DOI issue:
Starożytność
DOI article:Olgyay-Stawikowska, Kinga: Cztery tkaniny staroperuwiańskie ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.19630#0020
men, Medieval American Art. New York 1956, il. 178a, poncho lub koszula z Museum of
the American Indian, Heye Foundation w Nowym Jorku, dat. Tiahuanaco Nadbrzeżne; A.
S a w y e r, Textiles Museum Journal, t. I, dec. 1963, nr 2, s. 27, dat. Tiahuanaco Nadbrzeżne;
V. B i r r e 1, The Textile Arts. Harper & Brothers, Publishers, New York 1959, s. 154, zasłona
z Brooklyn Museum Collection (oko i łapa pumy o trzech palcach), dat. 500 r.; E. B i 11 e t e r,
Kunstgewerbemuseum Ziirich, Sammlungskatalog 2, Aussereuropaische Textilien. Ztirich
(b.d. wydania), s. 68, nr kat. 9555, dat. Tiahuanaco Nadbrzeżne 800—1200r.; K. S. L o t h r o p,
Das Vorkolumbianische America und seine Kunstschatze. Skira, Genf 1964, s. 222—zasłona
z Art Institute w Chicago, dat. Tiahuanaco Nadbrzeżne A (il. 7); W. J. C o n k 1 i n, Peruvian
textiles fragments from the beginning of the middle Horizon. Textile Museum Journal, t. III,
dec. 1970, nr 1, s. 16, il. 3, dat. Nazca-Huari; E. King, A brief history of the study of ancient
peruvian textiles. Textile Museum Journal, t. II, 1966, nr 1, s. 43, il. 19, dat. klasyczne Tiahuanaco
(poncho).
Analogie w ceramice
P. K e 1 e m e n, Medieval American Art. New York 1956, il. 166a, czarka z terenu Boliwii
obecnie w American Museum of National History w Nowym Jorku, dat. schyłkowe Tiahuanaco;
L. H o y 1 e, Peru. Archeologia Mundi. Geneva. 1966, il. 106 i 116, dat. Huari ok. 800 r. i il.
87, dat. Płd. Huari A 800—1050 r.
SZCZEGÓŁOWE UMOTYWOWANIE ATRYBUCJI
Rozbieżność pomiędzy cytowanymi analogiami ikonograficznymi a ostatecznym określe-
niem miejsca wykonania tkanin z Muzeum Narodowego, wynika z różnicy stosowanej termi-
nologii. Tiahuanaco a właściwie, w świetle ostatnich badań archeologicznych, Huari-Tiahuanaco,
była jedną z trzech kultur panperuwiańskich obok wsześniejszej Cupisnique-Chavin (ok. 1250—1
r. p.n.e.) i późniejszej Inka (1438—1532 r.). Nazwę swoją otrzymała od słynnych ruin odkrytych
po boliwijskiej stronie jeziora Titicaca, na wysokości 7800 m ppm. Sztukę tej kultury dzieli
się na dwie zasadnicze grupy stylowe — tzw. Tiahuanaco klasyczne (I: 1—400 r.; II: 400—800
r.; III: 800—1050 r.), które niepodzielnie panowało na Wyżynie Południowej aż do okresu
Inka i jej późniejszą fazę tzw. Huari Nadbrzeżne A i B, kontynuujące zasadnicze cechy stylowe
Tiahuanaco w okresie 800—1300 r., głównie na obszarze Wybrzeża Peru. Ta druga faza rozwijała
się już niezależnie i narzuciła charakterystyczny, geometryzujący styl Tiahuanaco na istniejące
i posiadające własny profil lokalne kultury Wybrzeża: Nazca, Lima czy Mochica11. Motywem
przewodnim ornamentyki prawie wszystkich przedmiotów sztuki zdobniczej, a w szczególności
11 Nazca (Wybrzeże Płd.) A i B 400—800 r., Nazca-Huari 800—1050 r; Lima (Wybrzeże Środkowe) 400—800
r., Centralne Huari A i B — lata 800—1050 i 1050—1300; Mochica I—V (Wybrzeże Płn.) 1—800 r., Mochica-
-Huari 800—1050 r.
