DOI Heft:
Jubileusz 300-lecia Wilanowa
DOI Artikel:Przemówienie prof. dra Stanisława Lorentza - Dyrektora Muzeum Narodowego w Warszawie na uroczystej akademii 300-lecia Wilanowa w dn. 23 kwietnia 1977 r.
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19584#0210
stanowił wymowne świadectwo naszych osiągnięć kulturalnych w przeszłości i był żywym doku-
mentem historycznym. Należy mi w tym miejscu wymienić nazwisko pierwszego Kustosza Muze-
um w Wilanowie, Jana Morawińskiego, dobrze zasłużonego w dziele zabezpieczania architektury,
zbiorów i parku, który też rozpoczął inwentaryzację zbiorów i naukowe ich opracowanie.
Szybko uświadomiliśmy sobie jednak, że w normalnym toku prac nie uda nam się przywrócić
zespołowi wilanowskiemu jego świetności. Zbyt długo czekał Wilanów na umiejętny remont gene-
ralny. To, co się tu działo w końcu XIX w. i w początku XX, nie odpowiadało potrzebom,
a wojna pogłębiła stan zagrożenia. By podołać zadaniom, trzeba było podjąć radykalne kroki.
Dała temu podstawę uchwała Prezydium Rządu o generalnej odbudowie Wilanowa i adaptacji
na cele muzealne i na cele najwyższej reprezentacji państwowej, powzięta dn. 18 grudnia 1954 r.
Prace niezwłocznie podjęte objęły najpierw zadania podstawowe, jak osadzenie całego budynku na
nowych, trwałych fundamentach i podpiwniczeniu, wzmocnieniu murów, wykonaniu ogniood-
pornych i silnych stropów, wykonanie nowych wiązań dachowych i jego pokrycia, wprowadzenie
nowych instalacji — w tym instalacji centralnego ogrzewania dla całego gmachu. Przeprowadzo-
no też gruntowną konserwację wyposażenia wnętrz i zbiorów artystyczno-zabytkowych. By uświa-
domić jak to były trudne prace, wspomnę, że konserwację tkanin obiciowych sal parterowych
przeprowadzała grupa kilkunastu specjalistów w ciągu pięciu lat. W toku tych prac dokonano
ciekawych odkryć, które pozwoliły przywrócić pierwotne malowidła na ścianach sklepienia sal
i ujawnić dawno zamurowane rzeźby.
Lewe skrzydło gmachu, które w połowie XIX w. przeszło gruntowną przebudowę, adaptowa-
no dla celów rezydencjonalnych z przeznaczeniem dla głów państw obcych, przybywających z ofi-
cjalnymi wizytami do Polski. Udało nam się to przeprowadzić tak szczęśliwie, że nie naruszone
zostały żadne wartości historyczne ani artystyczne i to lewe skrzydło, jak cały pałac, jest otwarte
dla zwiedzających.
Sale parterowe pałacu i centralne części parku po pracach konserwatorskich zostały znów
otwarte dla zwiedzających właśnie 15 lat temu, dn. 10 września 1962 r. A w niespełna 2 lata póź-
niej udostępniono już cały pałac i park publiczności. Otwarcie nastąpiło 22 lipca 1964 r. Przybyła
teraz nowa galeria — portretu polskiego od XVI do XIX w. Idea gromadzenia w Wilanowie port-
retów osobistości polskich, która zrodziła się w Wilanowie sto kilkadziesiąt lat temu, znalazła
teraz pełny wyraz w galerii, którą utworzono w dawnych pomieszczeniach magazynowych na
poddaszu, całkowicie przebudowanych i adaptowanych na cele muzealne. Powstała pierwsza na-
rodowa galeria portretu polskiego, obejmująca ponad 400 pozycji. Akcentuje ta galeria historycz-
ny charakter zespołu wilanowskiego i stanowi doskonałe źródło informacji historycznych dla
dorosłych i młodzieży.
