DOI Heft:
Miscellanea
DOI Artikel:Łakociński, Zygmunt; Stefan: Portret króla Stefana Batorego w Kalmarze
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.17922#0407
MISCELLANEA
ZYGMUNT ŁAKOCINSKI
PORTRET KRÓLA STEFANA BATOREGO W KALMARZE
W historycznym starym zamku w Kal-
marze, mieszczącym obecnie muzealne
zbiory tej części prowincji Smalandii w po-
łudniowej Szwecji, nie zachowało się,
praktycznie biorąc, nic z ruchomego urzą-
dzenia wnętrz tej dawnej rezydencji kró-
lewskiej, połączonej wieloma więzami z Pol-
ską. Kalmar stanowił od dawien dawna
główną bramę wjazdową dla podróżników
przybywających do Szwecji z kontynentu,
a więc i z Polski. Stara granica polityczna
duńsko-szwedzka przebiegała, jak wiadomo
stosunkowo niedawno, bo jeszcze trzysta
lat temu, niespełna pięćdziesiąt km na
południe od miasta. Zamek odgrywał
w ten sposób również doniosłą rolę jako
twierdza graniczna, o którą też wielo-
krotnie rozgrywały się zaciekłe walki i dłu-
gie, uciążliwe oblężenia, by wspomnieć
jedynie o obronie zamku przez Bekiesza
na czele garstki polskiej piechoty przeciwko
oddziałom księcia Karola Sudermańskiego,
stryja i zagorzałego wroga Zygmunta
III-go.
W zbiorach zamku zachował się nie-
wielki zabytek, co prawda nie wiążący się
ściśle z historią samego zamku, lecz dla
nas interesujący. Jest to mały portret
rozmiarów 282x212 mm, olejny na drze-
wie, w ramie jak się wydaje nie pierwotnej
(nr kat. 12555). Portret przedstawia star-
szego mężczyznę w półfigurze, nieco po-
niżej pasa, zwróconego frontalnie ku wi-
dzowi z głową obróconą nieco w lewo
(heraldycznie, jak wszystkie szczegóły opi-
su) . Mężczyzna ma normalny owal twarzy,
na skroniach rzadkie włosy. Siwe ich
kosmyki widoczne spod nakrycia głowy
oraz włosy ciemnej brody, bardzo skrę-
cone, tworzą, specjalnie na szczęce koło
ucha, „karakuły". Ucho potraktowane dość
sumarycznie. Cienkie, wysoko podniesione
krótkie brwi ciemnobrunatne, niemal czar-
ne, nadają twarzy szzególny wyraz jakby
zmartwienia. Oczy silnie podkrążone, sza-
le, z małymi światełkami na tęczówce,
bystre i żywe^ z lekkimi zmarszczkami
biegnącymi od zewnętrznych kącików o-
czu. Nos proporcjonalny. Delikatne zmarsz-
czki ciągną się od jego nasady ku czołu
oraz kącikom ust. Usta blade, przedział
między wargami zaznaczony wąską czarną
linią. Cienkie czarne wąsy przechodzą
wprost w krótko ostrzyżoną czarną brodę.
Karnacja ciała blada ze słabymi rumień-
cami, dobrze malowana. Twarz jest w o-
góle najlepszą partią malowidła. Na gło-
wie futrzana czapa o bliżej nie określonym
kształcie fpolska, węgierska?) pierwotnie
brązowa, w późniejszych czasach silnie po-
czerniała, zlewa się z ciemnym tłem
obrazu. Czapka ozdobiona na przedzie
drogocenną złotą agrafą z wisiorem, wi-
docznie nasadą trzęsienia. Sama agrafa
była pierwotnie uwydatniona plastycznie
przez wprawioną ozdobę (kamień pół-
szlachetny?) o nie znanym dziś wyglą-
dzie, w późniejszych czasach wypadłą
i zaginioną. Ślady widoczne są do dziś
dnia. Zawieszona u agrafy wisiorkowa
397
ZYGMUNT ŁAKOCINSKI
PORTRET KRÓLA STEFANA BATOREGO W KALMARZE
W historycznym starym zamku w Kal-
marze, mieszczącym obecnie muzealne
zbiory tej części prowincji Smalandii w po-
łudniowej Szwecji, nie zachowało się,
praktycznie biorąc, nic z ruchomego urzą-
dzenia wnętrz tej dawnej rezydencji kró-
lewskiej, połączonej wieloma więzami z Pol-
ską. Kalmar stanowił od dawien dawna
główną bramę wjazdową dla podróżników
przybywających do Szwecji z kontynentu,
a więc i z Polski. Stara granica polityczna
duńsko-szwedzka przebiegała, jak wiadomo
stosunkowo niedawno, bo jeszcze trzysta
lat temu, niespełna pięćdziesiąt km na
południe od miasta. Zamek odgrywał
w ten sposób również doniosłą rolę jako
twierdza graniczna, o którą też wielo-
krotnie rozgrywały się zaciekłe walki i dłu-
gie, uciążliwe oblężenia, by wspomnieć
jedynie o obronie zamku przez Bekiesza
na czele garstki polskiej piechoty przeciwko
oddziałom księcia Karola Sudermańskiego,
stryja i zagorzałego wroga Zygmunta
III-go.
W zbiorach zamku zachował się nie-
wielki zabytek, co prawda nie wiążący się
ściśle z historią samego zamku, lecz dla
nas interesujący. Jest to mały portret
rozmiarów 282x212 mm, olejny na drze-
wie, w ramie jak się wydaje nie pierwotnej
(nr kat. 12555). Portret przedstawia star-
szego mężczyznę w półfigurze, nieco po-
niżej pasa, zwróconego frontalnie ku wi-
dzowi z głową obróconą nieco w lewo
(heraldycznie, jak wszystkie szczegóły opi-
su) . Mężczyzna ma normalny owal twarzy,
na skroniach rzadkie włosy. Siwe ich
kosmyki widoczne spod nakrycia głowy
oraz włosy ciemnej brody, bardzo skrę-
cone, tworzą, specjalnie na szczęce koło
ucha, „karakuły". Ucho potraktowane dość
sumarycznie. Cienkie, wysoko podniesione
krótkie brwi ciemnobrunatne, niemal czar-
ne, nadają twarzy szzególny wyraz jakby
zmartwienia. Oczy silnie podkrążone, sza-
le, z małymi światełkami na tęczówce,
bystre i żywe^ z lekkimi zmarszczkami
biegnącymi od zewnętrznych kącików o-
czu. Nos proporcjonalny. Delikatne zmarsz-
czki ciągną się od jego nasady ku czołu
oraz kącikom ust. Usta blade, przedział
między wargami zaznaczony wąską czarną
linią. Cienkie czarne wąsy przechodzą
wprost w krótko ostrzyżoną czarną brodę.
Karnacja ciała blada ze słabymi rumień-
cami, dobrze malowana. Twarz jest w o-
góle najlepszą partią malowidła. Na gło-
wie futrzana czapa o bliżej nie określonym
kształcie fpolska, węgierska?) pierwotnie
brązowa, w późniejszych czasach silnie po-
czerniała, zlewa się z ciemnym tłem
obrazu. Czapka ozdobiona na przedzie
drogocenną złotą agrafą z wisiorem, wi-
docznie nasadą trzęsienia. Sama agrafa
była pierwotnie uwydatniona plastycznie
przez wprawioną ozdobę (kamień pół-
szlachetny?) o nie znanym dziś wyglą-
dzie, w późniejszych czasach wypadłą
i zaginioną. Ślady widoczne są do dziś
dnia. Zawieszona u agrafy wisiorkowa
397