Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie (30.1986)

w 1821 roku1. Obraz zgłosiła żona nieżyjącego prawnuka malarza pani Maria z Wędrowskich
Orłowska, która jednocześnie udzieliła organizatorce wystawy cennych informacji o dziełach
artysty i pamiątkach znajdujących się niegdyś u potomków malarza, utraconych w czasie po-
wstania warszawskiego. Pozostały jedynie nieliczne drobiazgi przechowywane w Ożarowie pod
Warszawą. W posiadaniu pani Orłowskiej znajdują się: wyżej wymieniony obraz, zdjęcia
wnuczki artysty, pani Orłowskiej z Zaleskich, i żony wnuka Marii Zaleskiej z Wysockich oraz
tablica z odlewami gipsowymi wizerunków sławnych ludzi od starożytności do czasów współ-
czesnych Zaleskiemu (19 sztuk), które wg relacji pani Orłowskiej artysta kolekcjonował; takich
tablic miał posiadać dwanaście. Ponadto u pani Michalskiej, wychowanki prawnuczki Marcina
Zaleskiego, zachowało się lustro, uwidocznione we wnętrzu pokoju, na tle którego przedstawił
się nam artysta, na znanym autoportrecie ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie.
Niestety nie udało się nam pozyskać lustra na wystawę.

Podstawą do zorganizowania wystawy były prace malarza, będące własnością różnych mu-
zeów: największy zbiór — 36 obrazów z Muzeum Narodowego w Warszawie (łącznie z obiek-
tami wycofanymi z depozytów w innych muzeach i obrazami przypisywanymi Zaleskiemu),
m.in. Widok Pałacu w Łazienkach latem i Widok Zamku Królewskiego w Warszawie, Portret
własny i Wnętrze Szkoły Sztuk Pięknych z portretami uczniów; wnętrza w liczbie dziewięciu,
pochodzące z kolekcji Edwarda Rastawieckiego, z Muzeum Narodowego z Poznania, o bardzo
interesujących rozwiązaniach luministycznych i kolorystycznych, m.in. wnętrza katedry na
Wawelu, Salon Króla w pałacu w Wilanowie i Refektarz w klasztorze Cystersów; dwie interesu-
jące weduty o wartościach artystycznych i dokumentarnych : Widok Krakowskiego Przedmieścia
od Odwachu przy kościele św. Anny oraz dużych rozmiarów Widok Kowna z Muzeum Sztuki
w Łodzi; czternaście obrazów z Muzeum Historycznego m. st. Warszawy (z przypisywanymi),
wśród nich jeden z najokazalszych obrazów wystawy Plac Teatralny w Warszawie, przed kilku
laty nabyty do zbiorów Muzeum; ponadto jeden obraz i dwie akwarele (przypisywane Zale-
skiemu) z Muzeum Narodowego w Krakowie; dwa przypisywane Zaleskiemu obrazy z Muzeum
Narodowego we Wrocławiu i Wnętrze kościoła Dominikanów w Krakowie, malowane przed
pożarem jaki miał miejsce w 1850 г., o dosyć wyrafinowanej kolorystyce z Muzeum Okręgo-
wego w Lublinie; wreszcie jeden obraz z Muzeum Okręgowego w Toruniu. Z prac Zaleskiego prze-
chowywanych w muzeach za granicą udało się wypożyczyć tylko dwa z Lwowskiej Galerii Obra-
zów: niezwykle interesujące Wnętrze katedry św Jana w Warszawie, z 1840 x.2 (il. 1), pochodzące

1 Ol. pl., 101 x 75. Sygn. : „M. Zaleski 1820" (w lewym dolnym narożniku). Wymieniony w katalogu wystawy
pod nrem 46, wg S. Kozakiewicz, Warszawskie wystawy Sztuk Pięknych w latach 1819—1845. Wrocław
1952, s. 46.

2 Ol. pl., 101 x 75,7. Sygn. : ,,M. Zaleski / pinx 1840 / Varsovie" (z lewej na filarze). W katalogu wystawy mo-
nograficznej (Z. A. Nowak. Marcin Zaleski, 1796—1877. Muzeum Narodowe w Warszawie. Warszawa 1983)
wymiary podano w przybliżeniu.

312