16
the American Indian, Heye Foundation w Nowym Jorku, dat. Tiahuanaco Nadbrzeżne; A.
S a w y e r, Textiles Museum Journal, t. I, dec. 1963, nr 2, s. 27, dat. Tiahuanaco Nadbrzeżne;
V. B i r r e 1, The Textile Arts. Harper & Brothers, Publishers, New York 1959, s. 154, zasłona
z Brooklyn Museum Collection (oko i łapa pumy o trzech palcach), dat. 500 r.; E. B i 11 e t e r,
Kunstgewerbemuseum Ziirich, Sammlungskatalog 2, Aussereuropaische Textilien. Ztirich
(b.d. wydania), s. 68, nr kat. 9555, dat. Tiahuanaco Nadbrzeżne 800—1200r.; K. S. L o t h r o p,
Das Vorkolumbianische America und seine Kunstschatze. Skira, Genf 1964, s. 222—zasłona
z Art Institute w Chicago, dat. Tiahuanaco Nadbrzeżne A (il. 7); W. J. C o n k 1 i n, Peruvian
textiles fragments from the beginning of the middle Horizon. Textile Museum Journal, t. III,
dec. 1970, nr 1, s. 16, il. 3, dat. Nazca-Huari; E. King, A brief history of the study of ancient
peruvian textiles. Textile Museum Journal, t. II, 1966, nr 1, s. 43, il. 19, dat. klasyczne Tiahuanaco
(poncho).
Analogie w ceramice
P. K e 1 e m e n, Medieval American Art. New York 1956, il. 166a, czarka z terenu Boliwii
obecnie w American Museum of National History w Nowym Jorku, dat. schyłkowe Tiahuanaco;
L. H o y 1 e, Peru. Archeologia Mundi. Geneva. 1966, il. 106 i 116, dat. Huari ok. 800 r. i il.
87, dat. Płd. Huari A 800—1050 r.
SZCZEGÓŁOWE UMOTYWOWANIE ATRYBUCJI
Rozbieżność pomiędzy cytowanymi analogiami ikonograficznymi a ostatecznym określe-
niem miejsca wykonania tkanin z Muzeum Narodowego, wynika z różnicy stosowanej termi-
nologii. Tiahuanaco a właściwie, w świetle ostatnich badań archeologicznych, Huari-Tiahuanaco,
była jedną z trzech kultur panperuwiańskich obok wsześniejszej Cupisnique-Chavin (ok. 1250—1
r. p.n.e.) i późniejszej Inka (1438—1532 r.). Nazwę swoją otrzymała od słynnych ruin odkrytych
po boliwijskiej stronie jeziora Titicaca, na wysokości 7800 m ppm. Sztukę tej kultury dzieli
się na dwie zasadnicze grupy stylowe — tzw. Tiahuanaco klasyczne (I: 1—400 r.; II: 400—800
r.; III: 800—1050 r.), które niepodzielnie panowało na Wyżynie Południowej aż do okresu
Inka i jej późniejszą fazę tzw. Huari Nadbrzeżne A i B, kontynuujące zasadnicze cechy stylowe
Tiahuanaco w okresie 800—1300 r., głównie na obszarze Wybrzeża Peru. Ta druga faza rozwijała
się już niezależnie i narzuciła charakterystyczny, geometryzujący styl Tiahuanaco na istniejące
i posiadające własny profil lokalne kultury Wybrzeża: Nazca, Lima czy Mochica11. Motywem
przewodnim ornamentyki prawie wszystkich przedmiotów sztuki zdobniczej, a w szczególności
11 Nazca (Wybrzeże Płd.) A i B 400—800 r., Nazca-Huari 800—1050 r; Lima (Wybrzeże Środkowe) 400—800
r., Centralne Huari A i B — lata 800—1050 i 1050—1300; Mochica I—V (Wybrzeże Płn.) 1—800 r., Mochica-
-Huari 800—1050 r.
16