W następnych latach podjęto śmiałą próbę wprowadzenia do zabytkowego zespołu elementu
nowoczesnego. Na miejscu spalonego maneżu, z którego pozostała tylko ściana frontowa, wznie-
siono budynek jak najbardziej nowoczesny dla Muzeum Plakatu. To pierwsze w świecie Muzeum
Plakatu, otwarte dn. 4 czerwca 1968 г., rozwijające bardzo ożywioną działalność i utrzymujące
206
mentem historycznym. Należy mi w tym miejscu wymienić nazwisko pierwszego Kustosza Muze-
um w Wilanowie, Jana Morawińskiego, dobrze zasłużonego w dziele zabezpieczania architektury,
zbiorów i parku, który też rozpoczął inwentaryzację zbiorów i naukowe ich opracowanie.
Szybko uświadomiliśmy sobie jednak, że w normalnym toku prac nie uda nam się przywrócić
zespołowi wilanowskiemu jego świetności. Zbyt długo czekał Wilanów na umiejętny remont gene-
ralny. To, co się tu działo w końcu XIX w. i w początku XX, nie odpowiadało potrzebom,
a wojna pogłębiła stan zagrożenia. By podołać zadaniom, trzeba było podjąć radykalne kroki.
Dała temu podstawę uchwała Prezydium Rządu o generalnej odbudowie Wilanowa i adaptacji
na cele muzealne i na cele najwyższej reprezentacji państwowej, powzięta dn. 18 grudnia 1954 r.
Prace niezwłocznie podjęte objęły najpierw zadania podstawowe, jak osadzenie całego budynku na
nowych, trwałych fundamentach i podpiwniczeniu, wzmocnieniu murów, wykonaniu ogniood-
pornych i silnych stropów, wykonanie nowych wiązań dachowych i jego pokrycia, wprowadzenie
nowych instalacji — w tym instalacji centralnego ogrzewania dla całego gmachu. Przeprowadzo-
no też gruntowną konserwację wyposażenia wnętrz i zbiorów artystyczno-zabytkowych. By uświa-
domić jak to były trudne prace, wspomnę, że konserwację tkanin obiciowych sal parterowych
przeprowadzała grupa kilkunastu specjalistów w ciągu pięciu lat. W toku tych prac dokonano
ciekawych odkryć, które pozwoliły przywrócić pierwotne malowidła na ścianach sklepienia sal
i ujawnić dawno zamurowane rzeźby.
Lewe skrzydło gmachu, które w połowie XIX w. przeszło gruntowną przebudowę, adaptowa-
no dla celów rezydencjonalnych z przeznaczeniem dla głów państw obcych, przybywających z ofi-
cjalnymi wizytami do Polski. Udało nam się to przeprowadzić tak szczęśliwie, że nie naruszone
zostały żadne wartości historyczne ani artystyczne i to lewe skrzydło, jak cały pałac, jest otwarte
dla zwiedzających.
Sale parterowe pałacu i centralne części parku po pracach konserwatorskich zostały znów
otwarte dla zwiedzających właśnie 15 lat temu, dn. 10 września 1962 r. A w niespełna 2 lata póź-
niej udostępniono już cały pałac i park publiczności. Otwarcie nastąpiło 22 lipca 1964 r. Przybyła
teraz nowa galeria — portretu polskiego od XVI do XIX w. Idea gromadzenia w Wilanowie port-
retów osobistości polskich, która zrodziła się w Wilanowie sto kilkadziesiąt lat temu, znalazła
teraz pełny wyraz w galerii, którą utworzono w dawnych pomieszczeniach magazynowych na
poddaszu, całkowicie przebudowanych i adaptowanych na cele muzealne. Powstała pierwsza na-
rodowa galeria portretu polskiego, obejmująca ponad 400 pozycji. Akcentuje ta galeria historycz-
ny charakter zespołu wilanowskiego i stanowi doskonałe źródło informacji historycznych dla
dorosłych i młodzieży.
W następnych latach podjęto śmiałą próbę wprowadzenia do zabytkowego zespołu elementu
nowoczesnego. Na miejscu spalonego maneżu, z którego pozostała tylko ściana frontowa, wznie-
siono budynek jak najbardziej nowoczesny dla Muzeum Plakatu. To pierwsze w świecie Muzeum
Plakatu, otwarte dn. 4 czerwca 1968 г., rozwijające bardzo ożywioną działalność i utrzymujące
206