DOI Heft:
Sztuka starożytna
DOI Artikel:Zdrojewska, Wanda: Odważniki Bizantyjskie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19585#0093
Wanda Zdrojewska
ODWAŻNIKI BIZANTYJSKIE
W
T T śród odważników przechowywanych w zbiorach sztuki starożytnej Muzeum Narodowego
w Warszawie znajduje się niewielki zespół ciężarków bizantyjskich z brązu, liczący osiem obiek-
tów. Siedem z nich pochodzi z dawnej kolekcji Czartoryskich w Gołuchowie, jeden został od-
kryty w 1961 r. w czasie polskich prac wykopaliskowych w Faras. Ten ostatni był zasygnalizo-
wany w raporcie z wykopalisk1, pozostałe zostały wymienione przez Froehnera w katalogu ko-
lekcji gołuchowskiej2, lecz autor ograniczył się do lapidarnych opisów. Wydaje się przeto celowe
zwrócenie baczniejszej uwagi na tę grupę zabytków i dokonanie próby ich interpretacji.
Odważniki okresu bizantyjskiego były przedmiotem rozważań badaczy, poczynając od XIX
wieku. Nieco ogólnych informacji na ich temat dostarczył nam Hultsch w pracy poświęconej
metrologii3 oraz Pernice, który ujął w swym katalogu odważników duży zespół bizantyjskich
odkrytych w przeważającej ilości na terenie Aten4. Zabytki z wykopalisk w Koryncie przedsta-
wiła Davidson5, dając jednocześnie pewną ilość wiadomości na temat kształtów, materiału,
z jakiego wyrabiano ciężarki, sposobów ich oznaczania i czasokresu występowania. Cenna jest
również rozprawa Pinka poświęcona odważnikom bizantyjskim przechowywanym w zbiorach
austriackich6. Na uwagę zasługuje także praca Czujstowej7. Zaprezentowała ona materiał pocho-
łK. Michałowski, Faras I. Fouiles Polonaises 1961. Warszawa 1962, s. 163, nr 20.
2 W. Froehner, Collections du Chateau de Gołuchów. Antiąuites. Paris 1899, s. 192, 196, 197.
3 F. Hultsch, Griechische und romische Metrologie. Graz— Austria 1971 (przedruk wydania berliń-
skiego z 1882 r.), s. 160—161 i 326—329.
* E. Pernice, Griechische Gewichte. Berlin 1894, s. 75—80 i 200—209. Tamże nieliczne starsze publi-
kacje poświęcone pojedynczym egzemplarzom.
3 G. R. D a v i d s o n, The Minor Objects. Corinth XII. Princeton, New Jersey 1952, s. 206—207 i s.
209—213, tabl. 94—97.
6 K. P i n k, Romische und Byzantinische Gewichte in Ósterreichischen Sammlungen, Sonderschriften
des Ósterreichischen Archaologischen Instituts in Wien, t. XII, 1938.
7 JI. H. T y ii c t o b a, AnTiimibie h cpeflHeBeKOBbie cHCTeMbi HMCBiune xo>i<aeHHe b ceBepHOM npn-
MepHOMopte. ApxeojiorHH h hctophh Bocnopa, III, 1962, s. 94 i n.
91
ODWAŻNIKI BIZANTYJSKIE
W
T T śród odważników przechowywanych w zbiorach sztuki starożytnej Muzeum Narodowego
w Warszawie znajduje się niewielki zespół ciężarków bizantyjskich z brązu, liczący osiem obiek-
tów. Siedem z nich pochodzi z dawnej kolekcji Czartoryskich w Gołuchowie, jeden został od-
kryty w 1961 r. w czasie polskich prac wykopaliskowych w Faras. Ten ostatni był zasygnalizo-
wany w raporcie z wykopalisk1, pozostałe zostały wymienione przez Froehnera w katalogu ko-
lekcji gołuchowskiej2, lecz autor ograniczył się do lapidarnych opisów. Wydaje się przeto celowe
zwrócenie baczniejszej uwagi na tę grupę zabytków i dokonanie próby ich interpretacji.
Odważniki okresu bizantyjskiego były przedmiotem rozważań badaczy, poczynając od XIX
wieku. Nieco ogólnych informacji na ich temat dostarczył nam Hultsch w pracy poświęconej
metrologii3 oraz Pernice, który ujął w swym katalogu odważników duży zespół bizantyjskich
odkrytych w przeważającej ilości na terenie Aten4. Zabytki z wykopalisk w Koryncie przedsta-
wiła Davidson5, dając jednocześnie pewną ilość wiadomości na temat kształtów, materiału,
z jakiego wyrabiano ciężarki, sposobów ich oznaczania i czasokresu występowania. Cenna jest
również rozprawa Pinka poświęcona odważnikom bizantyjskim przechowywanym w zbiorach
austriackich6. Na uwagę zasługuje także praca Czujstowej7. Zaprezentowała ona materiał pocho-
łK. Michałowski, Faras I. Fouiles Polonaises 1961. Warszawa 1962, s. 163, nr 20.
2 W. Froehner, Collections du Chateau de Gołuchów. Antiąuites. Paris 1899, s. 192, 196, 197.
3 F. Hultsch, Griechische und romische Metrologie. Graz— Austria 1971 (przedruk wydania berliń-
skiego z 1882 r.), s. 160—161 i 326—329.
* E. Pernice, Griechische Gewichte. Berlin 1894, s. 75—80 i 200—209. Tamże nieliczne starsze publi-
kacje poświęcone pojedynczym egzemplarzom.
3 G. R. D a v i d s o n, The Minor Objects. Corinth XII. Princeton, New Jersey 1952, s. 206—207 i s.
209—213, tabl. 94—97.
6 K. P i n k, Romische und Byzantinische Gewichte in Ósterreichischen Sammlungen, Sonderschriften
des Ósterreichischen Archaologischen Instituts in Wien, t. XII, 1938.
7 JI. H. T y ii c t o b a, AnTiimibie h cpeflHeBeKOBbie cHCTeMbi HMCBiune xo>i<aeHHe b ceBepHOM npn-
MepHOMopte. ApxeojiorHH h hctophh Bocnopa, III, 1962, s. 94 i n.
91