Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie (30.1986)

Wydaje się jednak słuszniejsze widzieć w nim godło urzędnika z Korkyry i sądzić, że ciężarek
był używany w IV w.p.n.e., podobnie jak pozostałe z amforą wczesnopanatenajską I.

Ciężar obiektów całej grupy wskazuje, że odpowiadają one standardowi 105, z wyjątkiem
jednego (3 — standard 112). Przyjmując zgodnie z Lang podwyżkę normy w ostatnich latach
V w.p.n.e., uznajemy, że cięższy odważnik pochodzi z tego okresu. Rzecz jasna, nie jest możliwe
udzielenie obecnie jednoznacznej odpowiedzi, czy po dekrecie Teisamenosa wycofano go z obie-
gu, czy też mimo powrotu do normatywu solońskiego był w dalszym ciągu używany. Tym nie-
mniej przychylamy się raczej do tej drugiej możliwości29. Norma pozostałych obiektów dowodzi,
że mogły być wyprodukowane już w VI w.p.n.e.; stemple zaś, bądź miejsce znalezienia, wskazują
na posługiwanie się nimi jeszcze w 2 poł. IV w.p.n.e. Dlatego zakładamy, że mierniki wagi z am-
forą wczesnopanatenajską I były w użyciu w okresie VI —IV w.p.n.e.

Odważniki z amforą wczesnopanatenajską II należą do standardu 112 (6)30. Na tej podstawie
przypuszczam, że pochodzą one z ostatnich lat V w.p.n.e. Trudno jednak wyobrazić sobie, by
dekret Teisamenosa spowodował wycofanie większej ilości mierników wagi niedawno wypro-
dukowanych. Należy raczej zakładać posługiwanie się nimi w dalszym ciągu, podobnie jak cię-
żarkiem z amforą wczesnopanatenajską I standardu 112 (3). Potwierdzeniem takiego przy-
puszczenia jest odkrycie zabytku z tej grupy w warstwie IV—II w.p.n.e. (6). Zespół ten miał
więc zastosowanie od ostatnich lat V w.p.n.e. do końca IV w.p.n.e. a być może nawet i w III
w.p.n.e.

Ciężarki wagowe z amforą wczesnopanatenajską III należą do standardu 112 (7—10). Le-
genda wagowa na jednym obiekcie wskazuje na inną frakcję (11). W przeciwieństwie do pozo-
stałych z grupy, będących 1/3 jednostki, ten jest jej 1/2. Z uwagi na normę przyjmujemy dla
tego zespołu datę post quem ostatnie lata V w.p.n.e.

Zwróćmy uwagę na ciężarek odkryty w kontekście późnohellenistycznym, opatrzony stem-
plem z Dionizosem (7), analogicznym do wizerunków monetarnych z pierwszego dziesięciolecia
I w.p.n.e.31. Tak późna kontrola dowodzi długotrwałości używania obiektu. Mógł to jednak
być przypadek jednostkowy. Pamiętając o definitywnej podwyżce normy w końcu II w.p.n.e.
ostrożniej byłoby przyjąć jako datę końcową całej grupy II wiek. Amforę wczesnopanatenajską
III wprowadzonoby więc na odważniki współcześnie z amforą wczesnopanatenajską II, czas
trwania symbolu był jednak dłuższy.

Interesuje nas zabytek stanowiący inną frakcję (11). Widniejący na nim stempel zawiera
kalatos podobny, naszym zdaniem, do wyobrażenia na monecie ateńskiej z lat 339—322 p.n.e.32.

29 Por. niżej, odważniki z amforą wczesnopanatenajską II.

30 Por. odważniki ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie, niżej, s. 27. Z uwagi na szczupłość mate-
riału zabytkowego musieliśmy wykorzystać do tego ustalenia zabytki z kolekcji warszawskiej.

31 Por. Lang, jw., s. 21, 22.

32 Por. Head, BMC, jw., s. 13, tabl. V, 1.

14