DOI Artikel:
Marekowska, Bronisława: Kolekcja Srebrnych łyżek polskich z w. XVI i XVII
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.21218#0153
& s
CL.
y
3
&
©
d.
3
c
$■
@ b 0C
9
?<3
m
Ryc. 106. Cechy miejskie i znaki imienne złotników na łyżkach ze zbiorów Muzeum
Narodowego w Krakowie (powiększenie dwukrotne): — a) Toruń, r. 1567 (do ryc. 74); —
b) Wilno, w. XVI/XVII (do ryc. 75); — c) Gdańsk, w. XVI/XVII (do ryc. 76); —
d) Wrocław, w. XVI (do ryc. 81); — e) Toruń, w. XVI (do ryc. 82); — f) Wrocław,
w. XVII/XVIII (do ryc. 95); — g) Wrocław, cecha miejska z lat 1712—1721, złotnik
Gottfried Korner (żyjący 1685—1722); — h) Wrocław, cecha miejska z lat 1727—1797,
złotnik Thomas Beyl (żyjący 1719—1758).
dostępnych nam publikacji67). Porównując np. zabytki wystawy budapesz-
tańskiej, odnajdujemy wśród okazów z w. XVI i XVII jedną łyżkę, której
forma, ornament oraz napis niemiecki na całej długości trzonka przypominają
wiernie łyżki polskie z opracowanej kolekcji. Trzeba jednak stwierdzić, że
na ogół napisy na trzonkach łyżek obcych występują bez porównania rza-
dziej niż w Polsce i że cechą charakterystyczną łyżek polskich jest stosowa-
nie w napisach dwuwierszy Mikołaja Reya.
Wspomnieć też należy, że zachowana ilość łyżek srebrnych w zbiorach
polskich jest nieproporcjonalnie mała w stosunku do wielkich ilości poda-
wanych przez ówczesne inwentarze. Uległy one zniszczeniu, głównie na sku-
tek kataklizmów wojennych, w czasie których przetapiano je wraz z innymi
srebrami. Równie bezpowrotną stratą dla Polski było wywożenie zagranicę
cennych wyrobów złotniczych przez antykwariuszy 68).
67) The Conoisseur, t. VII, 1908, str. 130, — t. IV, 1902, str. 88, str. 34. Meisterwerke
der Stadlichen Gemałdegalerie in Dresden. — Ch. Pulsky, E. Padisies, E. Molinier,
Chefs d’oevre d’ofrerie a l’exposition de Budapest, Paryż t. I, str. 149. — Der grosse Brock-
haus, t. XI, Lipsk 1932, str. 518. — Meyer, Konversation Lexikon, t, X, Lipsk 1888,
str. 866. — O. Falkę, Alte Goldschmiedewerke im Ziircher Kunsthaus, Zurich i Lipsk 1928,
str. 85. — Encyklopaedia Britannica, t. XXIX, Chicago 1946, str. 261. — Wielka Encyklope-
dia Powszechna Ilustrowana, t. XLV—XLVII, Warszawa 1864, str. 721. — Enciclopedia
Italiana, t. XII, Milano 1931, str. 73.
68) Jako jeden z przykładów wywożenia wyrobów złotniczych służy wiadomość, jaką
podaje J. Kołaczkowski (op. cit., str. 210), że r. 1884 „w okolicy Równego nabyli antykwa-
riusze wspaniałą, srebrną tacę ozdobioną wizerunkami królów polskich, która ma się obecnie
znajdować w zbiorach ks. Walii".
10*
147
CL.
y
3
&
©
d.
3
c
$■
@ b 0C
9
?<3
m
Ryc. 106. Cechy miejskie i znaki imienne złotników na łyżkach ze zbiorów Muzeum
Narodowego w Krakowie (powiększenie dwukrotne): — a) Toruń, r. 1567 (do ryc. 74); —
b) Wilno, w. XVI/XVII (do ryc. 75); — c) Gdańsk, w. XVI/XVII (do ryc. 76); —
d) Wrocław, w. XVI (do ryc. 81); — e) Toruń, w. XVI (do ryc. 82); — f) Wrocław,
w. XVII/XVIII (do ryc. 95); — g) Wrocław, cecha miejska z lat 1712—1721, złotnik
Gottfried Korner (żyjący 1685—1722); — h) Wrocław, cecha miejska z lat 1727—1797,
złotnik Thomas Beyl (żyjący 1719—1758).
dostępnych nam publikacji67). Porównując np. zabytki wystawy budapesz-
tańskiej, odnajdujemy wśród okazów z w. XVI i XVII jedną łyżkę, której
forma, ornament oraz napis niemiecki na całej długości trzonka przypominają
wiernie łyżki polskie z opracowanej kolekcji. Trzeba jednak stwierdzić, że
na ogół napisy na trzonkach łyżek obcych występują bez porównania rza-
dziej niż w Polsce i że cechą charakterystyczną łyżek polskich jest stosowa-
nie w napisach dwuwierszy Mikołaja Reya.
Wspomnieć też należy, że zachowana ilość łyżek srebrnych w zbiorach
polskich jest nieproporcjonalnie mała w stosunku do wielkich ilości poda-
wanych przez ówczesne inwentarze. Uległy one zniszczeniu, głównie na sku-
tek kataklizmów wojennych, w czasie których przetapiano je wraz z innymi
srebrami. Równie bezpowrotną stratą dla Polski było wywożenie zagranicę
cennych wyrobów złotniczych przez antykwariuszy 68).
67) The Conoisseur, t. VII, 1908, str. 130, — t. IV, 1902, str. 88, str. 34. Meisterwerke
der Stadlichen Gemałdegalerie in Dresden. — Ch. Pulsky, E. Padisies, E. Molinier,
Chefs d’oevre d’ofrerie a l’exposition de Budapest, Paryż t. I, str. 149. — Der grosse Brock-
haus, t. XI, Lipsk 1932, str. 518. — Meyer, Konversation Lexikon, t, X, Lipsk 1888,
str. 866. — O. Falkę, Alte Goldschmiedewerke im Ziircher Kunsthaus, Zurich i Lipsk 1928,
str. 85. — Encyklopaedia Britannica, t. XXIX, Chicago 1946, str. 261. — Wielka Encyklope-
dia Powszechna Ilustrowana, t. XLV—XLVII, Warszawa 1864, str. 721. — Enciclopedia
Italiana, t. XII, Milano 1931, str. 73.
68) Jako jeden z przykładów wywożenia wyrobów złotniczych służy wiadomość, jaką
podaje J. Kołaczkowski (op. cit., str. 210), że r. 1884 „w okolicy Równego nabyli antykwa-
riusze wspaniałą, srebrną tacę ozdobioną wizerunkami królów polskich, która ma się obecnie
znajdować w zbiorach ks. Walii".
10*
147