DOI Heft:
Sztuka nowożytna
DOI Artikel:Jaworska, Władysława; Lanci, Francesco Maria [Ill.]: Architekt Franciszek Maria Lanci: karykaturzysta
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19585#0312
hussard» wpadła jak myszka, w żelazną klatkę rodziny, której godłem jest ślepe podanie się mę-
żowi. Ślub Eldzi odbył się naprędce, tak pospiesznie, że nie czekano nawet Przewodniej niedzieli,
ale na Kwietną poprowadzono do ołtarza, nim wiadomość o zgonie Babki [zmarłej 17 marca,
a 27 według starego stylu] a więc żałoba nie przeszkodzi temu”16. Ślub Elfrydy odbył się 8 kwiet-
nia 1843 r., a w maju cała liczna rodzina zjechała do Wilna na zjazd familijny, podczas którego
stryj Konstanty złożył rachunki z zarządu majątkami i wypłacił synowicom należny im posag
,,po półtrzecia miliona złp.”17.
Mąż Elfrydy, August Zamoyski (1811—1889), jeden z siedmiu synów ordynata Stanisława
Zamoyskiego, prezesa Senatu Królestwa Polskiego w 1822—1830, i Zofii z Czartoryskich, ofi-
cer 5 pułku ułanów fundacji Zamoyskich w czasie powstania listopadowego, był właścicielem
Różanki, Włodawy i innych majętności18. Puzynina pisze o nim: „Pan August Zamoyski, naj-
sympatyczniejszy ze szwagrów przez to samo, że najbardziej z nich Polak, mówił najchętniej
po polsku i o narodowych rzeczach...”19. Jako jeden z młodszych synów musiał zapewne liczyć
się ze zdaniem starszych w rodzie. Na temat jego małżeństwa z Elfrydą zachowało się sporo
ówczesnych komentarzy towarzyskich. Nawet Zygmunt Krasiński, skądinąd zaprzyjaźniony
z Augustem, w niezbyt wyszukanych słowach informował o tym fakcie Jerzego Lubomirskiego20.
W atmosferę rozmów prowadzonych w kołach towarzystwa warszawskiego wprowadza nas Na-
talia Kicka, żona generała poległego pod Ostrołęką: „O tym małżeństwie mówiono dużo po-
między nami; już nawet zaręczeni byli pan August Zamoyski z księżniczką Michaliną Radzi-
wiłłówną, lecz się rozeszli. Pan August chodzi [ł] jak struty, ona zaś według mniemania braci pana
Augusta, nie pasowała do rodziny Zamoyskich. Żony ich są aniołami stróżami ognisk domo-
wych. Skrzydła anielskie wątpiono, żeby mogły wyrosnąć księżniczce Michalinie. Żmijowe
języczki mówiły, że śpiewak Dobrski wlazł jak Piłat w credo pomiędzy pana Augusta i jego na-
rzeczoną. Z wielką delikatnością uchwycili Zamoyscy, jako przyczynę zerwania ślubu, warunki
majątkowe podane do intercyzy. Świat na nich krzyczał, a oni, oszczędzając księżniczkę, targu
o posag niby nie dobili”21.
Karykatura Lanciego Złota Gęś okoliczności te przedstawia zupełnie niedwuznacznie. Wpraw-
dzie Michalina Radziwiłłówna (1818—1883), także skoligacona z Tyzenhauzami, córka Michała
Gedeona i Aleksandry ze Steckich ze Szpanowa, wyszła za mąż 23 stycznia 1839 r.22, a więc parę
lat przed ślubem Augusta z Elfrydą, za Leona Rzyszczewskiego (1815—1882) — fakt zerwanego
16 Puzynina, jw., s. 348.
17 Puzynina, jw., s. 349.
18 Żychliński, jw., R. XIV, s. 182.
19 Puzynina, jw., s. 350.
20 Krasiński, Listy do Jerzego Lubomirskiego. Warszawa 1965, s. 134.
21 N. Kicka, Pamiętniki, wstęp i przypisy J. Dutkiewicz, tekst opracował T. Szafrański. Warszawa 1972,
s. 435.
