DOI Heft:
Zbiory i wystawy
DOI Artikel:Załęski, Krzysztof; Noakowski, Stanisław [Ill.]; Muzeum Narodowe w Warszawie [Mitarb.]; Gosudarstvennyj Naučno-Issledovatelʹskij Muzej Architektury Imeni A. V. Ščuseva (Moskau) [Mitarb.]: Wystawa rysunków Stanisława Noakowskiego w Muzeum Narodowym w Warszawie i w Muzeum Architektury w Moskwie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19585#0390
wykonać przedtem jego model4. Elewacje pałacu—jak to pokazał na swoim rysunku Noa-
kowski — były bogato zdobione rzeźbą, co jest zjawiskiem wyjątkowym w rosyjskiej archi-
tekturze drewnianej (il. 4). Czy Noakowski korzystał ze sporządzonego na życzenie carycy mo-
delu, czy z przekazów graficznych — bo i takie istnieją — trudno w tej chwili rozstrzygnąć.
Sam wybór tematu dowodzi dobrej znajomości dziejów architektury rosyjskiej i uleganiu pro-
pagowanemu przez grupę „Mir Isskustwa” nawrotowi do dziedzictwa artystycznego dawnej
Rosji. Na gruncie rodzimym, przy odtwarzaniu budowli epoki stanisławowskiej, Noakowski ko-
rzystał między innymi z akwarelowych widoków Zygmunta Vogla, odrysowując ratusz na Rynku
Starego Miasta, pałac Branickich i katedrę św. Jana.
Proces twórczy Noakowskiego można poznać bliżej prowadząc analizę porównawczą szkiców
zawartych w jedynym znanym dotąd szkicowniku, nabytym bezpośrednio od artysty przez prof.
Mariana Morelowskiego i odstąpionym z kolei Muzeum Narodowym w Warszawie, oraz skoń-
czonych kompozycji na ten sam temat. Na kartach szkicownika artysta notuje ołówkiem i piórem
swe pierwsze pomysły przyszłych tematów, które ■—jak pisał — „obsiadały” go i były przetwa-
rzane czasami w kilku różniących się od siebie wersjach. Na przykład szkic przedstawiający
wnętrze kościoła, z trumną i drabiną za barokowym ołtarzem (il. 5), ma swe rozwinięcie w rysunku
z kwietnia 1916 roku, reprodukowanym w albumie „Architektura polska. Szkice kompozycyjne”,
wydanym we Lwowie w 1920 r. (il. 6). Inny szkic, z karetą stojącą przed bramą wozowni (il. 7),
został dwukrotnie przez Noakowskiego wykorzystany do rysunków noszących daty: ,,6.V.9!6”
i ,,14.V.916”. Pierwsza wersja była reprodukowana w wyżej wymienionym albumie (il. 8); druga
znajduje się w kolekcji A. W. Gordona w Moskwie (il. 9).
Dużym zainteresowaniem zwiedzających cieszyło się drewniane budownictwo z klocków.
Przeznaczone dla najmłodszych adeptów architektury, miało jednocześnie uczyć i bawić. Zestaw
klocków pozwalał na ustawienie kilkudziesięciu „budowli” w różnych stylach. Do klocków była
dołączona specjalna książeczka z rysunkami i objaśnieniami. Noakowski zaprojektował je wspól-
nie z inżynierem Bronisławem Mańkowskim i był autorem większości kompozycji. Bronisław
Mańkowski podjął produkcję klocków w 1922 roku w firmie drzewnej „GNOM”. Ekspono-
wany zestaw klocków został zrekonstruowany specjalnie na wystawę przez mgra inż. arch. Piotra
Matuszewskiego według dokumentacji udostępnionej przez inż. Mańkowskiego.
Architekturę świata starożytnego przedstawiały cykle Egipt, Asyria, Grecja i Rzym, po któ-
rych następowały dwie grupy rysunków poświęconych Italii nowożytnej: Italia fantastica i We-
necja.
Cykl Średniowiecze obejmował budownictwo romańskie i gotyckie zachodniej Europy. Po
nim następował najliczniejszy zespół rysunków z widokami architektury polskiej.
