DOI Heft:
Zbiory i wystawy
DOI Artikel:Smoleńska, Józefina: Preludium Powstania Styczniowego
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19585#0376
Józefina Smoleńska
PRELUDIUM POWSTANIA STYCZNIOWEGO*
\Y7
W dniu 28 maja 1974 r. państwo Zofia i Janisław Kamińscy zamieszkali w Toronto (Ka-
nada) złożyli w Muzeum Narodowym w Warszawie w darze* 1 rysunek ołówkowy Artura Grottgera
zatytułowany przez Autora: „PLAC ZYGMUNTA III” i opatrzony dedykacją: „Arthur Grottger
szanownemu Panu Zalewskiemu na pamiątkę 1862”2 (ił. 1).
Rysunek ten niewątpliwie upamiętnia krwawe wydarzenia poprzedzające wybuch Powstania
Styczniowego w 1863 r„ których świadkiem był Plac Zamkowy w Warszawie.
W stolicy wrzało już od 1860 r. W czerwcu tego roku zmarła wdowa po obrońcy Woli z Pow-
stania Listopadowego 1831 r. generale Józefie Sowińskim3. Jej pogrzeb przerodził się w wielką
manifestację ludności Warszawy. Demonstracje patriotyczne odbywały się w kościołach. Wier-
ność wyznaniu katolickiemu była jednym z przejawów uczuć narodowościowych. 25 lutego 1861 r.4
w trzydziestą rocznicę bitwy w Olszynce Grochowskiej zorganizowano wielką demonstrację
narodową. Chciano zaatakować Zamek i Cytadelę. Policja carska usiłowała udaremnić to wystą-
* Powstanie tego opracowania było możliwe dzięki życzliwej zachęcie do pisania Kolegów z Galerii Sztuki
Polskiej MN, Pani dr Krystyny Sroczyńskiej i Pana mgr Krzysztofa Zalęskiego oraz innych kolegów z MN,
pani mgr Wandy Zdrojewskiej i pana mgr Izydora Grzeluka.
1 Rysunek Artura Grottgera zatytułowany Plac Zygmunta III, wszedł w roku 1974 do naszej kultury po
raz drugi. Znany z fotografii wydanej w ubiegłym wieku przez firmę Miethke Wawra, publikowany byl przez An-
toniego Potockiego w pracy pt. Artur Grottger. Kraków 1907 i Mieczysława Tretera pt. Nieznany cykl Artura
Grottgera, Warszawa II. Lwów—Warszawa 1926. Rysunek uważany za zaginiony, po ostatniej zawierusze wo-
jennej 1939—1945 odnaleziony w Kanadzie przez państwa Zofię i Janisława Kamieńskich, został złożony do
zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie.
2 Grottger dedykował rysunek prawdopodobnie Józefowi Zalewskiemu (1842—1912), powstańcowi z 1863 r.,
który był więziony i internowany w Ołomuńcu, po powstaniu na emigracji w Belgii. Następnie po powrocie do
Warszawy, w służbie sądowniczej (Encyklopedia ilustrowana Trzaska, Evert, Michalski, 1928, t. V, s. 1112).
3S. Kieniewicz, Powstanie Styczniowe. PWN, Warszawa 1972, s. 74.
4 K i e n i e w i c z, jw., s. 99.
373
PRELUDIUM POWSTANIA STYCZNIOWEGO*
\Y7
W dniu 28 maja 1974 r. państwo Zofia i Janisław Kamińscy zamieszkali w Toronto (Ka-
nada) złożyli w Muzeum Narodowym w Warszawie w darze* 1 rysunek ołówkowy Artura Grottgera
zatytułowany przez Autora: „PLAC ZYGMUNTA III” i opatrzony dedykacją: „Arthur Grottger
szanownemu Panu Zalewskiemu na pamiątkę 1862”2 (ił. 1).
Rysunek ten niewątpliwie upamiętnia krwawe wydarzenia poprzedzające wybuch Powstania
Styczniowego w 1863 r„ których świadkiem był Plac Zamkowy w Warszawie.
W stolicy wrzało już od 1860 r. W czerwcu tego roku zmarła wdowa po obrońcy Woli z Pow-
stania Listopadowego 1831 r. generale Józefie Sowińskim3. Jej pogrzeb przerodził się w wielką
manifestację ludności Warszawy. Demonstracje patriotyczne odbywały się w kościołach. Wier-
ność wyznaniu katolickiemu była jednym z przejawów uczuć narodowościowych. 25 lutego 1861 r.4
w trzydziestą rocznicę bitwy w Olszynce Grochowskiej zorganizowano wielką demonstrację
narodową. Chciano zaatakować Zamek i Cytadelę. Policja carska usiłowała udaremnić to wystą-
* Powstanie tego opracowania było możliwe dzięki życzliwej zachęcie do pisania Kolegów z Galerii Sztuki
Polskiej MN, Pani dr Krystyny Sroczyńskiej i Pana mgr Krzysztofa Zalęskiego oraz innych kolegów z MN,
pani mgr Wandy Zdrojewskiej i pana mgr Izydora Grzeluka.
1 Rysunek Artura Grottgera zatytułowany Plac Zygmunta III, wszedł w roku 1974 do naszej kultury po
raz drugi. Znany z fotografii wydanej w ubiegłym wieku przez firmę Miethke Wawra, publikowany byl przez An-
toniego Potockiego w pracy pt. Artur Grottger. Kraków 1907 i Mieczysława Tretera pt. Nieznany cykl Artura
Grottgera, Warszawa II. Lwów—Warszawa 1926. Rysunek uważany za zaginiony, po ostatniej zawierusze wo-
jennej 1939—1945 odnaleziony w Kanadzie przez państwa Zofię i Janisława Kamieńskich, został złożony do
zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie.
2 Grottger dedykował rysunek prawdopodobnie Józefowi Zalewskiemu (1842—1912), powstańcowi z 1863 r.,
który był więziony i internowany w Ołomuńcu, po powstaniu na emigracji w Belgii. Następnie po powrocie do
Warszawy, w służbie sądowniczej (Encyklopedia ilustrowana Trzaska, Evert, Michalski, 1928, t. V, s. 1112).
3S. Kieniewicz, Powstanie Styczniowe. PWN, Warszawa 1972, s. 74.
4 K i e n i e w i c z, jw., s. 99.
373