DOI Artikel:
Skubiszewska, Maria; Kasimir: Program ikonograficzny nagrobka Kazimierza Jagiellończyka w katedrze wawelskiej
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.17922#0205
9 S. Dettloff, Wit Stosz, Wrocław 1961, s. 26—44; tam podana literatura przedmiotu.
i° Dettloff, o. c, s. 61—64.
11 Dettloff, o. c, s. 59—61. — Muzeum Narodowe w Krakowie. Sztuka w Krakowie w latach 1350—1550. Wy-
stawa urządzona w sześćsetletnią rocznicą założenia Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1964, nr 141. W cytowanych
pozycjach podana literatura przedmiotu.
12 Dettloff, o.c, s. 65, przypis 117. — A. Kieslinger, Die nutzbaren Gesteine Salzburgs, Stuttgart 1964, s.
215, 230—231, 237. — Kolorystyczny opis marmuru podaje P. Skubiszewski, Rzeźba nagrobna Wita Stwosza,
Warszawa 1957, s. 18 i n.
13 Na zależność nagrobka Kazimierza Jagiellończyka od nagrobka Jagiełły wskazywano wielokrotnie, zob.
m. in. F. Kopera, Wit Stwosz w Krakowie (Rocz. Krak. X, 1907, s. 57). — C. T. Muller, Veit Stoss in Krakau (Miinchn.
Jahrbuch d. bild. Kunst, N. F. X, 1933, s. 47). — B. Lutze, Veit Stoss, Berlin 1952, s. 17. -— D. Frey, Die mittela-
terlichen Kónigsgrdber im Krakauer Dom (Pantheon XXXI, 1943, s. 40 i n.). — Skubiszewski, 0. c, s. 45 i n. — Det-
tloff, o. c, s. 66.
14 Zamiast HUEBER błędnie wykuto HUEBEK. — Dettloff, o. c, s. 91. Nie wiadomo, skąd Huber przy-
był do Krakowa; na dokumencie z r. 1496 podał się za passawczyka (por. J. Ptaśnik, Craconia artificum 1300—
1500, Kraków 1917, nr 1262), ale na nagrobku wskazał w swej sygnaturze na inną miejscowość. Por. w tej sprawie:
Skubiszewski, o. c, przypis 47, s. 101. Na temat roli, jaką w wykonaniu dzieła odegrał Jorg Huber, wyrażono
rozmaite opinie. Słuszny wydaje się pogląd, iż był on artystą drugorzędnym, pracującym według wskazówek mistrza.
Brał niewątpliwie udział w wykuwaniu głowic baldachimu i może pewnych fragmentów tumby. Nie zaważył jed-
nak poważniej na ich koncepcji artystycznej. Stanowisko takie zajmują S. Dettoff, Rzeźba gnieźnieńska Wita Stwosza,
s. 45; tenże, Zur JorS Huber-Frage (Dawna Sztuka I, 1938, s. 303); tenże, Wit Stwosz, s. 90—94. — Skubiszewski,
0. c, s. 54—56-
15 Por. Łętowski, o. c, s. 4. — Kopera, o. c, s. 98.
16 Literaturę przedmiotu zestawił i krytycznie omówił Skubiszewski, o. c, s. 14—17, oraz Dettloff, Wit
Stosz, s. 66—76 i 90—94.
17 Zarówno w sprawie czasu powstania dzieła, jak osoby fundatora poglądy są podzielone. Według niektó-
rych badaczy, nagrobek był zaczęiy lub wręcz powstał za życia króla, a pogląd ten reprezentują: B. Daun, Veit
Stoss undseine Schule in Deutschland, Polen, Ungarn undSiebenbiirgen, Leipzig 1916, s. 30. — Muller, o. c, s. 47. — Lutze,
o. c, s. 16. — Skubiszewski, o. c, s. 29. Według innych, nagrobek powstał dopiero po śmierci króla. Tak sądzą:
J. Muczkowski, Dwie kaplice jagiellońskie w katedrze krakowskiej, Kraków 1859, s. 43. — Kopera, Wit Stwosz...,
s. 86. i n. — M. Lossnit/er, Veit Stoss, die Herkunft seiner Kunst, seine Werke und sein Leben, Leipzig 1912,
s. 57 i n. — S. Dettloff, Zur &itfolge der Krakauer Marmorwerke des Veit Stosz (Monatshefte f. Kunstwiss. XII,
1919, s. 97). — Tenże, Rzeźba gnieźnieńska Wita Stosza. Z badań nad twórczością krakowską mistrza, Poznań 1922,
s. 43. — Tenże, Wit Stosz, s. 68.Na rzecz stanowiska pierwszego przytoczono fakt, iż znaczną część czasu pomiędzy
czerwcem 1492, kiedy umarł Kazimierz, a początkiem r. 1496, kiedy Wit Stwosz na stałe opuścił Polskę, wypełnia
poświadczona źródłowo praca artysty nad różnymi zamówieniami w marmurze i drzewie (Skubiszewski, 0. c, s. 92).
