DOI Heft:
Starożitność
DOI Artikel:Godlewski, Włodzimierz; Muzeum Narodowe w Warszawie [Mitarb.]: Egipskie stele nagrobne z okresu rzymskiego w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19632#0248
Grecji39. Do Egiptu dotarły dopiero w czasach ptolemejskich. Natomiast stylizacja postaci
jest znacznie bliższa sztuce egipskiej niż greckiej. Wyjątkiem są szaty, które w przytłaczającej
ilości przedstawień są typowo greckie. Również towarzyszące zwykle przedstawieniom osób,
spoczywających na łożach, sceny bankietowe, składające się najczęściej z trójnożnego stolika
z naczyniami libacyjnymi, amfory stojącej w stojaku, niekiedy z zawieszonym czerpakiem na
wylewie naczynia, lub też stojącym obok Harpokratesem oraz z bukietu kwiatów, chociaż
w swej wymowie są egipskie, to aranżacją raczej przypominają stele z Aten40. Występujące
na dwu stelach z Muzeum Narodowego przedstawienia szakala, są typowo egipskie. Szakal
pojawia się na stelach bardzo często razem z sokołem jako symbole bogów Anubisa i Horusa.
Utrzymują się one w egipskiej ikonografii nagrobnej bardzo długo i pojawiają się na obiektach
datowanych na IV a nawet V wiek, kiedy chrześcijaństwo w Egipcie jest już dominujące41.
Na niektórych stelach z Kom Abu Billu przedstawienie szakala jest umieszczone w taki sposób,
jak gdyby nie wchodziło ono w skład pierwotnej kompozycji dekoracji nagrobka i było dodane
w ostatniej chwili, na prośbę rodziny zmarłego. Niekiedy wykonanie reliefu jest również gorszej
jakości, niż całej steli42. Świadczyłoby to, że symbol boga Anubisa był w społeczności Terenuthis
bardzo istotnym elementem kultu pośmiertnego.
Znaczenie rośliny (wici) pojawiającej się na warszawskiej steli Drakona syna Apiona43
nie jest jasne. Brak jest analogicznego przedstawienia na stelach pochodzących z Kom Abu Billu
lub też wiązanych z tym cmentarzyskiem. Może ono mieć charakter symboliczny, ale też może
wiązać się z życiem Drakona. Być może był on hodowcą winnej latorośli i jego zawód został
podkreślony w ten właśnie sposób. Na niektórych stelach z Kom Abu Billu jest sygnalizowany
zawód zmarłego bądź w inskrypcji44, bądź też przedstawieniem dodanym do kompozycji steli
np. szafeczka z lekami45.
Odrębnym problemem są inskrypcje towarzyszące przedstawieniom na stelach46. Są one
zazwyczaj bardzo krótkie. Zdecydowana ich większość jest zapisana w grece, ale na kilku stelach
użyto demotyki. Do rzadkości należą inskrypcje dwujęzyczne: grecko-demotyczne.
Inskrypcja zwykle podaje imię zmarłego, jego wiek i datę śmierci (dzień i miesiąc), czasami
39 H. Herdejiirgen, Friihkaiserzeitliche Sarkophage in Griechenland. Jb. DAI, 96, 1981, s. 413—135.
40 Ho o per, jw., s. 19 i następne.
41 К. P a r 1 a s с a, Mumienportrâts und verwandte Denkmâler. Wiesbaden 1966, s. 208; G. Grimm,
Die romischen Mumienmasken aus Âgypten. Wiesbaden 1974, s. 144.
42 H о о p e r, jw., s. 22, tabl. X b,c.
43 Nr inw. 198766.
44 Ho o per, jw., s. 27; BIFAO, 78, 1978, s. 237—238, nr 3.
45 BIFAO, 78, 1978, s. 247, nr 28, tabl. LXXVI 28.
46 Zaki Al y, jw., 1949, s. 57—58; Hooper, jw., s. 27 i następne.
244
jest znacznie bliższa sztuce egipskiej niż greckiej. Wyjątkiem są szaty, które w przytłaczającej
ilości przedstawień są typowo greckie. Również towarzyszące zwykle przedstawieniom osób,
spoczywających na łożach, sceny bankietowe, składające się najczęściej z trójnożnego stolika
z naczyniami libacyjnymi, amfory stojącej w stojaku, niekiedy z zawieszonym czerpakiem na
wylewie naczynia, lub też stojącym obok Harpokratesem oraz z bukietu kwiatów, chociaż
w swej wymowie są egipskie, to aranżacją raczej przypominają stele z Aten40. Występujące
na dwu stelach z Muzeum Narodowego przedstawienia szakala, są typowo egipskie. Szakal
pojawia się na stelach bardzo często razem z sokołem jako symbole bogów Anubisa i Horusa.
Utrzymują się one w egipskiej ikonografii nagrobnej bardzo długo i pojawiają się na obiektach
datowanych na IV a nawet V wiek, kiedy chrześcijaństwo w Egipcie jest już dominujące41.
Na niektórych stelach z Kom Abu Billu przedstawienie szakala jest umieszczone w taki sposób,
jak gdyby nie wchodziło ono w skład pierwotnej kompozycji dekoracji nagrobka i było dodane
w ostatniej chwili, na prośbę rodziny zmarłego. Niekiedy wykonanie reliefu jest również gorszej
jakości, niż całej steli42. Świadczyłoby to, że symbol boga Anubisa był w społeczności Terenuthis
bardzo istotnym elementem kultu pośmiertnego.
Znaczenie rośliny (wici) pojawiającej się na warszawskiej steli Drakona syna Apiona43
nie jest jasne. Brak jest analogicznego przedstawienia na stelach pochodzących z Kom Abu Billu
lub też wiązanych z tym cmentarzyskiem. Może ono mieć charakter symboliczny, ale też może
wiązać się z życiem Drakona. Być może był on hodowcą winnej latorośli i jego zawód został
podkreślony w ten właśnie sposób. Na niektórych stelach z Kom Abu Billu jest sygnalizowany
zawód zmarłego bądź w inskrypcji44, bądź też przedstawieniem dodanym do kompozycji steli
np. szafeczka z lekami45.
Odrębnym problemem są inskrypcje towarzyszące przedstawieniom na stelach46. Są one
zazwyczaj bardzo krótkie. Zdecydowana ich większość jest zapisana w grece, ale na kilku stelach
użyto demotyki. Do rzadkości należą inskrypcje dwujęzyczne: grecko-demotyczne.
Inskrypcja zwykle podaje imię zmarłego, jego wiek i datę śmierci (dzień i miesiąc), czasami
39 H. Herdejiirgen, Friihkaiserzeitliche Sarkophage in Griechenland. Jb. DAI, 96, 1981, s. 413—135.
40 Ho o per, jw., s. 19 i następne.
41 К. P a r 1 a s с a, Mumienportrâts und verwandte Denkmâler. Wiesbaden 1966, s. 208; G. Grimm,
Die romischen Mumienmasken aus Âgypten. Wiesbaden 1974, s. 144.
42 H о о p e r, jw., s. 22, tabl. X b,c.
43 Nr inw. 198766.
44 Ho o per, jw., s. 27; BIFAO, 78, 1978, s. 237—238, nr 3.
45 BIFAO, 78, 1978, s. 247, nr 28, tabl. LXXVI 28.
46 Zaki Al y, jw., 1949, s. 57—58; Hooper, jw., s. 27 i następne.
244