Studia do Dziejów Wawelu (4.1978)

nigdy dotąd nicbadanych krypt grobowych i nieznanych reliktów architektonicznych
zachęciły do podjęcia badań archeologicznych w jak najszerszym zakresie. Spodziewano
się przy tym doprowadzić do otwarcia i poznania zawartości znajdujących się tutaj
dwóch grobów królewskich: Kazimierza Jagiellończyka, jednego ze szczególnie zasłu-
żonych monarchów polskich, i jego żony Elżbiety, nazywanej w Polsce «matką królów».
"Wynikiem eksploracji archeologicznych i połączonych z nimi różnego rodzaju badań
specjalistycznych są ważne rozpoznania i ustalenia naukowe o niemałej wartości dla
wszystkich, którzy będą zajmować się dziejami Wawelu, osobami królów polskich i ży-
ciem dworskim czy materialną kulturą średniowiecznej Polski. Z drugiej strony wy-
próbowane tutaj niejednokrotnie własne metody konserwatorskie okażą się przydatne
przy podobnych akcjach podejmowanych u nas na Wawelu i gdzie indziej.

Po ukończeniu badań i przeprowadzeniu konserwacji przystąpiono do przygoto-
wania obu grobów na pomieszczenie w nich szczątków królewskich. Grób króla nie
wymagał większych adaptacji budowlanych, a jedynie odczyszczenia i zdezynfekowania
dla zniszczenia wszelkich mikroorganizmów, które mogłyby z czasem zagrozić zło-
żonym tam obiektom. Większe prace budowlane miały miejsce przy grobie królowej,
gdzie po uporządkowaniu wnętrza wprowadzono do niego niezwiązaną z murami kon-
strukcję z obetonowanej stali dla oparcia na niej nagrobnej płyty. Płytę, utworzoną
z dwóch sztuk marmuru kieleckiego (z łomu Szewce), opatrzono napisem z brązowych
(wpuszczanych) liter majuskułowych: ELISABETH REGINA CASIMIRI JAGIEL-
LONIDIS UXOR REGUM MATER. OBIIT A. D. MCCCCCV. Po nakryciu pły-
tami marmurowymi otworów wejściowych do innych jeszcze krypt, w tym okresie rów-
nież odsłoniętych i przebadanych, położono w kaplicy posadzkę ze szlifowanych płytek
marmurowych koloru jasnokawowego (z łomu Szewce). Po konserwatorskim odczysz-
czeniu z kurzu polichromii oraz nagrobków Kazimierza Jagiellończyka i biskupa Ka-
jetana Sołtyka (1789) ustawiono na mensach ołtarzowych późnogotyckie tryptyki,
z których jeden, z r. 1467 poświęcony św. Trójcy, został przed tym poddany gruntownej
konserwacji.

Kości króla i królowej włożono do nowych trumien z nierdzewnej stali i bla-
chy ołowianej, wykonanych według projektu dra arch. Stefana Walczego przez
krakowski zakład mechaniczny Józefa Kuczka. Ułożono je wewnątrz na siatkach ze
stali nierdzewnej, obciągniętych czerwonawym pluszem, i przymocowano do podłoża
srebrnymi drucikami. Drugi pogrzeb króla i królowej odbył się w dniu 18 października
1973. Zwięzły opis uroczystości kościelnych z tym związanych zawiera rękopiśmienna
Kronika Bazyliki prowadzona przez kustosza Kapituły Metropolitalnej Krakowskiej
ks. prałata Kazimierza Figlewicza. Do publicznej wiadomości podały relacje o tym wy-
darzeniu: miesięcznik «Polska» (Nr 4 (236) 1974, s. 28—29), «Słowo Powszechne» (nr
252 z dnia 22 X 1973) i «Tygodnik Powszechny» (nr 43 z dnia 28 X 1973), opatrując
je sporą ilością ilustracji.

Koszta prac badawczych i konserwacyjnych oraz drugiego pogrzebu pary królew-
skiej pokryła w całości Kapituła Metropolitalna Krakowska, która patronowała całej
akcji i tę akcję w znacznej mierze inicjowała. Szczególne zasługi położył w tym wzglę-
dzie administrator kościoła katedralnego ks. prałat Franciszek WTalancik. Nad stroną
merytoryczną prac czuwali: inż. arch. prof. dr Alfred Majewski, dyrektor Kierownictwa
Odnowienia Zamku Królewskiego na Wawelu, w tym czasie generalny konserwator
PRL, oraz prof. dr Jerzy Szabłowski dyrektor Państwowych Zbiorów Sztuki na Wawelu
i konserwator Wawelu. W skład naukowego zespołu roboczego wchodzili: architekt —
dr Stefan Walczy, kierownik Pracowni Studialnej Kierownictwa Odnowienia Zamku

436