22 Żychliński, jw., R. XIX, s. 103.
309
żowi. Ślub Eldzi odbył się naprędce, tak pospiesznie, że nie czekano nawet Przewodniej niedzieli,
ale na Kwietną poprowadzono do ołtarza, nim wiadomość o zgonie Babki [zmarłej 17 marca,
a 27 według starego stylu] a więc żałoba nie przeszkodzi temu”16. Ślub Elfrydy odbył się 8 kwiet-
nia 1843 r., a w maju cała liczna rodzina zjechała do Wilna na zjazd familijny, podczas którego
stryj Konstanty złożył rachunki z zarządu majątkami i wypłacił synowicom należny im posag
,,po półtrzecia miliona złp.”17.
Mąż Elfrydy, August Zamoyski (1811—1889), jeden z siedmiu synów ordynata Stanisława
Zamoyskiego, prezesa Senatu Królestwa Polskiego w 1822—1830, i Zofii z Czartoryskich, ofi-
cer 5 pułku ułanów fundacji Zamoyskich w czasie powstania listopadowego, był właścicielem
Różanki, Włodawy i innych majętności18. Puzynina pisze o nim: „Pan August Zamoyski, naj-
sympatyczniejszy ze szwagrów przez to samo, że najbardziej z nich Polak, mówił najchętniej
po polsku i o narodowych rzeczach...”19. Jako jeden z młodszych synów musiał zapewne liczyć
się ze zdaniem starszych w rodzie. Na temat jego małżeństwa z Elfrydą zachowało się sporo
ówczesnych komentarzy towarzyskich. Nawet Zygmunt Krasiński, skądinąd zaprzyjaźniony
z Augustem, w niezbyt wyszukanych słowach informował o tym fakcie Jerzego Lubomirskiego20.
W atmosferę rozmów prowadzonych w kołach towarzystwa warszawskiego wprowadza nas Na-
talia Kicka, żona generała poległego pod Ostrołęką: „O tym małżeństwie mówiono dużo po-
między nami; już nawet zaręczeni byli pan August Zamoyski z księżniczką Michaliną Radzi-
wiłłówną, lecz się rozeszli. Pan August chodzi [ł] jak struty, ona zaś według mniemania braci pana
Augusta, nie pasowała do rodziny Zamoyskich. Żony ich są aniołami stróżami ognisk domo-
wych. Skrzydła anielskie wątpiono, żeby mogły wyrosnąć księżniczce Michalinie. Żmijowe
języczki mówiły, że śpiewak Dobrski wlazł jak Piłat w credo pomiędzy pana Augusta i jego na-
rzeczoną. Z wielką delikatnością uchwycili Zamoyscy, jako przyczynę zerwania ślubu, warunki
majątkowe podane do intercyzy. Świat na nich krzyczał, a oni, oszczędzając księżniczkę, targu
o posag niby nie dobili”21.
Karykatura Lanciego Złota Gęś okoliczności te przedstawia zupełnie niedwuznacznie. Wpraw-
dzie Michalina Radziwiłłówna (1818—1883), także skoligacona z Tyzenhauzami, córka Michała
Gedeona i Aleksandry ze Steckich ze Szpanowa, wyszła za mąż 23 stycznia 1839 r.22, a więc parę
lat przed ślubem Augusta z Elfrydą, za Leona Rzyszczewskiego (1815—1882) — fakt zerwanego
16 Puzynina, jw., s. 348.
17 Puzynina, jw., s. 349.
18 Żychliński, jw., R. XIV, s. 182.
19 Puzynina, jw., s. 350.
20 Krasiński, Listy do Jerzego Lubomirskiego. Warszawa 1965, s. 134.
21 N. Kicka, Pamiętniki, wstęp i przypisy J. Dutkiewicz, tekst opracował T. Szafrański. Warszawa 1972,
s. 435.
22 Żychliński, jw., R. XIX, s. 103.
309