DOI Artikel:
Rostworowski, Marek: Leonarda da Vinci portret ,,Damy z Gronostajem''
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.21218#0017
nieporozumieniem 2), opartym na złudnym podobieństwie portretu krakow-
skiego do obrazu w Luwrze, zwanego „La belle Ferronniere 3). Obraz paryski
uchodził mylnie za portret kochanki Franciszka I, pędzla Leonarda; jest on
prawdopodobnie dziełem Boltraffia i przedstawia Beatrice d’Este, żonę Lud-
wika Sforzy 4). Atrybucja w katalogu puławskim, chociaż oparta na błędnej
przesłance, jest jednak najwcześniejszym śladem hipotezy, łączącej „Damę
z gronostajem” z imieniem Leonarda, która to hipoteza utrzymała się do
dziś dnia. Co do przedstawionej postaci, to w późniejszych latach niektórzy
uważali ją nawet za alegorię czystości (z powodu gronostaja)5). W r. 1900
fan Bołoz-Antoniewicz wysunął nową koncepcję, mianowicie, że obraz kra-
kowski jest portretem Cecylii Gallerani, kochanki Ludwika Sforzy, malo-
wanym przez Leonarda w pierwszych latach jego pobytu w Mediolanie, a więc
po r. 1482, opisanym w sonecie przez Bellincioni’ego, nadwornego poetę Sfor-
zy, a wzmiankowanym w korespondencji między Cecylią a Izabelą d.’Este 6).
Koncepcja ta utrzymuje się w nauce do dziś wśród zwolenników autorstwa
Leonarda 7).
2) „Obraz przez Leonarda d’Awinci malowany ma być portretem kochanki Franciszka I,
króla francuskiego. Zwali ją la belle Feroniere..." (Katalog j. w., str. 193). Z użytej formy
„ma być" wynika, że autor referuje cudze zdanie, nie wiadomo czyje, natomiast autorstwo
Leonarda stwierdzone jest bez wątpliwości.
3) Charakter i budowa twarzy „Damy z gronostajem" i „La belle Ferronniere" w Luwrze
są tak różne, że portrety te nie mogą przedstawiać tej samej osoby. Błędne utożsamianie tych
dwóch różnych osób przez autora Katalogu Domu Gotyckiego opiera się na zestawieniu
obrazu krakowskiego z załączoną w Katalogu akwafortą obrazu paryskiego — „obraz ko-
biety przez Leonarda d’Awinci i kopersztych tejże" (Katalog j. w. str. 602). Akwaforta
znacznie odbiega od oryginału na skutek wyidealizowania twarzy, a zbliża się do portretu
krakowskiego.
4) Wskazuje na to podobieństwo do miniatury na kontrakcie ślubnym Ludwika Sforzy
i do podobizny Beatrice d’Este na „Pala Sforzesca", (F. Bock, Leonardofragen, Reperto-
rium fur Kunstwissenschaft, t. 39, Berlin 1916, str. 229).
5) M. Sokołowski, Muzeum xx Czartoryskich w Krakowie, Lwów 1892, str. 20, odbitka
z Kwartalnika Historycznego.
6) J. Bołoz-Antoniewicz, Portret Cecylii Gallerani przez Lionarda da Yinci w Muzeum
książąt Czartoryskich w Krakowie, Pamiętnik Trzeciego Zjazdu Historyków Polskich w Kra-
kowie, sekcja IV, Kraków 1900. Według notatki AmorettPego, dyrektora mediolańskiej Am-
brozjany za Napoleona I, portret Cecylii miał się znajdować w w. XVIII w Mediolanie
u markiza Bonesana (J. Bołoz-Antoniewicz, op. cit., str. 9). G. Carotti (Le opere di Leonardo,
Bramante e Rafaełlo, Mediolan 1905) twierdzi, że widział u handlarza mediolańskiego
portrecik podpisany „Cecilia Gallerani", na którym osoba przedstawiona podobna była do
„Damy z gronostajem". Niestety nic nie wiemy o dalszych losach tego portreciku. — F. Bock
(op. cit. Str. 225) zebrał grupę portretów przedstawiających jego zdaniem tę samą osobę; są to:
portret w zbiorach Roden’ów w Tullymore Parć, z podobizną Ludwika Sforzy na sprzączce
paska, portret będący własnością Mr Nevalł, portret profilowy w Ambroz.janie oraz jego
replika. Wszystkie te portrety są bezimienne.