Wyryta na płycie ponad sygnaturą data 1492 określałaby termin ukończenia dzieła i wskazywałaby jednocześnie
na rok śmierci monarchy. Autorzy natomiast poglądu, iż nagrobek został wykonany po r. 1492, opierają się głównie
na przeświadczeniu, że twarz królewską wyrzeźbiono posługując się maską pośmiertną (Kopera, o.c, s. 87.—
Dettloff, Wit Stosz, s. 68, 71 i n.). Różnice w poglądach na osobę fundatora wynikają z różnych, częściowo
niezgodnych z sobą źródeł pisanych. I tak, większość badaczy przyjęła, powołując się głównie na wzmiankę
■w Kronice Macieja Miechowity, że inicjatorką dzieła była królowa Elżbieta (J. Muczkowski, Historia rzeźby...
w Krakowie, Rocz. Krak. VI, 1904, s. 169). — Kopera, o. c, s. 100. — Lossnitzer, 0. c, s. 55. — Dettloff,
Rzeźba gnieźnieńska Wita Stosza, s. 36 i n.). Ale temu przekazowi przeczą inne, u Marcina Bielskiego i Macieja
Stryj ko wskiego, co dla niektórych z kolei autorów stało się podstawą do twierdzenia, że sam król zamówił dla siebie
nagrobek (Muczkowski, Dwie kaplice jagiellońskie... s. 44. — Daun, o. c, s. 30. — Muller, o. c, s. 47). Wskazy-
wano przy tym na fakt, że prace nad kaplicą królewską rozpoczęto już w r. 1467 i że grobowce królewskie były
w niej bez wątpienia przewidziane. Jeśli więc nawet wiele w artystycznym wyposażeniu wnętrza powstało z ini-
cjatywy królowej, nie mogło to zdarzyć się bez udziału i wiedzy monarchy (Skubiszewski, o. c, s. 29).
Dotychczasowa dyskusja wykazała, że nie ma podstaw do precyzyjnego ustalenia czasu powstania rzeźby.
Przyjąć tylko trzeba, że zawiera się on pomiędzy rokiem zapewne 1489, w którym artysta ukończył ołtarz Mariacki,
a 1493, kiedy przystąpił do wykonywania następnych zamówień, znacznych rozmiarami i programem artystycznym.
Umieszczoną na nagrobku datę trudno uznać za argument w dotychczasowym sporze: mógł ją Wit Stwosz wykuć
w roku śmierci króla na wcześniej wykonanej płycie, lecz mogła wraz z płytą powstać nieco później. Wydaje się
natomiast, że w sprawie fundacji dzieła można zająć bardziej zdecydowane stanowisko zgodnie z poglądem, iż rów-
nież monarcha brał w niej udział. Będzie o tym mowa w niniejszej pracy.
18 Skubiszewski, o. c, s. 45 i n.
13* 195
i° Dettloff, o. c, s. 61—64.
11 Dettloff, o. c, s. 59—61. — Muzeum Narodowe w Krakowie. Sztuka w Krakowie w latach 1350—1550. Wy-
stawa urządzona w sześćsetletnią rocznicą założenia Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1964, nr 141. W cytowanych
pozycjach podana literatura przedmiotu.
12 Dettloff, o.c, s. 65, przypis 117. — A. Kieslinger, Die nutzbaren Gesteine Salzburgs, Stuttgart 1964, s.
215, 230—231, 237. — Kolorystyczny opis marmuru podaje P. Skubiszewski, Rzeźba nagrobna Wita Stwosza,
Warszawa 1957, s. 18 i n.
13 Na zależność nagrobka Kazimierza Jagiellończyka od nagrobka Jagiełły wskazywano wielokrotnie, zob.
m. in. F. Kopera, Wit Stwosz w Krakowie (Rocz. Krak. X, 1907, s. 57). — C. T. Muller, Veit Stoss in Krakau (Miinchn.
Jahrbuch d. bild. Kunst, N. F. X, 1933, s. 47). — B. Lutze, Veit Stoss, Berlin 1952, s. 17. -— D. Frey, Die mittela-
terlichen Kónigsgrdber im Krakauer Dom (Pantheon XXXI, 1943, s. 40 i n.). — Skubiszewski, 0. c, s. 45 i n. — Det-
tloff, o. c, s. 66.
14 Zamiast HUEBER błędnie wykuto HUEBEK. — Dettloff, o. c, s. 91. Nie wiadomo, skąd Huber przy-
był do Krakowa; na dokumencie z r. 1496 podał się za passawczyka (por. J. Ptaśnik, Craconia artificum 1300—
1500, Kraków 1917, nr 1262), ale na nagrobku wskazał w swej sygnaturze na inną miejscowość. Por. w tej sprawie:
Skubiszewski, o. c, przypis 47, s. 101. Na temat roli, jaką w wykonaniu dzieła odegrał Jorg Huber, wyrażono
rozmaite opinie. Słuszny wydaje się pogląd, iż był on artystą drugorzędnym, pracującym według wskazówek mistrza.
