DOI Heft:
Sztuka starożytna
DOI Artikel:Dobrowolski, Witold: Urna wolterrańska z Ulissesem słuchającym śpiewu Syren
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19584#0047
Witold Dobrowolski
URNA WOLTERRAŃSKA Z ULISSESEM SŁUCHAJĄCYM ŚPIEWU
SYREN
X 4 ieznane jest miejsce i okoliczności znalezienia alabastrowej urny wolterrańskiej nr 143216
MN, jednego z najciekawszych i najcenniejszych zabytków etruskich, przechowywanych w mu-
zeach polskich. Pochodzi ona niewątpliwie ze znalezisk jeszcze osiemnastowiecznych. Wiadomo,
że swego czasu znajdowała się ona w pałacu Malmaison, w pobliżu Wersalu, podparyskiej rezy-
dencji Józefiny Beauharrais Bonaparte. Józefina kupiła Malmaison w r. 1798 i po pracach adapta-
cyjnych i wyposażeniu zamieszkała od roku 1799 do 1804. Po rozwodzie z Napoleonem w roku
1811 wróciła tam na trzy lata przed śmiercią. Nasz zabytek musiał znajdować się w Malmaison
już w początkach XIX w., wiadomo bowiem, iż w czasach I Konsulatu pałac zdobiły liczne dzieła
sztuki antycznej: greckie, etruskie, egipskie. Kampania włoska Napoleona byłaby dogodnym
momentem pozyskania urny.
Po śmierci Józefiny pałac parokrotnie zmieniał właścicieli, którzy stopniowo wyprzedawali
zbiory. W wyniku nieznanej nam bliżej transakcji, zabytek trafił do zbiorów Pourtales. Zapewne
na ich aukcji w r. 1865 kupił ją Jan Działyński, znany ze swoich historycznych i kolekcjonerskich
zamiłowań. Wraz z innymi dziełami słynnej później kolekcji Czartoryskich znajdowała się ona
przez szereg lat w Hôtel Lambert w Paryżu. Po śmierci Jana Działyńskiego w r. 1880 jego żona,
Izabela z Czartoryskich Działyńska sprowadziła całą kolekcję do zamku w Gołuchowie. Urna
przebywała tam do czasów II wojny światowej. Podczas okupacji wywieziona przez Niemców,
powróciła w roku 1955 do kraju i od tego momentu, wraz z innymi zabytkami kolekcji Gołu-
chowskiej jest eksponowana w Muzeum Narodowym w Warszawie1.
Bibliografia zabytku nie jest nadmiernie obfita. Henryk Brunn zamieścił w pierwszym tomie
swojego Korpusu, krótką wzmiankę mówiącą o tej urnie, jako miejsce przechowywania określa-
jąc zbiory Pourtales2. Kilkadziesiąt lat później w r. 1920, opublikował ją Piotr Bieńkowski w arty-
kule na temat rzeźb grecko-rzymskich w Gołuchowie3. Od tego czasu zabytek nie budził zaintere-
1 J. de Wit te, Description des collections d'antiquités conservées à l'Hôtel Lambert. Paris 1886, s. 154,
nr 150; Dubois,, Catalogue Pourtales. Paris 1841, s. 15, nr 12.
2 E. Brunn, I rilievi délie urne etrusche. 1.1, Roma 1870, s. 122, nr 6 b.
3 P. Bieńkowski, O rzeźbach grecko-rzymskich na zamku Czartoryskich w Gołuchowie. Zapiski Muze-
alne, zeszyt IV—V, 1920, s. 13—14.
43
URNA WOLTERRAŃSKA Z ULISSESEM SŁUCHAJĄCYM ŚPIEWU
SYREN
X 4 ieznane jest miejsce i okoliczności znalezienia alabastrowej urny wolterrańskiej nr 143216
MN, jednego z najciekawszych i najcenniejszych zabytków etruskich, przechowywanych w mu-
zeach polskich. Pochodzi ona niewątpliwie ze znalezisk jeszcze osiemnastowiecznych. Wiadomo,
że swego czasu znajdowała się ona w pałacu Malmaison, w pobliżu Wersalu, podparyskiej rezy-
dencji Józefiny Beauharrais Bonaparte. Józefina kupiła Malmaison w r. 1798 i po pracach adapta-
cyjnych i wyposażeniu zamieszkała od roku 1799 do 1804. Po rozwodzie z Napoleonem w roku
1811 wróciła tam na trzy lata przed śmiercią. Nasz zabytek musiał znajdować się w Malmaison
już w początkach XIX w., wiadomo bowiem, iż w czasach I Konsulatu pałac zdobiły liczne dzieła
sztuki antycznej: greckie, etruskie, egipskie. Kampania włoska Napoleona byłaby dogodnym
momentem pozyskania urny.
Po śmierci Józefiny pałac parokrotnie zmieniał właścicieli, którzy stopniowo wyprzedawali
zbiory. W wyniku nieznanej nam bliżej transakcji, zabytek trafił do zbiorów Pourtales. Zapewne
na ich aukcji w r. 1865 kupił ją Jan Działyński, znany ze swoich historycznych i kolekcjonerskich
zamiłowań. Wraz z innymi dziełami słynnej później kolekcji Czartoryskich znajdowała się ona
przez szereg lat w Hôtel Lambert w Paryżu. Po śmierci Jana Działyńskiego w r. 1880 jego żona,
Izabela z Czartoryskich Działyńska sprowadziła całą kolekcję do zamku w Gołuchowie. Urna
przebywała tam do czasów II wojny światowej. Podczas okupacji wywieziona przez Niemców,
powróciła w roku 1955 do kraju i od tego momentu, wraz z innymi zabytkami kolekcji Gołu-
chowskiej jest eksponowana w Muzeum Narodowym w Warszawie1.
Bibliografia zabytku nie jest nadmiernie obfita. Henryk Brunn zamieścił w pierwszym tomie
swojego Korpusu, krótką wzmiankę mówiącą o tej urnie, jako miejsce przechowywania określa-
jąc zbiory Pourtales2. Kilkadziesiąt lat później w r. 1920, opublikował ją Piotr Bieńkowski w arty-
kule na temat rzeźb grecko-rzymskich w Gołuchowie3. Od tego czasu zabytek nie budził zaintere-
1 J. de Wit te, Description des collections d'antiquités conservées à l'Hôtel Lambert. Paris 1886, s. 154,
nr 150; Dubois,, Catalogue Pourtales. Paris 1841, s. 15, nr 12.
2 E. Brunn, I rilievi délie urne etrusche. 1.1, Roma 1870, s. 122, nr 6 b.
3 P. Bieńkowski, O rzeźbach grecko-rzymskich na zamku Czartoryskich w Gołuchowie. Zapiski Muze-
alne, zeszyt IV—V, 1920, s. 13—14.
43