DOI Heft:
Wykopaliska i badania archeologiczne
DOI Artikel:Ruszczyc, Barbara: Wykopaliska polsko-koptyjskie na komie Sidi Youssuf w Tell Atrib
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19633#0336
dących pozostałościami wielkiego wzgórza obejmującego kiedyś cały ten teren, stanowiąca
wschodni kwartał miasta z okresu rzymskiego3.
Płaska przestrzeń dochodzi prawie do samej wioski. Wzniesiona jest ok. metra ponad teren
dzisiejszych upraw. Pola otaczają kom od wschodu i północy. Obecnie od północy oddziela
go od pól rząd drzew. Od tej strony widoczne jest zniwelowanie partii komu. Daje się też zau-
ważyć równo ucięte zbocze północne, na którym rysują się wyraźnie przecięte warstwy (mur
ziemny na profilu lub wielkie usypisko rumowisk).
Ze względu na działania wojenne prace na komie zostały przerwane na okres dziesięciu
lat. W okresie tej przerwy teren upraw został powiększony przez zniszczenie i zniwelowanie
odkrytych w roku 1969 budowli przylegających od wschodu do komu. Wznowienie prac nastąpiło
jesienią 1979 r. Od tego czasu odbyło się 5 kolejnych kampanii wykopaliskowych. Prace badawcze
objęły północną część komu, tzn. najwyższą jego partię.
Od chwili rozpoczęcia badań, do kampanii 1983 г., zostały przeprowadzone sondaże wery-
fikacyjne ze wszystkich czterech stron komu, jak również dwa sondaże—jeden na północy na
polach uprawnych leżących między dzisiejszym cmentarzem a komem Sidi-Youssuf, drugi na
płaskim terenie na płd.-wschód od niego.
W pierwszym sezonie w 1969 г., trwającym prawie 3 miesiące, badania koncentrowały się
na stronie południowej i wschodniej wzgórza; przeprowadzono też sondaż weryfikacyjny na
polach uprawnych, leżących między komem Sidi Youssuf a obecnym cmentarzem, w kierunku
północy. Wykonano trzy sondaże, z których dwa pierwsze, usytuowane od strony południa, okre-
ślono literami A i B, natomiast trzeci — ustawiony do nich prostopadle od wschodu — literą C.
W tym ostatnim skoncentrowały się główne prace w 1969 r.4.
Badania rozpoczęto od południa, tj. od wykopu A, leżącego częściowo na płaskim terenie
u podnóża wzgórza i tylko lekko wcinającego się w jego zbocze. Zostały odkryte resztki murów
z cegły niepalonej, z ułożoną na nich warstwą tłucznia wapiennego. Konstrukcje te robiły wra-
żenie fundamentu, przeznaczonego pod budowlę. Zostały one odsłonięte w zachodniej części
wykopu. Drugim interesującym znaleziskiem tego sondażu jest narożnik, prawdopodobnie
fundamentów zbudowanych z cegły ziemnej. Z orientacji wydaje się, że była to budowla z okresu
egipskiego, a więc starsza. Przy ścianie północnej wykopu, w jego środkowej partii, została
odkryta polepa z warstwy tłuczonej cegły palonej, bardzo zniszczona, położona na glinianym
cokole miąższości około 10—15 cm. Na drobne znaleziska składają się głównie fragmenty ce-
ramiki ptolemejskiej, m.in. terra sigillata, stemplowanych imadeł amfor, lampek oraz kilka mo-
net ptolemejskich i rzymskich.
3 Description de l'Egypte..., Antiquités. 1809—22, rozdz. XXII, Description des Antiquités d'Athribis de
Thuis, s. 342; L. Dąbrowski, La topographie d'Athribis à l'époque romaine. ASAE LVIII, 1962, pl. П.
4 Por. plan I oraz ET VIII, 1975, 335—340.
332
wschodni kwartał miasta z okresu rzymskiego3.
Płaska przestrzeń dochodzi prawie do samej wioski. Wzniesiona jest ok. metra ponad teren
dzisiejszych upraw. Pola otaczają kom od wschodu i północy. Obecnie od północy oddziela
go od pól rząd drzew. Od tej strony widoczne jest zniwelowanie partii komu. Daje się też zau-
ważyć równo ucięte zbocze północne, na którym rysują się wyraźnie przecięte warstwy (mur
ziemny na profilu lub wielkie usypisko rumowisk).
Ze względu na działania wojenne prace na komie zostały przerwane na okres dziesięciu
lat. W okresie tej przerwy teren upraw został powiększony przez zniszczenie i zniwelowanie
odkrytych w roku 1969 budowli przylegających od wschodu do komu. Wznowienie prac nastąpiło
jesienią 1979 r. Od tego czasu odbyło się 5 kolejnych kampanii wykopaliskowych. Prace badawcze
objęły północną część komu, tzn. najwyższą jego partię.
Od chwili rozpoczęcia badań, do kampanii 1983 г., zostały przeprowadzone sondaże wery-
fikacyjne ze wszystkich czterech stron komu, jak również dwa sondaże—jeden na północy na
polach uprawnych leżących między dzisiejszym cmentarzem a komem Sidi-Youssuf, drugi na
płaskim terenie na płd.-wschód od niego.
W pierwszym sezonie w 1969 г., trwającym prawie 3 miesiące, badania koncentrowały się
na stronie południowej i wschodniej wzgórza; przeprowadzono też sondaż weryfikacyjny na
polach uprawnych, leżących między komem Sidi Youssuf a obecnym cmentarzem, w kierunku
północy. Wykonano trzy sondaże, z których dwa pierwsze, usytuowane od strony południa, okre-
ślono literami A i B, natomiast trzeci — ustawiony do nich prostopadle od wschodu — literą C.
W tym ostatnim skoncentrowały się główne prace w 1969 r.4.
Badania rozpoczęto od południa, tj. od wykopu A, leżącego częściowo na płaskim terenie
u podnóża wzgórza i tylko lekko wcinającego się w jego zbocze. Zostały odkryte resztki murów
z cegły niepalonej, z ułożoną na nich warstwą tłucznia wapiennego. Konstrukcje te robiły wra-
żenie fundamentu, przeznaczonego pod budowlę. Zostały one odsłonięte w zachodniej części
wykopu. Drugim interesującym znaleziskiem tego sondażu jest narożnik, prawdopodobnie
fundamentów zbudowanych z cegły ziemnej. Z orientacji wydaje się, że była to budowla z okresu
egipskiego, a więc starsza. Przy ścianie północnej wykopu, w jego środkowej partii, została
odkryta polepa z warstwy tłuczonej cegły palonej, bardzo zniszczona, położona na glinianym
cokole miąższości około 10—15 cm. Na drobne znaleziska składają się głównie fragmenty ce-
ramiki ptolemejskiej, m.in. terra sigillata, stemplowanych imadeł amfor, lampek oraz kilka mo-
net ptolemejskich i rzymskich.
3 Description de l'Egypte..., Antiquités. 1809—22, rozdz. XXII, Description des Antiquités d'Athribis de
Thuis, s. 342; L. Dąbrowski, La topographie d'Athribis à l'époque romaine. ASAE LVIII, 1962, pl. П.
4 Por. plan I oraz ET VIII, 1975, 335—340.
332