Brał niewątpliwie udział w wykuwaniu głowic baldachimu i może pewnych fragmentów tumby. Nie zaważył jed-
nak poważniej na ich koncepcji artystycznej. Stanowisko takie zajmują S. Dettoff, Rzeźba gnieźnieńska Wita Stwosza,
s. 45; tenże, Zur JorS Huber-Frage (Dawna Sztuka I, 1938, s. 303); tenże, Wit Stwosz, s. 90—94. — Skubiszewski,
0. c, s. 54—56-
15 Por. Łętowski, o. c, s. 4. — Kopera, o. c, s. 98.
16 Literaturę przedmiotu zestawił i krytycznie omówił Skubiszewski, o. c, s. 14—17, oraz Dettloff, Wit
Stosz, s. 66—76 i 90—94.
17 Zarówno w sprawie czasu powstania dzieła, jak osoby fundatora poglądy są podzielone. Według niektó-
rych badaczy, nagrobek był zaczęiy lub wręcz powstał za życia króla, a pogląd ten reprezentują: B. Daun, Veit
Stoss undseine Schule in Deutschland, Polen, Ungarn undSiebenbiirgen, Leipzig 1916, s. 30. — Muller, o. c, s. 47. — Lutze,
o. c, s. 16. — Skubiszewski, o. c, s. 29. Według innych, nagrobek powstał dopiero po śmierci króla. Tak sądzą:
J. Muczkowski, Dwie kaplice jagiellońskie w katedrze krakowskiej, Kraków 1859, s. 43. — Kopera, Wit Stwosz...,
s. 86. i n. — M. Lossnit/er, Veit Stoss, die Herkunft seiner Kunst, seine Werke und sein Leben, Leipzig 1912,
s. 57 i n. — S. Dettloff, Zur &itfolge der Krakauer Marmorwerke des Veit Stosz (Monatshefte f. Kunstwiss. XII,
1919, s. 97). — Tenże, Rzeźba gnieźnieńska Wita Stosza. Z badań nad twórczością krakowską mistrza, Poznań 1922,
s. 43. — Tenże, Wit Stosz, s. 68.Na rzecz stanowiska pierwszego przytoczono fakt, iż znaczną część czasu pomiędzy
czerwcem 1492, kiedy umarł Kazimierz, a początkiem r. 1496, kiedy Wit Stwosz na stałe opuścił Polskę, wypełnia
poświadczona źródłowo praca artysty nad różnymi zamówieniami w marmurze i drzewie (Skubiszewski, 0. c, s. 92).
Wyryta na płycie ponad sygnaturą data 1492 określałaby termin ukończenia dzieła i wskazywałaby jednocześnie
na rok śmierci monarchy. Autorzy natomiast poglądu, iż nagrobek został wykonany po r. 1492, opierają się głównie
na przeświadczeniu, że twarz królewską wyrzeźbiono posługując się maską pośmiertną (Kopera, o.c, s. 87.—
Dettloff, Wit Stosz, s. 68, 71 i n.). Różnice w poglądach na osobę fundatora wynikają z różnych, częściowo
niezgodnych z sobą źródeł pisanych. I tak, większość badaczy przyjęła, powołując się głównie na wzmiankę
■w Kronice Macieja Miechowity, że inicjatorką dzieła była królowa Elżbieta (J. Muczkowski, Historia rzeźby...
w Krakowie, Rocz. Krak. VI, 1904, s. 169). — Kopera, o. c, s. 100. — Lossnitzer, 0. c, s. 55. — Dettloff,
Rzeźba gnieźnieńska Wita Stosza, s. 36 i n.). Ale temu przekazowi przeczą inne, u Marcina Bielskiego i Macieja
Stryj ko wskiego, co dla niektórych z kolei autorów stało się podstawą do twierdzenia, że sam król zamówił dla siebie
nagrobek (Muczkowski, Dwie kaplice jagiellońskie... s. 44. — Daun, o. c, s. 30. — Muller, o. c, s. 47). Wskazy-
wano przy tym na fakt, że prace nad kaplicą królewską rozpoczęto już w r. 1467 i że grobowce królewskie były
w niej bez wątpienia przewidziane. Jeśli więc nawet wiele w artystycznym wyposażeniu wnętrza powstało z ini-
cjatywy królowej, nie mogło to zdarzyć się bez udziału i wiedzy monarchy (Skubiszewski, o. c, s. 29).
Dotychczasowa dyskusja wykazała, że nie ma podstaw do precyzyjnego ustalenia czasu powstania rzeźby.
Przyjąć tylko trzeba, że zawiera się on pomiędzy rokiem zapewne 1489, w którym artysta ukończył ołtarz Mariacki,
a 1493, kiedy przystąpił do wykonywania następnych zamówień, znacznych rozmiarami i programem artystycznym.
Umieszczoną na nagrobku datę trudno uznać za argument w dotychczasowym sporze: mógł ją Wit Stwosz wykuć
w roku śmierci króla na wcześniej wykonanej płycie, lecz mogła wraz z płytą powstać nieco później. Wydaje się
natomiast, że w sprawie fundacji dzieła można zająć bardziej zdecydowane stanowisko zgodnie z poglądem, iż rów-
nież monarcha brał w niej udział. Będzie o tym mowa w niniejszej pracy.
18 Skubiszewski, o. c, s. 45 i n.
13* 195