DOI Heft:
Sztuka nowożytna
DOI Artikel:Ruszczyc, Janina; Jagiełło; Zygmunt August: Z badań nad ikonografią Władysława Jagiełły i Zygmunta Augusta
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.19585#0252
29. Peter Danckers de Rij, Rzekomy portret króla
Zygmunta Augusta, Muzeum Narodowe w War-
szawie, oddział Nieborów
tanie właściwej treści portretu nieborowskiego mylnie poczytanego za wizerunek Władysława
Jagiełły.
W XVI i XVII wieku znane było przedstawienie Zygmunta Augusta w stroju polskim użyte
jako ilustracja w alegorii politycznej z 1564 roku i zatytułowanej: „Facies perturbatae et afflictae
Reipublicae Polonae” (ił. 28)77. Twarz króla przypomina w sposób oczywisty przytoczone wyżej
wizerunki i jest zarazem świadectwem, że takim znali go i pamiętali poddani Korony i Litwy,
do których tego rodzaju wypowiedź polemiczna miała przemówić dobitnie i zrozumiale.
77 K. Kosiński, Jana Dymitra Solikowskiego wizerunek utrapionej Rzeczypospolitej Polskiej (Facies
perturbatae et afflictae Reipublicae Polonae 1564). Warszawa 1933, s. 17, 34—43; autor ten omawiając zachowane
rękopisy Facies powołuje się na wiadomość podaną w pracy; A. Bruckner, Dzieje literatury polskiej w za-
rysie, t. I, wyd. Biblioteka Polska 1921, s. 138 o istnieniu rękopisu gdańskiego, w którym „Oblicze króla, ratują-
cego wóz państwowy przed stoczeniem się w przepaść, to portret Zygmunta Augusta”. Kosiński uściśla powyższą
informację i podaje, że zachowały się dwa rękopisy gdańskie; Ms 1508 i Ms 1509. Obydwa są opatrzone rysunkami.
Bruckner oglądał drugi z egzemplarzy opisanych przez Kosińskiego. Jedna z dwóch tablic na końcu rękopisu nosi
tytuł: „Mons rerum et actionum uti nunc sunt, apud nos faciem ob oculos ponens” i datę: „1565 22 Februa:
Petricoviae”. Ponadto są tu liczne napisy łacińskie objaśniające szczegóły tej alegorii. Postać hamująca wóz, który
zjeżdża po stromej pochyłości, oznacza według Kosińskiego, że „jedynie król powstrzymuje Rzpltą przed upad-
kiem”. O popularności kompozycji „Mons rerum et actionum” por. Kosiński, jw., s. 41—43, 54—59.
250
Zygmunta Augusta, Muzeum Narodowe w War-
szawie, oddział Nieborów
tanie właściwej treści portretu nieborowskiego mylnie poczytanego za wizerunek Władysława
Jagiełły.
W XVI i XVII wieku znane było przedstawienie Zygmunta Augusta w stroju polskim użyte
jako ilustracja w alegorii politycznej z 1564 roku i zatytułowanej: „Facies perturbatae et afflictae
Reipublicae Polonae” (ił. 28)77. Twarz króla przypomina w sposób oczywisty przytoczone wyżej
wizerunki i jest zarazem świadectwem, że takim znali go i pamiętali poddani Korony i Litwy,
do których tego rodzaju wypowiedź polemiczna miała przemówić dobitnie i zrozumiale.
77 K. Kosiński, Jana Dymitra Solikowskiego wizerunek utrapionej Rzeczypospolitej Polskiej (Facies
perturbatae et afflictae Reipublicae Polonae 1564). Warszawa 1933, s. 17, 34—43; autor ten omawiając zachowane
rękopisy Facies powołuje się na wiadomość podaną w pracy; A. Bruckner, Dzieje literatury polskiej w za-
rysie, t. I, wyd. Biblioteka Polska 1921, s. 138 o istnieniu rękopisu gdańskiego, w którym „Oblicze króla, ratują-
cego wóz państwowy przed stoczeniem się w przepaść, to portret Zygmunta Augusta”. Kosiński uściśla powyższą
informację i podaje, że zachowały się dwa rękopisy gdańskie; Ms 1508 i Ms 1509. Obydwa są opatrzone rysunkami.
Bruckner oglądał drugi z egzemplarzy opisanych przez Kosińskiego. Jedna z dwóch tablic na końcu rękopisu nosi
tytuł: „Mons rerum et actionum uti nunc sunt, apud nos faciem ob oculos ponens” i datę: „1565 22 Februa:
Petricoviae”. Ponadto są tu liczne napisy łacińskie objaśniające szczegóły tej alegorii. Postać hamująca wóz, który
zjeżdża po stromej pochyłości, oznacza według Kosińskiego, że „jedynie król powstrzymuje Rzpltą przed upad-
kiem”. O popularności kompozycji „Mons rerum et actionum” por. Kosiński, jw., s. 41—43, 54—59.
250