Wilanowie Muzeum, to i dla-
tego, że zbiory swe udostępniał dla publiczności. Nastąpiło to równo 175 lat temu, w r. 1802.
200