Cykl Wawel był próbą rekonstrukcji wyglądu wzgórza wawelskiego w średniowieczu, inspi-
4S. Kozakiewicz, Historia sztuki ruskiej i rysyjskiej. PWN, Warszawa 1956, s. 131—132.
387
kowski — były bogato zdobione rzeźbą, co jest zjawiskiem wyjątkowym w rosyjskiej archi-
tekturze drewnianej (il. 4). Czy Noakowski korzystał ze sporządzonego na życzenie carycy mo-
delu, czy z przekazów graficznych — bo i takie istnieją — trudno w tej chwili rozstrzygnąć.
Sam wybór tematu dowodzi dobrej znajomości dziejów architektury rosyjskiej i uleganiu pro-
pagowanemu przez grupę „Mir Isskustwa” nawrotowi do dziedzictwa artystycznego dawnej
Rosji. Na gruncie rodzimym, przy odtwarzaniu budowli epoki stanisławowskiej, Noakowski ko-
rzystał między innymi z akwarelowych widoków Zygmunta Vogla, odrysowując ratusz na Rynku
Starego Miasta, pałac Branickich i katedrę św. Jana.
Proces twórczy Noakowskiego można poznać bliżej prowadząc analizę porównawczą szkiców
zawartych w jedynym znanym dotąd szkicowniku, nabytym bezpośrednio od artysty przez prof.
Mariana Morelowskiego i odstąpionym z kolei Muzeum Narodowym w Warszawie, oraz skoń-
czonych kompozycji na ten sam temat. Na kartach szkicownika artysta notuje ołówkiem i piórem
swe pierwsze pomysły przyszłych tematów, które ■—jak pisał — „obsiadały” go i były przetwa-
rzane czasami w kilku różniących się od siebie wersjach. Na przykład szkic przedstawiający
wnętrze kościoła, z trumną i drabiną za barokowym ołtarzem (il. 5), ma swe rozwinięcie w rysunku
z kwietnia 1916 roku, reprodukowanym w albumie „Architektura polska. Szkice kompozycyjne”,
wydanym we Lwowie w 1920 r. (il. 6). Inny szkic, z karetą stojącą przed bramą wozowni (il. 7),
został dwukrotnie przez Noakowskiego wykorzystany do rysunków noszących daty: ,,6.V.9!6”
i ,,14.V.916”. Pierwsza wersja była reprodukowana w wyżej wymienionym albumie (il. 8); druga
znajduje się w kolekcji A. W. Gordona w Moskwie (il. 9).
Dużym zainteresowaniem zwiedzających cieszyło się drewniane budownictwo z klocków.
Przeznaczone dla najmłodszych adeptów architektury, miało jednocześnie uczyć i bawić. Zestaw
klocków pozwalał na ustawienie kilkudziesięciu „budowli” w różnych stylach. Do klocków była
dołączona specjalna książeczka z rysunkami i objaśnieniami. Noakowski zaprojektował je wspól-
nie z inżynierem Bronisławem Mańkowskim i był autorem większości kompozycji. Bronisław
Mańkowski podjął produkcję klocków w 1922 roku w firmie drzewnej „GNOM”. Ekspono-
wany zestaw klocków został zrekonstruowany specjalnie na wystawę przez mgra inż. arch. Piotra
Matuszewskiego według dokumentacji udostępnionej przez inż. Mańkowskiego.
Architekturę świata starożytnego przedstawiały cykle Egipt, Asyria, Grecja i Rzym, po któ-
rych następowały dwie grupy rysunków poświęconych Italii nowożytnej: Italia fantastica i We-
necja.
Cykl Średniowiecze obejmował budownictwo romańskie i gotyckie zachodniej Europy. Po
nim następował najliczniejszy zespół rysunków z widokami architektury polskiej.
Cykl Wawel był próbą rekonstrukcji wyglądu wzgórza wawelskiego w średniowieczu, inspi-
4S. Kozakiewicz, Historia sztuki ruskiej i rysyjskiej. PWN, Warszawa 1956, s. 131—132.
387