7) Całe prawdopodobieństwo tej hipotezy opiera się na przeświadczeniu o autorstwie
Leonarda i gdyby wypadło przypisać obraz komu innemu, nie byłoby żadnych podstaw do
uważania go za portret Cecylii. Wskazówki takie, jak młody wiek portretowanej, wzmianko-
wany w liście Cecylii do Izabeli d’Este, przezwisko Hermelino, które miał nosić Ludwik
11
skiego do obrazu w Luwrze, zwanego „La belle Ferronniere 3). Obraz paryski
uchodził mylnie za portret kochanki Franciszka I, pędzla Leonarda; jest on
prawdopodobnie dziełem Boltraffia i przedstawia Beatrice d’Este, żonę Lud-
wika Sforzy 4). Atrybucja w katalogu puławskim, chociaż oparta na błędnej
przesłance, jest jednak najwcześniejszym śladem hipotezy, łączącej „Damę
z gronostajem” z imieniem Leonarda, która to hipoteza utrzymała się do
dziś dnia. Co do przedstawionej postaci, to w późniejszych latach niektórzy
uważali ją nawet za alegorię czystości (z powodu gronostaja)5). W r. 1900
fan Bołoz-Antoniewicz wysunął nową koncepcję, mianowicie, że obraz kra-
kowski jest portretem Cecylii Gallerani, kochanki Ludwika Sforzy, malo-
wanym przez Leonarda w pierwszych latach jego pobytu w Mediolanie, a więc
po r. 1482, opisanym w sonecie przez Bellincioni’ego, nadwornego poetę Sfor-
zy, a wzmiankowanym w korespondencji między Cecylią a Izabelą d.’Este 6).
Koncepcja ta utrzymuje się w nauce do dziś wśród zwolenników autorstwa
Leonarda 7).
2) „Obraz przez Leonarda d’Awinci malowany ma być portretem kochanki Franciszka I,
króla francuskiego. Zwali ją la belle Feroniere..." (Katalog j. w., str. 193). Z użytej formy
„ma być" wynika, że autor referuje cudze zdanie, nie wiadomo czyje, natomiast autorstwo
Leonarda stwierdzone jest bez wątpliwości.
3) Charakter i budowa twarzy „Damy z gronostajem" i „La belle Ferronniere" w Luwrze
są tak różne, że portrety te nie mogą przedstawiać tej samej osoby. Błędne utożsamianie tych
dwóch różnych osób przez autora Katalogu Domu Gotyckiego opiera się na zestawieniu
obrazu krakowskiego z załączoną w Katalogu akwafortą obrazu paryskiego — „obraz ko-
biety przez Leonarda d’Awinci i kopersztych tejże" (Katalog j. w. str. 602). Akwaforta
znacznie odbiega od oryginału na skutek wyidealizowania twarzy, a zbliża się do portretu
krakowskiego.
4) Wskazuje na to podobieństwo do miniatury na kontrakcie ślubnym Ludwika Sforzy
i do podobizny Beatrice d’Este na „Pala Sforzesca", (F. Bock, Leonardofragen, Reperto-
rium fur Kunstwissenschaft, t. 39, Berlin 1916, str. 229).
5) M. Sokołowski, Muzeum xx Czartoryskich w Krakowie, Lwów 1892, str. 20, odbitka
z Kwartalnika Historycznego.
6) J. Bołoz-Antoniewicz, Portret Cecylii Gallerani przez Lionarda da Yinci w Muzeum
książąt Czartoryskich w Krakowie, Pamiętnik Trzeciego Zjazdu Historyków Polskich w Kra-
kowie, sekcja IV, Kraków 1900. Według notatki AmorettPego, dyrektora mediolańskiej Am-
brozjany za Napoleona I, portret Cecylii miał się znajdować w w. XVIII w Mediolanie
u markiza Bonesana (J. Bołoz-Antoniewicz, op. cit., str. 9). G. Carotti (Le opere di Leonardo,
Bramante e Rafaełlo, Mediolan 1905) twierdzi, że widział u handlarza mediolańskiego
portrecik podpisany „Cecilia Gallerani", na którym osoba przedstawiona podobna była do
„Damy z gronostajem". Niestety nic nie wiemy o dalszych losach tego portreciku. — F. Bock
(op. cit. Str. 225) zebrał grupę portretów przedstawiających jego zdaniem tę samą osobę; są to:
portret w zbiorach Roden’ów w Tullymore Parć, z podobizną Ludwika Sforzy na sprzączce
paska, portret będący własnością Mr Nevalł, portret profilowy w Ambroz.janie oraz jego
replika. Wszystkie te portrety są bezimienne.
7) Całe prawdopodobieństwo tej hipotezy opiera się na przeświadczeniu o autorstwie
Leonarda i gdyby wypadło przypisać obraz komu innemu, nie byłoby żadnych podstaw do
uważania go za portret Cecylii. Wskazówki takie, jak młody wiek portretowanej, wzmianko-
wany w liście Cecylii do Izabeli d’Este, przezwisko Hermelino, które miał nosić Ludwik
11