DOI Heft:
Sztuka starożytna
DOI Artikel:Zdrojewska, Wanda: Odważniki Bizantyjskie
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.19585#0105
5. Uncja. IV w.n.e. Nr inw. 142844 MN. Widok z góry i profil
Typowe oznaczenie zgodne z wagą zabytku nie pozostawia żadnych wątpliwości, iż mamy do
czynienia z uncją. Grupa znanych nam ciężarków odpowiadających tej jednostce jest dość liczna.
Jeden z nich minimalnie tylko mniejszy i lżejszy, o identycznym kształcie i określeniu znajduje się
w Muzeum w Genewie73. Drugi analogiczny, odsłonięty w Atenach, przechowywany jest w Mu-
zeum Berlińskim74. Grupę uncji bliskich opisanej przez nas, zarówno pod względem wyglądu
zewnętrznego jak i ciężaru, znaleziono w Koryncie. Davidson w oparciu o kontekst archeolo-
giczny datuje je na IV w.n.e.75. Można jeszcze dodać uncję odkrytą w Smyrnie76 oraz drugą
odsłoniętą na terenie Bułgarii77. Analogiczny zabytek znajduje się również w Bibliotheąue
Nationale w Paryżu78, a także w Ermitażu leningradzkim79. Na zakończenie dodajmy, że w pob-
liżu Kijowa zostały znalezione trzy brązowe odważniki wartości uncji o kształcie sferycznym,
ozdobione krzyżykami. Odkryto je razem z monetą datowaną na lata 913—959 n.e.80.
Zabytek warszawski mieści się w zespole ciężarków brązowych w kształcie dwustronnie
ściętej kuli. Odważniki tego typu Pernice określa jako późnorzymskie lub wczesnobizantyjskie81.
Davidson, jak powiedziano wyżej, umieszcza publikowane przez siebie ^obiekty w IV w.n.e.,
pozostali z autorów publikacji uważają interesujący nas typ ogólnie za wyrób bizantyjski. Wy-
różnia się na tym tle Czujstowa ustalająca ramy czasowe omawianej formy od I w.p.n.e. do
X w.n.e. Trzeba jednak zauważyć, że jej datowanie post quem obejmuje nie tylko odważniki
73 Diirr, jw., s. 19, nr kat. 263, tabl. 15; por. też Pink, jw., col. 89.
74 Pernice, jw., s. 203, nr kat. 849.
75 Davidson, jw., s. 208, nr kat. 1585.
76 de Palol, jw., s. 138, il. 4,2; por. też O. Wulff, Altchristliche und mittelalterliche italienische
Bildwerke. t. I, Berlin 1909, tabl. XLI, nr 914.
77 de Palol, jw., s. 139, il. 4,1.
78 Babelon — Blanche t, jw., s. 697, nr 2287.
79 UyńcTOBa, jw., s. 118, nr 1, tabl. 51,1.
80 lyiicioBa, jw., s. 120—121, przypis 5.
81 Por. wyżej, s. 93, przypis 17.
103
Typowe oznaczenie zgodne z wagą zabytku nie pozostawia żadnych wątpliwości, iż mamy do
czynienia z uncją. Grupa znanych nam ciężarków odpowiadających tej jednostce jest dość liczna.
Jeden z nich minimalnie tylko mniejszy i lżejszy, o identycznym kształcie i określeniu znajduje się
w Muzeum w Genewie73. Drugi analogiczny, odsłonięty w Atenach, przechowywany jest w Mu-
zeum Berlińskim74. Grupę uncji bliskich opisanej przez nas, zarówno pod względem wyglądu
zewnętrznego jak i ciężaru, znaleziono w Koryncie. Davidson w oparciu o kontekst archeolo-
giczny datuje je na IV w.n.e.75. Można jeszcze dodać uncję odkrytą w Smyrnie76 oraz drugą
odsłoniętą na terenie Bułgarii77. Analogiczny zabytek znajduje się również w Bibliotheąue
Nationale w Paryżu78, a także w Ermitażu leningradzkim79. Na zakończenie dodajmy, że w pob-
liżu Kijowa zostały znalezione trzy brązowe odważniki wartości uncji o kształcie sferycznym,
ozdobione krzyżykami. Odkryto je razem z monetą datowaną na lata 913—959 n.e.80.
Zabytek warszawski mieści się w zespole ciężarków brązowych w kształcie dwustronnie
ściętej kuli. Odważniki tego typu Pernice określa jako późnorzymskie lub wczesnobizantyjskie81.
Davidson, jak powiedziano wyżej, umieszcza publikowane przez siebie ^obiekty w IV w.n.e.,
pozostali z autorów publikacji uważają interesujący nas typ ogólnie za wyrób bizantyjski. Wy-
różnia się na tym tle Czujstowa ustalająca ramy czasowe omawianej formy od I w.p.n.e. do
X w.n.e. Trzeba jednak zauważyć, że jej datowanie post quem obejmuje nie tylko odważniki
73 Diirr, jw., s. 19, nr kat. 263, tabl. 15; por. też Pink, jw., col. 89.
74 Pernice, jw., s. 203, nr kat. 849.
75 Davidson, jw., s. 208, nr kat. 1585.
76 de Palol, jw., s. 138, il. 4,2; por. też O. Wulff, Altchristliche und mittelalterliche italienische
Bildwerke. t. I, Berlin 1909, tabl. XLI, nr 914.
77 de Palol, jw., s. 139, il. 4,1.
78 Babelon — Blanche t, jw., s. 697, nr 2287.
79 UyńcTOBa, jw., s. 118, nr 1, tabl. 51,1.
80 lyiicioBa, jw., s. 120—121, przypis 5.
81 Por. wyżej, s. 93, przypis 17.
103