DOI Heft:
Sztuka starożytna
DOI Artikel:Zdrojewska, Wanda: Odważniki Bizantyjskie
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.19585#0106
brązowe, lecz również kamienne odpowiadające zarówno uncji jak i librze, jej częściom i wielo-
krotnościom. Z kolei data antę quem powstała w oparciu o wymienione wyżej brązowe uncje
odkryte w pobliżu Kijowa, nie opatrzone znakiem wartości, ale ozdobione chrześcijańskimi
motywami krzyżyków.
Wydaje się słuszna sugestia, że w okresie bizantyjskim przyjęto typowy kształt kamiennych
odważników rzymskich i dano serię drobnych nominałów wykonanych w brązie. Z kolei seria ta
utrzymała się do X w., lecz w tym czasie być może zrezygnowano już z dawnych oznaczeń war-
tości, poprzestając na chrześcijańskich motywach dekoracyjnych. Tak przeto zabytek warszawski
należałoby umieścić raczej w okresie wcześniejszym. Możliwe, iż zgodnie z datowaniem David-
son odnośnie publikowanych przez nią zabytków, pochodzi z IV w.n.e. Za takim datowaniem
przemawia również waga obiektu odpowiadająca prawie dokładnie uncji z czasów Konstantyna
Wielkiego, a więc mógł on powstać w IV w.n.e. aczkolwiek może też być nieco późniejszy.
Niewątpliwie interesujący jest następny odważnik z zespołu w Muzeum Narodowym w War-
szawie82. Wprawdzie padano mu typową formę dwustronnie ściętej kuli, lecz opatrzono ciekawą
dekoracją. Przez najszerszą część brzuśca biegnie pas wytłaczanych kół otoczonych sześcio-
boczną wypukłą ramką, z rytymi punktami w środku. Z obu stron tego pasa mieszczą się rzędy
odcinków pięciobocznych o płaskiej powierzchni, oddzielonych od siebie wypukłym obramowa-
niem tworzącym lekko wystające krawędzie okalające ścięte partie kuli. Całość sprawia wrażenie
budowy krystalicznej. Ścięte partie zdobi przy brzegu ryte koło koncentryczne, a w centrum wy-
żłobiona kropka. Jedną z nich pokrywa nieregularna warstwa ołowiu, zastosowanego być może
dla umocowania uchwytu, lub też w celu podniesienia ciężaru.
Froehner83 interpretuje zabytek jako uncję. Trzeba jednak zauważyć, że ciężarek, ważący
29,6 g wydaje się zbyt ciężki w porównaniu ze znanymi uncjami określanymi rytymi znakami
82 Nr inw. 142843 MN. Wys. — 0,016 m, średn.—0,018 m. Waga 29,6 g. Prow.: nieznana. Publ.:
Froehner, jw., s. 196, nr 120.
83 Por. przypis 82.
6. Uncja. XI—XIII w.n.e. Nr inw. 142843 MN. Widok z góry i profil
104
krotnościom. Z kolei data antę quem powstała w oparciu o wymienione wyżej brązowe uncje
odkryte w pobliżu Kijowa, nie opatrzone znakiem wartości, ale ozdobione chrześcijańskimi
motywami krzyżyków.
Wydaje się słuszna sugestia, że w okresie bizantyjskim przyjęto typowy kształt kamiennych
odważników rzymskich i dano serię drobnych nominałów wykonanych w brązie. Z kolei seria ta
utrzymała się do X w., lecz w tym czasie być może zrezygnowano już z dawnych oznaczeń war-
tości, poprzestając na chrześcijańskich motywach dekoracyjnych. Tak przeto zabytek warszawski
należałoby umieścić raczej w okresie wcześniejszym. Możliwe, iż zgodnie z datowaniem David-
son odnośnie publikowanych przez nią zabytków, pochodzi z IV w.n.e. Za takim datowaniem
przemawia również waga obiektu odpowiadająca prawie dokładnie uncji z czasów Konstantyna
Wielkiego, a więc mógł on powstać w IV w.n.e. aczkolwiek może też być nieco późniejszy.
Niewątpliwie interesujący jest następny odważnik z zespołu w Muzeum Narodowym w War-
szawie82. Wprawdzie padano mu typową formę dwustronnie ściętej kuli, lecz opatrzono ciekawą
dekoracją. Przez najszerszą część brzuśca biegnie pas wytłaczanych kół otoczonych sześcio-
boczną wypukłą ramką, z rytymi punktami w środku. Z obu stron tego pasa mieszczą się rzędy
odcinków pięciobocznych o płaskiej powierzchni, oddzielonych od siebie wypukłym obramowa-
niem tworzącym lekko wystające krawędzie okalające ścięte partie kuli. Całość sprawia wrażenie
budowy krystalicznej. Ścięte partie zdobi przy brzegu ryte koło koncentryczne, a w centrum wy-
żłobiona kropka. Jedną z nich pokrywa nieregularna warstwa ołowiu, zastosowanego być może
dla umocowania uchwytu, lub też w celu podniesienia ciężaru.
Froehner83 interpretuje zabytek jako uncję. Trzeba jednak zauważyć, że ciężarek, ważący
29,6 g wydaje się zbyt ciężki w porównaniu ze znanymi uncjami określanymi rytymi znakami
82 Nr inw. 142843 MN. Wys. — 0,016 m, średn.—0,018 m. Waga 29,6 g. Prow.: nieznana. Publ.:
Froehner, jw., s. 196, nr 120.
83 Por. przypis 82.
6. Uncja. XI—XIII w.n.e. Nr inw. 142843 MN. Widok z góry i profil
104